Từ cuối năm ngoái đến tháng 5, bảo tàng Long Museum của tỷ phú Lưu Ích Khiêm tổ chức các cuộc triển lãm kỷ niệm 10 năm thành lập. Theo Ifeng, bảo tàng quy mô lớn, lưu giữ nhiều tác phẩm nổi tiếng thế giới. Lưu Ích Khiêm chuyên mua cổ vật qua đấu giá, thường phải chờ đợi nhiều năm mới có được bảo vật ông muốn. Một trong số tác phẩm khiến ông tốn nhiều công sức có được là Ngũ vương túy quy, tranh của họa sĩ thời Nguyên Nhâm Nhân Phát (1254-1327).
Tranh "Ngũ vương túy quy". Video: Bilibili
Tác phẩm được vẽ trên giấy thời Tống, cao hơn 35 cm, dài 212 cm. Nhân vật là các hoàng tử thời Đường gồm Lý Long Cơ (sau này thành hoàng đế Đường Huyền Tông), Lý Thành Khí, Lý Thành Nghĩa, Lý Phạm, Lý Nghiệp.
Nhâm Nhân Phát khắc họa nhân vật theo các ghi chép, tài liệu sử sách. Khi còn trẻ, Lý Long Cơ và bốn hoàng tử còn lại thân thiết, thường uống rượu, chơi gà chọi, đánh cờ, chơi bóng, ra ngoài săn bắn cùng nhau. Bức tranh tái hiện một lần cưỡi ngựa rời cung uống rượu của bốn hoàng tử. Khi trở về, họ say khướt, được bốn người hầu tháp tùng.
Bức "Ngũ vương túy quy". Ảnh: Comuseum
Tổng cộng chín nhân vật và chín ngựa. Theo The Paper, một số chuyên gia cho rằng Lý Long Cơ đi đầu, gục trên ngựa, được hai hầu cận giữ thăng bằng. Hoàng tử cưỡi Chiếu Dạ Bạch - con ngựa trắng yêu quý của ông. Sở dĩ con vật được đặt tên như vậy là vì bộ lông trắng muốt, đến mức được ví chiếu sáng cả màn đêm.
Người cưỡi ngựa đen, mặt đỏ vì rượu, là hoàng tử Thành Khí. Theo sau là Lý Phạm, Lý Nghiệp. Lý Thành Nghĩa cũng gục trên ngựa, hầu cận cầm dây cương.
Người mặc đồ đỏ, say khướt, đi hàng đầu được cho là Lý Long Cơ. Ảnh: The Paper
Tuy nhiên, theo The Value, một số nhà nghiên cứu khác nhận định người cưỡi ngựa trắng đi đầu là Lý Thành Khí, Lý Long Cơ cưỡi ngựa đen theo sau. Bởi trong bức tranh khác của Nhâm Nhân Phát, Lý Long Cơ được khắc họa giống nhân vật cưỡi ngựa đen. Ngoài ra, theo các tài liệu còn lưu giữ, Lý Long Cơ cũng từng cưỡi ngựa đen chứ không phải chuyên ngồi trên Chiếu Dạ Bạch.
Sau này, khi Lý Long Cơ lên ngôi vua, để tránh huynh đệ tương tàn, nhà vua theo ý quần thần, cử bốn huynh đệ làm quan địa phương. Bốn huynh đệ vào triều trong những khoảng thời gian khác nhau.
Hoàng tử cưỡi ngựa đen trong tranh. Ảnh: The Paper
Bức tranh tuổi đời hơn 700 tuổi, là tác phẩm hiếm hoi trên giấy của Nhâm Nhân Phát.
Cổ vật được bảo quản tương đối nguyên vẹn, màu sắc sáng, nét bút chấm phá tự nhiên, sinh động. Nhâm Nhân Phát là quan triều đình thời Nguyên, có sở trường vẽ ngựa, được hoàng đế sủng ái. Hiện có 21 tác phẩm của ông còn lưu giữ ở các bảo tàng trên thế giới, một vài bức do tư nhân sở hữu.
Công việc của Nhâm Nhân Phát ở triều đình là quản lý công trình thủy lợi. Năm 1953, giới khảo cổ khai quật một số cổ vật thời Nguyên, trong đó có mộ chí Nhâm Nhân Phát, mộ chí hiện được lưu giữ ở Bảo tàng Thượng Hải.
Thời Nguyên và Minh, tác phẩm nằm trong bộ sưu tập các viên quan lớn. Tới thời Thanh, tranh được lưu giữ trong Tử Cấm Thành. Các hoàng đế Càn Long, Gia Khánh đều đóng con dấu của mình trên bức họa.
Các hoàng tử cưỡi ngựa màu sắc khác nhau. Ảnh: The Value
Sau Cách mạng Tân Hợi (1912), hoàng đế Phổ Nghi dự cảm không còn được ở trong cung lâu dài, bèn tìm cách đưa nhiều bảo vật ra khỏi hoàng cung. Lấy danh nghĩa ban thưởng cho em trai Phổ Kiệt, Phổ Nghi và Phổ Kiệt từng đưa hơn 1.200 bức tranh ra khỏi Tử Cấm Thành. Năm 1922, Ngũ vương túy quy và 20 tác phẩm khác được Phổ Kiệt đem tới tỉnh Cát Lâm, sau đó rơi vào tay nhà buôn đồ cổ Hác Bảo Sơ. Hác Bảo Sơ bán tác phẩm cho nhà buôn đồ cổ Lư Cần Trai, được ông Lư và người thân mang sang Mỹ năm 1948.
Tiếp đến, bức tranh được doanh nhân người Đức Walter Hochstadter mua lại. Năm 2009, tác phẩm được Sotheby's Hong Kong gõ búa ở mức 46,6 triệu HKD (sáu triệu USD). Năm 2016, tranh tái xuất thị trường đấu giá, do hãng Poly Beijing tổ chức. Bấy giờ, hai đại gia Lưu Ích Khiêm và Trương Quế Bình giành giật tác phẩm, cuối cùng Trương mua được với giá 300 triệu nhân dân tệ (43,6 triệu USD), gây xôn xao giới sưu tầm tranh cổ bấy giờ.
Hai tùy tùng hộ tống hoàng tử gục trên mình ngựa. Ảnh: The Paper
Tuy nhiên, bên mua sau đó không giải quyết đúng quy định các thủ tục về thuế, thủ tục vận chuyển tranh về Trung Quốc, làm cho thương vụ thất bại. Năm 2020, ở phiên của Sotheby's Hong Kong, Lưu Ích Khiêm một lần nữa theo đuổi tác phẩm. Theo The Value, buổi đấu giá diễn ra kịch liệt trong hơn một tiếng, được ví như cuộc đua marathon. Từ giá khởi điểm 50 triệu HKD (6,3 triệu USD), Lưu Ích Khiêm mua được bức tranh ở mức 300 triệu HKD (38,2 triệu USD). Tỷ phú từng cho biết vui mừng vì có được báu vật sau nhiều năm ao ước, số tiền xứng đáng với giá trị của bức tranh.
Nghinh Xuân
