Tìm ra 'thủ phạm' gây đột quỵ: Bác sĩ làm ngay điều này để ngăn ngừa đột quỵ tái phát

Tìm ra "thủ phạm" gây ra cơn đột quỵ

Tháng 4/2024, chị Miên (42 tuổi, ở Hải Dương) bất ngờ bị tai biến mạch máu não, để lại di chứng yếu liệt nửa người phải. Chị được điều trị hồi phục chức năng và tái khám nhiều nơi song không tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Đầu tháng 8/2025 chị thăm khám tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội.

ThS.BS Nguyễn Tuấn Long, khoa Tim mạch cho biết kết quả thăm dò chuyên sâu phát hiện người bệnh có tồn tại lỗ bầu dục – khe hở nhỏ giữa hai tâm nhĩ với kích thước 3.5mm. Qua các đánh giá chuyên sâu và chi tiết đã cho thấy lỗ bầu dục là thủ phạm gây ra cơn đột quỵ trước đó do cơ chế tắc mạch nghịch thường.

Ekip can thiệp bít lỗ bầu dục, ngăn đột quỵ tái phát. Ảnh: BVCC

Can thiệp bít lỗ bầu dục, ngừa đột quỵ tái phát

Thông thường, những cục máu đông nhỏ hình thành ở tĩnh mạch, nhất là vùng chi dưới, sẽ theo dòng máu về tim phải rồi được bơm lên phổi, nơi chúng bị giữ lại, phân giải và không gây hại. Tuy nhiên, nếu người bệnh có tồn tại lỗ bầu dục, trong một vài tình huống làm tăng áp lực đột ngột ở tim phải như ho mạnh, hắt hơi hoặc rặn, cục máu đông có thể "đi tắt" qua lỗ này sang tim trái. Từ tim trái, máu sẽ được bơm vào động mạch chủ và lên não, nếu cục máu đông mắc kẹt trong mạch máu não, nó sẽ gây tắc nghẽn và dẫn đến đột quỵ.

Ở trường hợp bệnh nhân Miên, nếu không được can thiệp giải quyết đóng lỗ bầu dục, nguy cơ tái phát cơn đột quỵ thứ hai sẽ rất cao từ đó gây nguy hiểm sức khỏe và tính mạng của người bệnh.

Chị Miên được các bác sĩ tiến hành can thiệp bít lỗ bầu dục. Êkíp đưa ống thông từ tĩnh mạch đùi lên tim, xác định vị trí lỗ bầu dục, sau đó sử dụng dụng cụ Occlutech PFO 30 mm triển khai chính xác để đóng kín lỗ thông. Can thiệp diễn ra trong khoảng 1 tiếng, chị Miên tỉnh táo, huyết áp ổn định và được xuất viện sau 2 ngày theo dõi.

Lỗ bầu dục là gì? khi nào nguy hiểm?

Ảnh minh họa

Theo bác sĩ Long, tồn tại lỗ bầu dục (Patent Foramen Ovale – PFO) là một bất thường bẩm sinh khá phổ biến, chiếm tỉ lệ khoảng 24,2% trong dân số. Trong thời kỳ bào thai, phổi thai nhi chưa hoạt động nên máu sẽ đi từ tâm nhĩ phải sang tâm nhĩ trái qua một "lối tắt" tự nhiên gọi là lỗ bầu dục.

Sau khi trẻ chào đời và phổi bắt đầu hoạt động, áp lực trong tim thay đổi khiến lỗ này thường tự đóng lại trong vài tuần hoặc vài tháng đầu đời. Tuy nhiên, ở khoảng 25% người trưởng thành, lỗ bầu dục không đóng kín hoàn toàn, vẫn còn tồn tại một khoảng hở nhỏ.

Đa số trường hợp, lỗ bầu dục không gây triệu chứng và được xem là lành tính song một số ít trường hợp có thể gây ra biến chứng như giảm oxy máu gây khó thở, đau nửa đầu, thuyên tắc ở não hoặc đột quỵ… Nguy cơ biến chứng phụ thuộc vào kích thước lỗ, mức độ dòng máu chảy qua lỗ thông và các yếu tố nguy cơ kèm theo.

Theo Thư viện Y khoa quốc gia Hoa Kỳ (NIH), lỗ bầu dùng không đóng kín là yếu tố góp phần chính trong khoảng 50% trường hợp đột quỵ thiếu máu não không rõ nguyên nhân ở người trẻ.

Theo tạp chí y khoa Frontiers in Neurology, bệnh nhân có lỗ bầu dục chưa đóng thuộc nhóm nguy cơ cao (có dòng máu đi tắt ngay cả khi nghỉ ngơi hoặc vách liên nhĩ di động nhiều) có tỷ lệ tái phát đột quỵ 12,5% sau 3 năm, cao gấp 3 lần so với nhóm nguy cơ thấp (4,3%).

Ở những người bị đột quỵ không rõ nguyên nhân, nguy cơ này còn cao hơn, lên tới 16,3%. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy lỗ bầu dục kích thước lớn (>4 mm) làm nguy cơ tăng mạnh gấp 3,4 lần với cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), gấp 12 lần với đột quỵ, và tới 27 lần nếu đã từng bị ít nhất 2 lần đột quỵ.

Bác sĩ Long khuyến cáo những bệnh nhân dưới 60 tuổi, từng bị tai biến hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua, không có các yếu tố nguy cơ tim mạch điển hình, nên được tầm soát PFO. Việc phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp phòng tránh những biến cố sức khỏe nghiêm trọng.