Ngày 15/8 tới đây, một triển lãm của họa sĩ nhí 13 tuổi Phạm Hải Nguyên sẽ được tổ chức tại TP.HCM. Chỉ 3 tháng trước, tại Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần 6 - 2025 do báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) tổ chức, Nguyên cũng vừa nhận giải Khát vọng Dế Mèn.
Biết đến Phạm Hải Nguyên từ giải này, tổ chức nghệ thuật Artonis đã muốn tạo điều kiện tổ chức một triển lãm nhỏ tại TP.HCM, nhằm đưa tranh của em đến gần với công chúng và tiếp thêm động lực cho hành trình sáng tác. Đồng thời, trung tâm 22 Gallery cũng có cùng ý tưởng. Và từ đó, triển lãm có tên Giấc mơ mang tên mình được phối hợp tổ chức, với 35 bức tranh của Nguyên.
Mê vẽ từ 5 tuổi
Phạm Hải Nguyên sinh ngày 1/10/2012 tại Lạng Sơn, hiện là học sinh lớp 8A7, Trường THCS Hoàng Văn Thụ, xã Kỳ Lừa, tỉnh Lạng Sơn. Nguyên lớn lên trong gia đình công chức bình thường, tại một tỉnh miền núi ở phía Bắc của Việt Nam. Gia đình không có ai theo đuổi nghệ thuật, nên Nguyên là cậu bé duy nhất - tính tới thời điểm hiện tại - thể hiện lòng đam mê mãnh liệt với hội họa theo khuynh hướng biểu tượng và trừu tượng, sau khi đã vẽ biểu hiện.
Họa sĩ nhí Phạm Hải Nguyên
Năng khiếu hội họa của em được chính thầy giáo dạy mỹ thuật của trường - họa sĩ Hoàng Văn Điểm - phát hiện ra, khi em học lớp 4. Mùa Hè năm 2022, em chính thức được làm quen với toan, màu acrylic tại xưởng vẽ của thầy Hoàng Văn Điểm.
Những buổi vẽ tại xưởng của thầy đã giúp em có thêm nhiều kiến thức về màu sắc và bố cục. Nguyên chia sẻ rằng thầy Điểm chỉ khơi gợi trí tưởng tượng về tác phẩm, chứ không bao giờ áp đặt ý kiến hoặc yêu cầu em vẽ theo một khuôn mẫu nào. Chính vì vậy, khi được đề nghị vẽ lại một trong những bức tranh cũ theo khổ nhỏ hơn, Nguyên nói em không thể làm được.
Tác phẩm “Thời tiền sử” (acrylic, 120x150 cm, 2022) của Phạm Hải Nguyên
Trong những năm tháng ở tiểu học, Nguyên luôn tích cực tham gia các cuộc thi sáng tác tại trường, cũng như một số cuộc thi tại tỉnh nhà. Năm học 2021 - 2022, bức tranh trừu tượng vẽ bằng sáp màu của em được giải Nhì cấp trường; năm học 2022-2023, em được giải Nhất cấp trường. Cũng trong năm học 2023, bức tranh Chiều xuân xứ Lạng của em được trao giải Ba trong cuộc thi Hoa đào xứ Lạng do UBND tỉnh Lạng Sơn tổ chức.
Sau vài năm sáng tác, tháng 8/2024, em được gia đình tổ chức cho triển lãm cá nhân đầu tiên mang tên Góc nhìn đa chiều tại Hà Nội, với mong muốn được thể hiện những góc nhìn về cuộc sống qua lăng kính hội họa khuynh hướng trừu tượng. Sau khi triển lãm kết thúc, dù nhận được nhiều ý kiến trái chiều, cả tích cực lẫn tiêu cực, Nguyên vẫn vui vẻ với dòng tranh trừu tượng, nên vẫn tiếp tục vẽ.
Tác phẩm “Tương tư” (acrylic, 150x120cm, 2024) của Phạm Hải Nguyên
Năm 2025, em gửi một số tác phẩm tham dự Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn do báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) tổ chức. Nguyên chia sẻ rằng em và gia đình được biết thông tin về giải thưởng khá muộn, nên phải hoàn thiện hồ sơ trong vòng 5 ngày, chỉ kịp nộp vào ngày cuối cùng theo quy định của BTC. Do thời gian gấp gáp, nên có một số tranh mẹ phải dùng điện thoại để chụp, đã không thể hiện được màu sắc thật sự.
Phạm Hải Nguyên (thứ hai, từ phải sang) nhận giải Khát vọng Dế Mèn năm 2025
Cũng theo lời kể, khi biết chùm tác phẩm dự thi được vào chung khảo Giải thưởng Dế Mèn, Nguyên nghĩ đó đã là thành công lớn của mình vì tranh được giới chuyên môn công nhận, chứ không mơ tới những thành tích xa hơn. Để rồi, khi được trao giải Khát vọng Dế Mèn 2025, Nguyên vô cùng bất ngờ và hạnh phúc. Giải thưởng ấy tiếp thêm niềm tin để Nguyên theo đuổi hội họa theo khuynh hướng trừu tượng, theo đuổi sự sáng tạo và tính độc bản trong các tác phẩm của mình.
Động lực từ "Khát vọng Dế Mèn"
Triển lãm Giấc mơ mang tên mình trưng bày 35 bức tranh được tuyển lựa từ 2022 đến nay của Phạm Hải Nguyên, khai mạc vào 18h ngày 15/8 tại 22 Gallery (22 Phạm Cự Lượng, phường Tân Sơn Hòa, TP.HCM).
"Tranh của Phạm Hải Nguyên là một hành trình sáng tạo đầy cá tính, nơi sự hồn nhiên tuổi nhỏ hòa quyện cùng tư duy nghệ thuật hiện đại, đậm chất trừu tượng. Lấy cảm hứng từ danh họa Picasso, Nguyên không sao chép, mà phóng khoáng biến đổi hình ảnh thành những mảnh ghép ý niệm, phá vỡ quy tắc truyền thống, để tạo nên một thế giới riêng đầy bí ẩn và gợi mở" - họa sĩ Hoàng Văn Điểm nhận xét.
"Điểm độc đáo trong tranh em chính là cách kết hợp tài tình giữa hình ảnh và chữ viết tiếng Anh. Những con chữ xuất hiện không mang tính giải thích trực tiếp, mà như những mật mã, gợi ý để người xem tự khám phá thông điệp ẩn sau nét vẽ" - ông nói thêm - "Cách tiếp cận này khiến mỗi bức tranh không chỉ là tác phẩm thị giác, mà còn là một cuộc đối thoại mở giữa họa sĩ nhí và khán giả. Người xem buộc phải suy ngẫm, đặt câu hỏi và tự tìm câu trả lời, từ đó kết nối cảm xúc cá nhân với tác phẩm".
Về bố cục, Nguyên sử dụng đường nét phóng khoáng, màu sắc táo bạo và sắp xếp hình ảnh theo lối phi logic, tạo cảm giác tự do, như thể em đang vẽ bằng trực giác thuần khiết nhất. Những biểu tượng trong tranh dù đơn giản nhưng giàu sức gợi, phản ánh góc nhìn trẻ thơ, nhưng không kém phần sâu sắc về thế giới xung quanh.
Trước ngày khai mạc, khi hỏi cảm nghĩ về triển lãm cá nhân lần thứ hai tại TP.HCM, Phạm Hải Nguyên chia sẻ giọng rụt rè, nhưng ý tứ chững chạc: "Giải thưởng Khát vọng Dế Mèn 2025 mang đến cho em nguồn động viên to lớn. Việc được lắng nghe các ý kiến đánh giá của các họa sĩ lâu năm trong nghề đã giúp em tự tin hơn về việc vẽ".
Tác phẩm “Nàng thơ” (acrylic, 150x120cm, 2024) của Phạm Hải Nguyên
Rồi Nguyên nói thêm: "Với em, giải thưởng ấy không chỉ ghi dấu thành tựu cá nhân, mà còn là sự công nhận bước đầu từ các họa sĩ dày dạn kinh nghiệm trong nghề. Điều này khiến em cảm thấy mình không cô đơn trên hành trình nghệ thuật hội họa trừu tượng, mà được tiếp thêm sức mạnh từ những người đã đi trước".
"Cảm giác được khích lệ và động viên từ giải thưởng khiến em hiểu hơn về khát vọng theo đuổi giấc mơ nghệ thuật hội họa của mình. Em muốn tạo ra những tác phẩm không chỉ thể hiện bản thân mà còn ghi dấu ấn đặc biệt trong lòng người xem" - Nguyên khẳng định - "Mỗi bức tranh là một câu chuyện, một cảm xúc mà em muốn chia sẻ với người yêu hội họa. Triển lãm lần này không chỉ là cơ hội để em thể hiện nghệ thuật của mình, mà còn là dịp để em kết nối với cộng đồng yêu nghệ thuật".
Tác phẩm “Mona Lisa” (acrylic, 100x120 cm, 2022) của Phạm Hải Nguyên
Một câu chuyện thú vị: Ngoài thần tượng họa sĩ Pablo Picasso, tại Việt Nam, Phạm Hải Nguyên rất thần tượng họa sĩ Lê Kinh Tài… Hỏi vì sao thích, Nguyên trả lời: "Em thấy các thầy vẽ rất tự do, nhưng luôn nói được điều mình mong muốn".
Phạm Hải Nguyên cũng nói rằng sau này có dịp, em sẽ đi tới các bảo tàng và qua cả quê hương Pablo Picasso để xem tranh của ông. Còn nhân triển lãm lần này, gia đình sẽ đưa Nguyên lên Kon Tum (cũ) để gặp gỡ và xem xưởng vẽ của Lê Kinh Tài, trước khi trở về Lạng Sơn để đi học.
Cuộc đồng hành của 2 "Dế Mèn" nhí
Nói đến Nguyên, phải nhắc tới một họa sĩ nhí khác là Hoàng Nhật Quang, cũng từng được trao giải Khát vọng Dế Mèn năm 2023. Hoàng Nhật Quang và Phạm Hải Nguyên đều sinh 2012 tại Lạng Sơn, đều mê vẽ tranh từ lúc 4 - 5 tuổi. Hai em học chung lớp vẽ của họa sĩ Hoàng Văn Điểm và chơi thân với nhau. Trong lớp vẽ này có nhiều bạn vẽ khá đẹp, nhưng Hoàng Nhật Quang và Phạm Hải Nguyên thì nổi bật hơn.
Ở giai đoạn đầu, Quang và Nguyên có ảnh hưởng qua lại, âu cũng là chuyện khá bình thường. Nhưng có điều lạ, tại lớp vẽ này, chỉ có Quang và Nguyên vẽ theo lối riêng, không giống cách vẽ của thầy Điểm, hoặc cách của các bạn nhỏ vẽ. Sau mấy năm chơi chung và vẽ chung, đến nay, nếu tranh của Hoàng Nhật Quang thiên nhiều về tinh thần biểu hiện, thì tranh của Phạm Hải Nguyên bắt đầu thiên nhiều về tinh thần biểu tượng và trừu tượng.
Hai bạn vẽ tranh cùng tuổi, sống cùng thành phố, học cùng thầy và triển lãm cùng năm, gần như kế tiếp nhau. Quan trọng hơn, trong các cái cùng ấy, nếu xem kỹ, sẽ thấy Quang và Nguyên đã dần rẽ lối để xa nhau trong cách sáng tác, ấy là điều đáng quý. Các em còn rất nhỏ, tương lai có thể trở thành họa sĩ hoặc không, nhưng sau khi trưởng thành, khi nhìn lại, chắc hẳn giai đoạn này là một kỷ niệm vui trong đời.
Nhận xét về tranh của Quang và Nguyên, họa sĩ Thành Chương từng nói: "Các bạn nhỏ bây giờ không chỉ có nhiều điều kiện để xem, để học, để vẽ, mà quan trọng nhất là thích vẽ gì thì được vẽ nấy. Thời trước hoặc thời của chúng tôi, ngoài nét hồn nhiên, trong sáng, thì trẻ em không phải muốn vẽ gì cũng được vẽ nấy đâu. Trong sự tự do bày tỏ này, đã có vài em nổi trội hơn các bạn đồng trang lứa, vẽ rất có nét có hồn, vẽ rất vững vàng, quả là đáng vui mừng".
