Hôm 13/10, bác sĩ Ngô Tuấn Khiêm, Phòng rối loạn cảm xúc và rối loạn ăn uống, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết bệnh nhân được điều trị nội trú bằng phác đồ kết hợp thuốc, trị liệu tâm lý cá nhân, liệu pháp gia đình và hướng dẫn dinh dưỡng. Sau gần ba tuần điều trị, sức khỏe cô ổn định, bắt đầu ăn uống tốt hơn, giảm dần tập luyện quá mức và đã tăng cân.
6 tháng trước, khi nặng 62 kg, cao 1m60, cô bị bạn bè trêu chọc trong giờ thể dục. Sau sự việc này, cô gái dần thu mình, ngại ra đường, sợ bị chế giễu nên tìm kiếm các phương pháp giảm cân trên mạng xã hội. Cô bắt đầu nhịn ăn sáng, cắt giảm hai phần ba khẩu phần ăn mỗi ngày, hạn chế tinh bột, đồ ngọt và dành 2-3 tiếng mỗi ngày để tập thể dục. Chỉ trong thời gian ngắn, cân nặng của cô giảm gần 10 kg. Thay vì hài lòng, thiếu nữ tin rằng cơ thể mình "chưa đủ đẹp" nên tiếp tục duy trì chế độ ăn kiêng và tập luyện khắt khe.
Thân hình ngày càng gầy gò, sức khỏe suy kiệt nhưng mỗi lần nhìn vào gương, bệnh nhân vẫn thấy mình béo. Dù đã mất kinh nguyệt ba tháng, cô nhất quyết không đi khám vì sợ phải dừng ăn kiêng. Lúc này, cân nặng chỉ còn 45 kg. Bố mẹ khuyên con ăn uống bình thường trở lại, nhưng cô khăng khăng "chỉ cần ăn nhiều sẽ béo lên ngay".
Cách đây một tháng, nữ sinh ngất xỉu tại nhà sau khi tan học và được đưa đến Bệnh viện Bạch Mai. Cô được chẩn đoán mắc chán ăn tâm thần, một dạng rối loạn hành vi ăn uống nguy hiểm.
Bác sĩ Khiêm cho biết, rối loạn ăn uống không chỉ biểu hiện qua chứng chán ăn mà còn có thể theo chiều hướng ngược lại là ăn vô độ, không kiểm soát được. Viện Sức khỏe tâm thần từng điều trị cho một bệnh nhân nữ 18 tuổi trải qua những cơn thèm ăn dữ dội, cô có thể ăn một lượng lớn khoai tây chiên, mì tôm, pizza, bánh rán chỉ trong vài giờ. Những cơn ăn mất kiểm soát xuất hiện 2-3 lần mỗi tuần. Sau đó, bệnh nhân cảm thấy tội lỗi, xấu hổ, tự trách nên tìm cách móc họng gây nôn và lạm dụng thuốc nhuận tràng. Gia đình ban đầu cho rằng đây là thay đổi sinh lý tuổi mới lớn. Tuy nhiên, khi cân nặng tăng nhanh, cô gái rơi vào vòng luẩn quẩn của ăn uống - tội lỗi - tự trừng phạt, được chẩn đoán mắc ăn vô độ tâm thần.
Một bệnh nhân điều trị tại Viện Sức khỏe Tâm thần. Ảnh: Lê Nga
Chuyên gia Phạm Thị Nguyệt Nga, Viện Sức khỏe tâm thần, khẳng định rối loạn hành vi ăn uống (Eating Disorders) là bệnh lý tâm thần nghiêm trọng, không phải là "sở thích" hay "thói quen sống". Người mắc bệnh thường bị ám ảnh về cân nặng, vóc dáng và ăn uống. Tuổi vị thành niên (10-19 tuổi) là giai đoạn nhạy cảm với nhiều thay đổi về sinh học, tâm lý, xã hội, khiến các em dễ tổn thương trước áp lực ngoại hình.
Thống kê chỉ ra tỷ lệ rối loạn ăn uống ở trẻ em và thanh thiếu niên dao động từ 1,2% ở nam và 5,7% ở nữ, với xu hướng gia tăng. Các yếu tố nguy cơ bao gồm: không hài lòng với hình thể, tính cách cầu toàn, lo âu, trầm cảm, áp lực học tập, bắt nạt hoặc chế giễu ngoại hình. Mạng xã hội cũng góp phần tạo áp lực khi liên tục quảng bá hình ảnh cơ thể "lý tưởng", khiến thanh thiếu niên dễ so sánh và tự ti.
Các nhà chuyên môn cảnh báo giảm cân nhanh, thay đổi đột ngột thói quen ăn uống hoặc tập luyện quá mức đều là tín hiệu nguy hiểm. Ở tuổi dậy thì, các biểu hiện của bệnh dễ bị nhầm lẫn với thay đổi sinh lý bình thường, khiến việc phát hiện bị chậm trễ. Tuy nhiên, rối loạn ăn uống hoàn toàn có thể điều trị được nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách.
Bác sĩ Nga cho biết thêm nhà trường và cộng đồng đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện và hỗ trợ trẻ. Thay vì chỉ trích, mọi người cần lắng nghe, đồng hành, giúp trẻ xây dựng hình ảnh cơ thể lành mạnh và cảm giác an toàn về bản thân.
Lê Nga
