Sét đánh ở vịnh Sarasota, Florida. Ảnh: Damon Powers
Chris Vagasky, nhà khí tượng học ở Đại học Wisconsin - Madison, gợi ý theo dõi dự báo thời tiết thường xuyên và cân nhắc lại kế hoạch ngoài trời nếu sắp có giông bão, đặc biệt nếu nơi đến gần mặt nước. Các bãi biển rất nguy hiểm bởi sét thường đánh trúng vật thể cao nhất và nước là môi trường dẫn điện tốt, vì vậy không nên ở dưới nước trong cơn giông bão. Vagasky cũng nhấn mạnh không có nơi nào ngoài trời an toàn giữa giông bão. Vì vậy khi cơn giông ập tới, hãy trú ẩn trong nhà. Khi quan sát mây tích tụ, nghe thấy tiếng sấm hoặc nhìn thấy tia chớp, cần nhanh chóng đi vào nơi an toàn.
Hai nơi an toàn trong cơn giông bão là công trình chắc chắn hoặc phương tiện có vỏ kim loại kín. Công trình như nhà ở, cửa hàng, văn phòng hoặc cấu trúc khác có 4 bức tường và mái, nơi dây điện và đường ống nước được bảo vệ bên trong tường. Nếu sét đánh trúng công trình hoặc gần đó, điện từ sét sẽ truyền qua tường. Ngược lại, lều cắm trại hoặc nhà chòi sân vườn không phải là nơi an toàn.
Nếu người ở trong phương tiện có vỏ kim loại kín trong lúc giông bão và sét đánh, điện sẽ truyền qua lớp vỏ kim loại. Vì vậy, xe golf và xe mui trần sẽ không bảo đảm an toàn nếu có sét. Theo Vagasky, cần tránh xa cây cối, đặc biệt là cây cao và nằm riêng biệt. Nếu có người bị sét đánh trúng, cần gọi cấp cứu và sơ cứu ngay lập tức. Khoảng 90% nạn nhân sống sót nhưng cần chăm sóc y tế tức thì.
Khi thời tiết ấm lên, mọi người dành nhiều thời gian ngoài trời hơn. Nhưng mùa hè cũng là mùa giông bão. Mỗi năm ở Mỹ, sét đánh khoảng 37 triệu lần, giết chết trung bình 21 người và chỉ có vài ngày không có sét trên toàn quốc. Do chưa hiểu rõ tia lửa điện lớn nhất trong tự nhiên, nhiều người đối mặt rủi ro không đáng khi giông bão kéo tới, theo Popular Science.
Sét là tia lửa điện khổng lồ trong khí quyển, được phân loại dựa vào việc nó có đánh tới mặt đất hay không. Sét giữa đám mây là bất kỳ tia sét nào không đánh tới mặt đất trong khi sét giữa đám mây và mặt đất hoặc từ mặt đất tới đám mây là loại sét đánh vào vật thể trên mặt đất. Sét từ đám mây tới mặt đất chỉ chiếm 10 - 50% số sét trong cơn giông bão nhưng có thể gây nhiều thiệt hại, bao gồm hỏa hoạn, tử vong và thương tích, do đó cần biết nơi sét đánh.
Sét xảy ra khi mưa, tinh thể băng và một loại mưa đá va chạm trong đám mây giông. Khi các hạt này va chạm, chúng trao đổi electron, tạo ra điện tích trong đám mây. Do phần lớn điện tích tồn tại trong đám mây, hầu hết sét xuất hiện giữa các đám mây. Khi điện tích trong đám mây rất mạnh, nó có thể khiến điện tích trái dấu tích tụ trên mặt đất, dẫn tới sét từ đám mây giáng xuống mặt đất. Giới nghiên cứu vẫn chưa biết chính xác điều gì thúc đẩy sét đánh.
Sét có thể xảy ra bất cứ thời gian nào tồn tại những điều kiện hình thành giông bão như độ ẩm, khí quyển bất ổn và có không khí bốc lên. Sét tập trung theo mùa. Phần lớn sét ở Mỹ dồn vào tháng 6, 7 hoặc 8. Hơn 60% lượng sét trong năm thường giáng xuống trong 3 tháng đó. Sét ít phổ biến hơn vào mùa đông, nhưng vẫn có thể xuất hiện (chiếm khoảng 2% lượng sét hàng năm). Các bang Texas, Florida, Oklahoma, Louisiana và Mississippi là những bang dẫn đầu nước Mỹ về tổng số lần sét đánh.
An Khang (Theo Popular Science)
