1. Tính cách đổ lỗi là gì?
Tính cách đổ lỗi là kiểu hành vi tâm lý mà người mang đặc điểm này luôn tìm cách quy trách nhiệm cho người khác, phủ nhận vai trò của bản thân trong mọi vấn đề. Những người như vậy thường có 4 biểu hiện rõ rệt:
-
Luôn chỉ trích quá mức: Họ có xu hướng bới móc lỗi sai, phóng đại những khuyết điểm của người khác và phủ nhận hoàn toàn điểm tốt của đối phương.
-
Thiên lệch trong đánh giá: Khi xảy ra mâu thuẫn, họ dễ dàng gán lỗi cho người khác bằng suy diễn tiêu cực. Ví dụ: Nếu người yêu đến muộn do tắc đường, họ sẽ cho rằng người đó không tôn trọng mình, thay vì thông cảm với tình huống.
Khi xảy ra mâu thuẫn, họ dễ dàng gán lỗi cho người khác bằng suy diễn tiêu cực. -
Giao tiếp mang tính phòng thủ cao: Người có tính cách đổ lỗi thường dùng những cụm từ mang tính tuyệt đối như “Anh lúc nào cũng…”, “Em chưa từng…” để tấn công bằng lời nói. Họ không chấp nhận bị chỉ trích, và thường phản ứng bằng cách biện minh, đổ lỗi cho hoàn cảnh hoặc người khác.
-
Khát kiểm soát và cái tôi quá lớn:
-
Khát kiểm soát: Họ muốn kiểm soát người khác thông qua chỉ trích, khiến người đối diện phải làm theo ý mình.
-
Tự tâm cực đoan: Họ đặt cảm xúc và nhu cầu của bản thân lên trên hết, thiếu sự cảm thông và không quan tâm đến tổn thương mình gây ra cho người khác.
-
Sống với người mang tính cách đổ lỗi là một thử thách không nhỏ – mối quan hệ dễ trở nên độc hại, đầy mệt mỏi và mất cân bằng. Điều đáng nói là họ thường không tự nhận thức được vấn đề của mình. Vậy nếu không thể rời xa, làm sao để chung sống mà vẫn giữ được sự bình an nội tâm?
2. Làm sao để sống chung với người có tính cách đổ lỗi?
Hành vi chỉ trích thường là sự phản chiếu của nỗi bất an bên trong. Người có tính cách đổ lỗi thường cố gắng né tránh cảm giác thua kém bằng cách quy kết trách nhiệm cho người khác. Để ứng phó, bạn có thể áp dụng quy tắc 5 chữ cùng với chiến lược cách ly tâm lý.
Hành vi chỉ trích thường là sự phản chiếu của nỗi bất an bên trong. Nghe – Lắng nghe nhưng không tiếp nhận Cho phép họ thể hiện cảm xúc, nhưng bạn không nhất thiết phải tiếp thu mọi lời chỉ trích. Ví dụ: “Tôi nghe bạn nói vấn đề này chưa hoàn thiện, tôi sẽ kiểm tra lại.” Việc lắng nghe mà không phản ứng giúp bạn giữ sự điềm tĩnh và giảm nguy cơ đối đầu.
Thuận – Dẫn dắt thay vì đối kháng Thay vì tranh luận trực tiếp, hãy nhẹ nhàng chuyển hướng cuộc trò chuyện. Ví dụ: “Tôi hiểu ý bạn, vậy chúng ta thử điều chỉnh theo cách này được không?” Cách này vừa thể hiện thiện chí, vừa tránh leo thang căng thẳng.
Nhường – Lùi một bước để giữ năng lượng Không phải mọi lời công kích đều cần phản ứng. Với những vấn đề không mang tính nguyên tắc, việc bỏ qua có thể giúp bạn tránh bị cuốn vào mâu thuẫn không cần thiết.
Tình – Nhìn sâu vào gốc rễ cảm xúc Hãy đặt câu hỏi gợi mở để người kia nhận ra nỗi lo bên trong: “Có phải bạn đang lo lắng vì cảm giác mất kiểm soát?” Khi cảm xúc được nhận diện, họ sẽ dễ bình tĩnh lại.
Ưu – Khẳng định giá trị bản thân Người hay đổ lỗi thường dè chừng những người có lập trường vững vàng. Khi bạn thể hiện rõ năng lực và sự tự tin, họ sẽ ít có xu hướng công kích vì không dễ thao túng được bạn.
Cách ly tâm lý
Cốt lõi của tính cách đổ lỗi là cảm giác lo sợ mất quyền kiểm soát. Họ dùng lời nói tiêu cực để làm người khác nghi ngờ chính mình. Trong trường hợp đó, cách phòng vệ hiệu quả nhất không phải là tranh luận hay giải thích, mà là giữ cho mình một hệ thống đánh giá bản thân vững vàng.
Khi bạn hiểu rõ giá trị, giới hạn và khả năng của chính mình, bạn sẽ không dễ bị ảnh hưởng bởi những lời buộc tội vô lý từ người khác. Đó là cách giữ vững tâm lý trước mọi kiểu công kích.
