Từ tháng 10, Hà Nội được yêu cầu thí điểm không dùng nhựa một lần tại cửa hàng đồ uống, quán ăn trong Vành đai 1.
Theo Nghị định 08 năm 2022, sản phẩm nhựa dùng một lần gồm khay, hộp đựng thực phẩm, bát, cốc, ống hút, dụng cụ khác có thành phần nhựa, được thiết kế để dùng một lần. Còn bao bì nhựa khó phân hủy sinh học là các loại làm từ nhựa PE, PP, PS, PVC, PET, thường lâu phân hủy trong môi trường đất, nước, hoặc bãi chôn lấp.
Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, cảnh báo các sản phẩm nhựa, đặc biệt là hộp xốp, chứa chất độc hại có thể gây tổn thương não, viêm gan, rối loạn nội tiết, vô sinh và ung thư. Về nguyên tắc, những sản phẩm này chỉ nên dùng một lần và không đựng đồ ăn nóng. Tuy nhiên, nhiều cửa hàng vẫn dùng túi ni lông, hộp nhựa dùng một lần để đựng bún, phở, cháo nóng.
Khi túi ni lông, hộp nhựa hay màng bọc thực phẩm đựng thức ăn nóng khoảng 80 độ C, các chất phụ gia như hóa dẻo, phẩm màu, chì, cadimi có thể ngấm vào thức ăn. Nếu đựng thực phẩm ở 100 độ C, monostyren (một loại chất độc) trong nhựa sẽ giải phóng, gây tổn thương gan nghiêm trọng và nhiều bệnh nguy hiểm khác.
Các hóa chất này tích tụ lâu ngày có thể dẫn đến ung thư, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển não bộ ở trẻ, thay đổi mô, biến đổi nhiễm sắc thể, sẩy thai, dị tật bẩm sinh, và rối loạn nội tiết tố. Đáng lo ngại hơn, nhiều ống hút, cốc nhựa, hộp xốp dùng một lần hiện nay được tái chế từ nhựa đã qua sử dụng, không loại bỏ được tạp chất độc hại, dễ phát sinh chất độc khi dùng.
Nhu cầu sử dụng tăng cao khiến lượng rác thải nhựa và túi ni lông ra môi trường ngày càng lớn. Việc quản lý, thu gom, xử lý rác chưa kịp thời dẫn đến tình trạng đốt rác thải nhựa phổ biến. Quá trình này tạo ra nhiều khí độc, bao gồm dioxin và furan – những chất cực độc gây khó thở, ảnh hưởng tuyến nội tiết, giảm miễn dịch, rối loạn tiêu hóa và nguy cơ ung thư.
Một phần thức ăn trong hộp xốp thường kèm một muỗng nhựa, một túi nylon, sử dụng không đúng cách có nguy cơ nhiễm chất độc hại. Ảnh minh họa: Cẩm Anh
Trong khi đó, phó giáo sư Nguyễn Duy Thịnh, cán bộ Viện Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách Khoa, Hà Nội, nhìn nhận nhu cầu sử dụng hộp nhựa rất lớn. Các loại hộp nhựa, chai nhựa có ưu điểm chịu được va đập, độ bền cao, dễ dàng vận chuyển, gia công và đặc biệt nguồn nguyên liệu cũng khá đa dạng. Tuy nhiên, sử dụng hộp nhựa có thể gây thôi nhiễm, đơn cử nguy cơ thôi nhiễm polytilen, etylen, propilen theo các mono của hạt nhựa. Những chất này đưa vào cơ thể có thể gây bệnh.
Ở Việt Nam, đồ nhựa vẫn chưa được kiểm định chặt chẽ. Đối với những loại nhựa kém chất lượng, quá trình sử dụng sẽ sản sinh chất BPA - chất độc gây ra một số bệnh như vô sinh, tiểu đường, ung thư..., người dân cần phải cảnh giác.
Chuyên gia khuyến cáo tốt nhất là hạn chế sử dụng hộp nhựa, chai nhựa để bảo quản thực phẩm. Không dùng hộp xốp, hộp nhựa chứa đựng các loại thức ăn, đồ uống nóng trên 100 độ C, nhất là các loại thức ăn rán có nhiều mỡ đang nóng. Không dùng lò vi sóng để làm nóng thực phẩm chứa trong hộp xốp, hộp nhựa. Chỉ dùng sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, hợp vệ sinh an toàn thực phẩm.
Không nên tái sử dụng hoặc sử dụng hộp xốp, ống hút, cốc, đĩa nhựa để đựng và bảo quản thực phẩm trong thời gian dài bởi khi đó những vật dụng này sẽ bị xước, ngả màu, tạo điều kiện cho vi trùng, vi khuẩn tích tụ và gây bệnh. Hãy sử dụng các lựa chọn thay thế thân thiện với môi trường như thay thế chai nhựa bằng chai thủy tinh, ống hút nhựa bằng ống hút tre, túi nhựa bằng túi giấy, ông Thịnh khuyên.
Thúy Quỳnh
