Anh Minh, 39 tuổi, giám đốc điều hành một công ty công nghệ, tìm đến bác sĩ nam khoa trong tình trạng mệt mỏi triền miên, giảm ham muốn và khó duy trì cương dương dù hoàn toàn không có bệnh nền. Kết quả thăm khám và các thang đo burnout cho thấy anh rơi vào tình trạng kiệt sức rõ rệt, kèm theo nồng độ testosterone ở mức thấp. Sau ba tháng thay đổi lối sống, giảm khối lượng công việc, kết hợp liệu pháp nhận thức - hành vi và theo dõi nội tiết, sức khỏe sinh lý và tinh thần của anh đã cải thiện đáng kể.
Tương tự, anh Thanh, 31 tuổi, nhân viên marketing, nhiều tháng liền làm việc online xuyên đêm vì deadline. Căng thẳng kéo dài khiến anh dần "lạnh nhạt" với bạn gái, thỉnh thoảng rối loạn cương, khó tập trung khi quan hệ. Xét nghiệm cho thấy testosterone thấp, cortisol cao và burnout ở mức nặng. Sau khi được điều chỉnh nhịp sống, tăng vận động, ngưng làm thêm giờ và trị liệu tâm lý, anh đã phục hồi sức khỏe tình dục lẫn tinh thần.
TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, cho biết đây chỉ là hai trong nhiều trường hợp điển hình ông từng tiếp nhận. Khi nói đến ham muốn tình dục hay phong độ đàn ông, nhiều người thường nghĩ ngay đến testosterone, stress hoặc tuổi tác. Nhưng thực tế, burnout mới là thủ phạm âm thầm tước đoạt năng lượng, ham muốn và bản lĩnh giường chiếu. Nó không chỉ là sự mệt mỏi sau một ngày dài, mà là trạng thái rã rời kéo dài, gây xáo trộn cả tâm lý, nội tiết và sinh lý nam.
Bác sĩ Duy tư vấn cho bệnh nhân. Ảnh: Lâm Anh
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), burnout là một trạng thái căng thẳng tâm lý mãn tính liên quan đến công việc, với ba biểu hiện chính gồm kiệt quệ cảm xúc, mất kết nối cá nhân và giảm hiệu quả làm việc. Đây không chỉ là một rối loạn tâm lý mà là hiện tượng nghề nghiệp có thể tác động sâu sắc đến sức khỏe tổng thể.
Nam giới hiện đại thường gánh nhiều áp lực như làm trụ cột gia đình, cạnh tranh trong công việc và kỳ vọng phải luôn mạnh mẽ. Sự dồn nén kéo dài dễ dẫn đến burnout mà không hay biết. Đặc biệt, đàn ông lại ít khi tìm kiếm sự trợ giúp tinh thần, khiến tình trạng trầm trọng hơn.
Đáng lo ngại, burnout còn tác động trực tiếp đến trục hạ đồi - tuyến yên - tinh hoàn, vốn kiểm soát sinh sản và tình dục nam giới. Nghiên cứu đăng trên Psychoneuroendocrinology chỉ ra stress mạn tính và burnout làm rối loạn tiết hormone, đặc biệt là giảm testosterone - hormone then chốt của nam giới. Testosterone thấp kéo theo hàng loạt hệ lụy như giảm ham muốn, mệt mỏi, dễ cáu gắt, lo âu, thậm chí trầm cảm nhẹ.
Burnout cũng phá vỡ giấc ngủ, rối loạn chuyển hóa, suy giảm miễn dịch và ảnh hưởng khả năng sinh tinh – tất cả đều đe dọa trực tiếp sức khỏe sinh sản. Hệ quả thường thấy là rối loạn chức năng tình dục: giảm ham muốn, rối loạn cương, xuất tinh sớm. Một nghiên cứu khác trên Journal of Sexual Medicine khẳng định burnout liên quan trực tiếp đến giảm ham muốn ở nam giới trung niên. Khi mệt mỏi kéo dài, não bộ giảm phản ứng với kích thích tình dục, mất kết nối tâm - thân khiến nhiều quý ông "muốn" nhưng... "không thể".
Theo bác sĩ Duy, không có "viên thuốc thần" nào trị được burnout. Giải pháp hiệu quả nhất là phục hồi nhịp sống lành mạnh, ngủ đủ giấc, vận động thể chất đều đặn, kiểm soát thời gian làm việc, xây dựng kết nối xã hội tích cực và tìm đến chuyên gia tâm lý khi cần. Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy burnout có thể đảo ngược nếu được nhận diện và can thiệp sớm, ngược lại để kéo dài sẽ để lại hệ lụy lâu dài cả về tâm lý lẫn sinh lý.
Lê Phương
