Trong đời sống hiện đại, áp lực công việc và nhịp sống gấp gáp khiến nhiều người ít chú ý đến sức khỏe. Dạ dày, một trong những cơ quan nhạy cảm nhất của hệ tiêu hóa, thường bị "bỏ quên" cho đến khi xuất hiện cơn đau dữ dội hoặc biến chứng. Các bác sĩ tiêu hóa cảnh báo rằng những thói quen tưởng chừng vô hại, nếu duy trì lâu dài, có thể trở thành yếu tố nguy cơ dẫn đến viêm loét, trào ngược và các bệnh lý mạn tính khác.
1. Lạm dụng thuốc giảm đau và thuốc dạ dày
Một trong những sai lầm phổ biến là tự ý dùng thuốc khi thấy khó chịu ở bụng. Nhiều người thường xuyên mua thuốc giảm đau hoặc thuốc kháng axit mà không có chỉ định.
Theo Hiệp hội Tiêu hóa châu Âu (2024), nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) làm tăng nguy cơ loét dạ dày - tá tràng lên gấp 3-5 lần. Cơ chế là do NSAID ức chế sản xuất prostaglandin, khiến niêm mạc dạ dày dễ bị axit tấn công.
Tại Việt Nam, bác sĩ Nguyễn Hữu Long (Bệnh viện Bạch Mai) cũng ghi nhận nhiều ca xuất huyết tiêu hóa do lạm dụng thuốc giảm đau. Ông nhấn mạnh: "Thuốc chỉ là giải pháp tình thế. Nếu bệnh nhân đau dạ dày kéo dài, việc quan trọng là tìm nguyên nhân gốc và điều trị triệt để, thay vì lạm dụng thuốc gây hại thêm".
2. Ăn uống trong trạng thái bận rộn
Thói quen vừa ăn vừa làm việc, sử dụng điện thoại hoặc nói chuyện tưởng như bình thường nhưng lại gây nhiều hệ lụy.
Trong quá trình tiêu hóa, dạ dày cần huy động enzyme và dịch vị để phân giải thức ăn. Khi sự chú ý bị phân tán, phản xạ nhai và nuốt thường nhanh hơn, dẫn đến thức ăn chưa được nghiền kỹ, gây tăng gánh nặng cho dạ dày.
"Danh sách đen" những thực phẩm mà các BS nhi khoa hiếm khi cho con ăn, biết lý do mẹ Việt nào cũng đồng tình
Một nghiên cứu đăng trên Journal of Behavioral Nutrition (2022) chỉ ra rằng, ăn nhanh và không tập trung làm tăng nguy cơ rối loạn tiêu hóa lên đến 40%. Ngoài ra, ăn vội còn khiến cơ thể khó nhận tín hiệu "no", dẫn đến ăn quá mức.
Bác sĩ Lê Thị Mai (Đại học Y Hà Nội) cho biết: "Ở nhiều bệnh nhân trẻ, viêm dạ dày mãn tính khởi phát chỉ vì ăn vội, ăn sai giờ. Tập trung khi ăn, nhai chậm và kỹ là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để bảo vệ dạ dày".
3. Ăn nhiều thực phẩm cay, mặn, dầu mỡ
Khẩu vị "đậm đà" đang là xu hướng trong đời sống đô thị, nhưng lại là mối đe dọa lớn với dạ dày.
- Đồ cay chứa capsaicin có thể kích thích niêm mạc, làm tăng tiết axit và gây đau rát.
- Đồ mặn làm gia tăng nồng độ ion natri, dễ dẫn đến hiện tượng dư axit dịch vị.
- Đồ dầu mỡ khiến dạ dày làm rỗng chậm, gây đầy bụng, khó tiêu và tăng nguy cơ trào ngược.
Một khảo sát tại Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho thấy, 60% người bị viêm dạ dày mãn tính có thói quen ăn quá nhiều gia vị cay hoặc thức ăn chiên xào. Bác sĩ chuyên khoa khuyến nghị thay thế bằng thực phẩm nhẹ, dễ tiêu như rau xanh, trái cây, thịt nạc. Gia vị tự nhiên như gừng, tỏi, tiêu nên dùng ở mức vừa phải để tạo hương vị mà không gây kích ứng mạnh.
Hậu quả và cách phòng ngừa
Các bệnh lý dạ dày thường diễn tiến âm thầm, chỉ bộc lộ khi tổn thương đã nặng. Viêm, loét và xuất huyết dạ dày không chỉ ảnh hưởng đến tiêu hóa, mà còn làm suy giảm chất lượng sống, gây thiếu máu và sụt cân nhanh chóng.
Để phòng ngừa, các chuyên gia đưa ra 3 nguyên tắc:
1. Không tự ý dùng thuốc: Khi có triệu chứng bất thường kéo dài, cần đi khám thay vì tự mua thuốc.
2. Ăn uống có ý thức: Ăn đúng giờ, tập trung, nhai kỹ.
3. Chế độ ăn lành mạnh: Hạn chế cay, mặn, dầu mỡ; tăng rau xanh, hoa quả và chất đạm dễ tiêu.
(Ảnh minh họa: Internet)
