"Tình trạng người uống rượu bia gây tai nạn giao thông mặc dù đã giảm sau khi áp dụng các biện pháp mạnh, tăng cường xử phạt, nhưng vẫn còn là vấn đề đáng lo ngại", TS Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, cho biết tại tọa đàm truyền thông về xây dựng văn hóa uống có trách nhiệm mới đây tại Hà Nội. Chương trình nhằm đưa ra các giải pháp truyền thông về tác hại của đồ uống có cồn, thay đổi hành vi sử dụng rượu bia.
Số liệu từ Cục Cảnh sát giao thông thống kê từ năm 2022-2024, cả nước có đến 20% số vụ tai nạn giao thông xảy ra liên quan đến việc người điều khiển phương tiện có sử dụng rượu, bia. Cứ 5 người chết hoặc bị thương trong các vụ tai nạn giao thông thì có một người chết hoặc bị thương do lái xe có sử dụng rượu, bia. Bên cạnh đó, lạm dụng rượu bia cũng là nguyên nhân dẫn đến hàng loạt bệnh lý không lây nhiễm như tim mạch, tăng huyết áp, xơ gan...
"Uống rượu bia rồi lái xe vẫn là nỗi ám ảnh đối với nhiều người tham gia giao thông", ông Minh nói, thêm rằng để giải quyết vấn đề này, ngoài các biện pháp quản lý, xử phạt, điều quan trọng là phải thay đổi nhận thức và hành vi sử dụng rượu bia trong cộng đồng. Đây là nhiệm vụ lâu dài, cần sự phối hợp của nhiều bộ, ngành, đoàn thể và toàn xã hội.
TS Nguyễn Minh Hoàng, Giám đốc nghiên cứu Chương trình hợp tác phát triển y tế Việt Nam (Trường đại học Y Harvard), cho hay thực tế tại một số vùng miền núi phía Bắc, việc uống rượu trước khi làm việc được xem như tập quán, tiềm ẩn nhiều nguy cơ về sức khỏe và an toàn lao động. Vì vậy, việc xây dựng thói quen uống có trách nhiệm không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu, mà phải được thực hiện đồng bộ từ chính sách đến hành vi cá nhân.
Theo ông Hoàng, quan trọng nhất là đã uống rượu bia thì không lái xe. Bên cạnh đó, người dưới 18 tuổi tuyệt đối không nên sử dụng đồ uống có cồn. Việc ép buộc người khác uống rượu bia cũng là hành vi thiếu trách nhiệm và cần được loại bỏ.
"Để thay đổi, chúng ta cần cả một quá trình, từ việc hoàn thiện thể chế, chính sách như điều chỉnh tăng thuế đồ uống có cồn phù hợp, đến giáo dục trong nhà trường, giúp trẻ em nhận thức sớm về tác hại của rượu bia", ông Hoàng nói.
Cảnh sát giao thông kiểm tra nồng độ cồn tài xế. Ảnh: Đình Văn
Tại tọa đàm, ThS Ngô Vĩnh Bạch Dương, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật, Viện Nhà nước và Pháp luật, nhấn mạnh rằng uống có trách nhiệm không chỉ giới hạn trong vấn đề giao thông. Không uống đồ uống có cồn cũng là một lựa chọn có trách nhiệm.
"Chúng ta cần xác định rõ mức độ nào là có hại cho sức khỏe, đặc biệt là các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, gan, tiểu đường. Đồng thời trách nhiệm còn nằm ở việc không gây ảnh hưởng đến cộng đồng, ví dụ như gây ồn ào nơi công cộng hay ép buộc người khác uống", ông Dương nói.
Theo ông, khái niệm uống có trách nhiệm cần được mở rộng, hướng tới việc bảo vệ sức khỏe bản thân, tôn trọng người khác và gìn giữ trật tự xã hội. Chỉ khi nhận thức của người dân thay đổi, thì mới có thể giảm được tác hại của rượu bía gây ra cho sức khỏe và xã hội.
Trước đó, hồi tháng 4, Bộ Tài chính đề xuất lùi tăng thuế tiêu thụ với bia, rượu sang 2027, thay vì 2026 như kế hoạch. Cùng với đó, Chính phủ đề xuất thực hiện theo phương án tăng thuế "đỡ sốc" cho doanh nghiệp.
Theo một báo cáo công bố năm nay của hãng nghiên cứu thị trường EMR Claight, quy mô thị trường đồ uống Việt Nam năm 2024 đạt 15,5 tỷ USD. Năm ngoái, lượng bia tiêu thụ tại Việt Nam khoảng 4,4 tỷ lít (xấp xỉ năm 2023). Mức tiêu thụ nước giải khát 4,7 tỷ lít, tăng 4,8% so năm 2023, theo số liệu của Hiệp hội Bia, Rượu, Nước giải khát Việt Nam (VBA).
Lê Nga
