Về khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, du khách được chứng kiến rất nhiều hiện vật và câu chuyện huyền bí như: chuyện tình “cây đa - thị”, cây ổi biết “cười”, những tấm bia cổ là bảo vật quốc gia, những cây di sản, chính điện dát vàng… Đặc biệt, câu chuyện cây lim “hiến thân” trong chính điện vẫn còn ẩn chứa những điều kì bí.
Dẫn chúng tôi vào khu chính điện, chị Lê Thị Loan, hướng dẫn viên trong khu di tích Lam Kinh kể về câu chuyện cây lim “hiến thân”, được cho là rất linh thiêng ở đây.
Khu chính điện Lam Kinh là công trình gỗ lớn nhất Thanh Hóa.
Theo lời dẫn chuyện của chị Loan, khu chính điện Lam Kinh được xây dựng ngay sau khi vua Lê Thái Tổ băng hà (1433) và đưa về quê hương Lam Sơn (vị trí khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh hiện nay) an táng.
Chính điện gồm 3 tòa điện lớn, xây trên nền đất rộng, cao 1,8m so với mặt sân Rồng. Mặt bằng của điện được xây dựng theo kiểu kiến trúc hình chữ Công (I), tổng cộng 3 tòa nhà có 19 gian, 4 chái.
Chị Lê Thị Loan đang giới thiệu về cây lim "hiến thân".
Trải qua thời gian, chính điện bị xuống cấp. Để bảo tồn, tôn tạo, năm 2010 tỉnh Thanh Hóa cho phỏng dựng lại chính điện. Nơi đây được khôi phục lại theo đúng quy mô, kích thước và kiến trúc xưa. Sau 12 năm khôi phục, đến tháng 4/2022 chính điện mới chính thức mở cửa đón khách.
Các hoa văn chạm khắc rất tinh xảo trong chính điện.
Theo chị Loan, một điều rất đặc biệt, trước đó, ngay khi khởi công dự án phỏng dựng chính điện Lam Kinh, cây lim cổ thụ cao nhất rừng Lam Kinh (khoảng 600 năm tuổi) đang xanh tươi, khỏe mạnh bất ngờ trút hết lá rồi khô cành. Khoảng nửa năm sau, khi cây chết cũng là lúc thiết kế thi công vừa hoàn thành.
Cây cột lim "hiến thân" đứng gần long sàng, nơi ngủ của đức vua Lê Lợi giống như đứng canh giấc ngủ cho vua.
Cũng theo chị Loan, sau khi cơ quan chức năng làm lễ chặt hạ cây lim thì phát hiện ra điều kỳ lạ. Đó là, thường các cây lim cổ thụ tự dưng chết sẽ bị tiêu tâm (rỗng ruột) nhưng riêng cây lim này thì không. Ruột cây vẫn đặc nguyên một khối, rất thuận lợi để làm trụ cột cho chính điện.
Nội thất trong chính điện được dát hoàn toàn bằng vàng, giá trị hơn 40 tỷ đồng.
Điều trùng khớp và ngẫu nhiên, khi róc bỏ hết lớp vỏ ra thì lõi cây trùng khít với chân đế đá cột cái chính điện xưa để lại là 80cm. Ngọn cây vừa với chân tảng cột quân, hai nhánh cây đủ làm một cột con và một thượng lương. Người ta cho rằng, cây lim đã “hiến thân” để phục dựng lại chính điện này.
“Hiện tại, cột cái được làm từ cây lim đặt ở nơi hậu điện (nơi nghỉ ngơi của vua trước đây), là chốn cung cấm linh thiêng nhất với vị trí đắc địa. Khi dựng 138 cột trong chính điện, cột cái cũng được dựng lên đầu tiên. Cây cột này đứng gần long sàng, nơi ngủ của đức vua Lê Lợi giống như đứng canh giấc ngủ cho vua vậy”, chị Loan cho biết.
