"Rượu công nghiệp methanol rất giống với rượu ethanol thông thường, thậm chí ngọt, dễ uống hơn và khi mới uống có cảm giác giống với say rượu nên dễ bị nhầm lẫn, khó phân biệt", tiến sĩ Sơn, giảng viên khoa Hóa học, Đại học Phòng cháy chữa cháy Hà Nội cho biết và thêm rằng cách xác định duy nhất là xét nghiệm trong phòng thí nghiệm.
Tiến sĩ Sơn giải thích về mặt hóa học, methanol được dùng trong công nghiệp, là chất lỏng trong suốt, không màu, do đó khi pha trong nước hay cồn không thể phát hiện được. Nó vừa là chất độc cấp tính (có dấu hiệu sau vài giờ uống) vừa là chất độc mạn tính (không có dấu hiệu rõ ràng và không phát tác ngay sau khi uống), nên vừa uống cũng khó phát hiện. Theo y văn, nồng độ methanol trong máu từ mức 20mg/dL đã có thể gây ngộ độc, trên 50 mg/dL phải lọc máu cấp cứu và trên 80 mg/dL khả năng tử vong.
Như vậy, chỉ sau khi uống và có triệu chứng ngộ độc mới biết là uống phải rượu methanol. bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, nói rằng hầu hết trường hợp nhập viện đều trong tình trạng tổn thương nặng, nguy kịch, quá trình điều trị lâu dài, kể cả không thể cứu được.
Methanol, còn gọi là cồn công nghiệp có độc tính rất cao. Uống liên tục với liều không cao, methanol có thể tích lũy gây các tổn thương cho người bệnh. Ảnh: Tips make
Bác sĩ Nguyên đúc kết hai dạng ngộ độc rượu phổ biến hiện nay là ngộ độc rượu thông thường (rượu nấu từ ngũ cốc tức rượu ethanol) và ngộ độc cồn công nghiệp methanol.
Ngộ độc rượu thông thường là do uống quá nhiều rượu, khiến cơ thể mất kiểm soát, có cảm giác hưng phấn, kích thích nhẹ. Uống quá nhiều, bệnh nhân sẽ bị ngộ độc nặng với các triệu chứng kích thích thần kinh, hạ đường huyết, tụt huyết áp, hạ thân nhiệt, thậm chí suy hô hấp, hôn mê sâu. Một số trường hợp nặng gây tổn thương não, di chứng hôn mê, suy thận và tử vong.
Trường hợp ngộ độc cồn công nghiệp methanol, độc tính rất cao, tác động chủ yếu lên thần kinh. Khi vào cơ thể, methanol được chuyển hóa thành formaldehyde và tiếp đến là formic acid, tấn công não bộ, mắt, dây thần kinh thị giác.
Bốn ngày qua, 11 người tại TP HCM nhập viện do uống nhầm dung dịch pha methanol, trong đó hai người tử vong, một người tổn thương cả hai bên bán cầu não nguy hiểm tính mạng, những trường hợp khác điều trị hồi sức tích cực. Nồng độ methanol trong máu của họ đều vượt ngưỡng cho phép.
Thông thường, methanol được hấp thụ vào cơ thể qua đường hít, nuốt, tiếp xúc với da hoặc tiếp xúc với mắt, theo các chuyên gia. Trong đó, nuốt là một con đường tiếp xúc quan trọng, mức độ gây độc cao nhất.
Quá trình ngộ độc thường diễn ra từ từ. Tiến sĩ Sơn miêu tả, những giờ đầu sau khi uống phải cồn methanol, người bệnh chỉ có cảm giác say giống say rượu thông thường. Sau vài ngày, chất độc bắt đầu chuyển hóa, bệnh nhân mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh do rối loạn axit máu, co giật, hôn mê. Khi đến viện, hầu hết trường hợp đã tổn thương não, mắt và tuần hoàn, ở trong tình trạng nguy kịch.
Còn bác sĩ Nguyên ghi nhận triệu chứng ban đầu ngộ độc rượu là nhức đầu, chóng mặt, kích động, hưng cảm cấp tính, mất trí nhớ, giảm mức độ ý thức bao gồm hôn mê và co giật. Một số người buồn nôn, nôn, chán ăn, đau bụng dữ dội, xuất huyết tiêu hóa, tiêu chảy, bất thường chức năng gan và viêm tụy.
Nhiều người bị rối loạn thị giác, mờ mắt, nhạy cảm với ánh sáng, ảo giác thị giác, nhìn mờ, mất thị lực một phần đến toàn bộ và hiếm khi đau mắt, mất cân bằng điện giải, suy thận, tiểu ra máu và chết cơ ở cấp độ tế bào, tiêu cơ vân. Nặng hơn, bệnh nhân loạn nhịp tim, hạ huyết áp, ngừng hô hấp, nguy cơ tử vong cao.
Cơ chế gây ngộ độc của rượu methanol. Đồ họa: Leger Uten Grenser
Các chuyên gia khuyến cáo để phòng chống ngộ độc rượu, nên uống mức độ vừa phải theo liều lượng: Không uống quá hai đơn vị cồn một ngày với nam, một đơn vị cồn mỗi ngày đối với nữ và không uống quá 5 ngày một tuần. Một đơn vị cồn tương đương 10 g cồn nguyên chất chứa trong dung dịch uống, tức khoảng 3/4 chai hoặc lon bia 330 ml (5%), hoặc một cốc bia hơi 330 ml hay một ly rượu vang 100 ml (13,5%), hoặc một chén rượu mạnh 30 ml (40%).
Không cho trẻ em và vị thành niên uống rượu bia, kiểm soát lượng uống ở mức nguy cơ thấp nhất trong một lần. Nên uống từ từ, kết hợp vừa ăn vừa uống, uống xen kẽ với nước lọc. Không điều khiển xe sau khi uống rượu bia, không nên tham gia vào các hoạt động ngoài trời hoặc ở những nơi nguy hiểm, không an toàn, dễ bị ngã, va chạm, chấn thương...
Không uống rượu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không có giấy chứng nhận, rượu được pha chế hay ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật. Không được uống rượu khi đang đói, căng thẳng, hay mệt mỏi. Khi có biểu hiện triệu chứng ngộ độc rượu như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, nôn... cần đến cơ sở y tế để điều trị kịp thời.
Tuyệt đối không uống rượu pha với những loại nước có ga, bia, caffein, hoa quả công nghiệp nhiều phẩm màu... Không nên ăn các loại kẹo, bánh mứt quá ngọt hoặc thực phẩm cay nồng và hút thuốc trong khi uống rượu khiến cơ thể nhanh chóng bị mệt, tinh thần thiếu minh mẫn.
Thùy An
