Giữa những ngày hè nắng gắt, không ít người vẫn miệt mài chạy bộ, chơi bóng đá, chơi pickleball, đánh tennis ngoài trời, bất chấp nền nhiệt vượt ngưỡng 40°C và chỉ số UV ở mức cực kỳ nguy hiểm. Việc duy trì thể thao là điều tích cực, nhưng nếu không hiểu rõ rủi ro tiềm ẩn từ thời tiết khắc nghiệt, người chơi hoàn toàn có thể phải trả giá bằng sức khỏe, thậm chí tính mạng.
Theo bác sĩ thể thao Phạm Văn Minh (người từng làm việc ở đội tuyển Việt Nam và U23 Việt Nam), đợt nắng nóng hiện nay đang đặt người chơi thể thao phong trào vào loạt nguy cơ lớn. Trong đó đáng lo ngại nhất là hiện tượng sốc nhiệt.
Cụ thể, bác sĩ Minh cho biết: “Khi nhiệt độ cơ thể tăng đột ngột, vượt ngưỡng 40°C do cơ thể không kịp tản nhiệt. Người gặp sốc nhiệt thường có biểu hiện hoa mắt, chóng mặt, da khô nóng đỏ, tim đập nhanh, lú lẫn, thậm chí bất tỉnh.
Ngoài ra, thời tiết oi bức khiến mồ hôi tiết ra nhiều, gây mất nước và rối loạn điện giải. Điều này có thể dẫn tới chuột rút, tụt huyết áp, đánh trống ngực, loạn nhịp tim. Không chỉ vậy, cơ thể mệt mỏi nhanh hơn dưới nền nhiệt cao khiến người chơi dễ mắc các chấn thương cơ – khớp như căng cơ, bong gân, trượt ngã. Đồng thời, tia cực tím (UV) ở mức 11+ cũng có thể gây cháy nắng, tổn thương da, bỏng giác mạc, gia tăng nguy cơ ung thư da nếu không có biện pháp bảo vệ phù hợp”.
Đừng cố gắng "chịu nhiệt" – Cơ thể không phải siêu nhân
Bác sĩ Minh cho biết: "Nhiều người nghĩ chỉ cần cố gắng, cơ thể sẽ quen dần với nắng nóng. Nhưng thực tế, khi nhiệt độ môi trường đạt 40°C, cơ chế tản nhiệt qua mồ hôi gần như giảm do không khí quá nóng và ẩm. Cơ thể sẽ nhanh chóng tích nhiệt, tim đập nhanh hơn, máu dồn ra da thay vì nuôi não và cơ bắp, khiến người chơi dễ lịm đi, ngất xỉu ngay trên sân".
Chỉ sau 30–60 phút vận động cường độ cao ngoài trời, cơ thể có thể mất từ 1 đến 2 lít nước, kéo theo sự thiếu hụt natri, kali... Nếu không được bù đúng cách, người tập dễ rơi vào trạng thái mệt rã rời, tụt huyết áp, mất ý thức.
Nếu có tập luyện hoặc thi đấu vào những ngày thời tiết khắc nghiệt như vậy chúng ta cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về sức khoẻ, tâm lý, đội ngũ y tế,… và quan trọng hơn nữa là sẽ phải tính toán khối lượng của buổi tập và thi đấu, quãng nghỉ hợp lý để vận động viên có thể đáp ứng được, nếu trong trường hợp vận động viên có dấu hiệu bất thường (y tế phải kiểm tra và có thể cho dừng hoạt động để đảm bảo sức khoẻ cho VĐV,…)
Chỉ sau 30–60 phút vận động cường độ cao ngoài trời, cơ thể có thể mất từ 1 đến 2 lít nước
Khung giờ an toàn và các lưu ý khi tập luyện mùa hè
Theo khuyến cáo của bác sĩ Minh, người chơi chỉ nên chọn lựa những khung giờ phù hợp. Dưới đây là những khung giờ cần lưu ý.
Cụ thể sáng sớm (5h30 – 7h30): Tương đối an toàn nếu tập trong thời gian ngắn và có bóng râm, gió mát. Tuy nhiên, trong những ngày nắng nóng kéo dài, nhiệt tích tụ từ đêm trước không kịp tỏa ra, nên từ 6h30 trở đi nhiệt độ đã rất cao (trên 32°C).
Có những nguy cơ tiềm ẩn khi tập sáng sớm như mất nước sớm, cơ thể chưa đủ tỉnh táo; Tăng nhịp tim, đặc biệt với người mới ngủ dậy chưa ăn sáng; Với các môn vận động mạnh (tennis, bóng đá) dễ bị chuột rút, kiệt sức sớm.
Chơi buổi sớm cần làm nóng cơ thể, tập nhẹ nhàng và nên ăn sáng nhẹ
Đầu giờ chiều (12h – 15h): Đây là khung giờ nguy hiểm nhất, thậm chí nguy cơ tử vong nếu gắng sức ngoài trời.
Lời khuyên: Chỉ nên tập ngoài trời trước 6h30 sáng hoặc sau 18h30 tối; Ưu tiên tập trong nhà, có quạt hoặc điều hòa nhẹ; Mặc đồ thể thao thoáng, sáng màu, thấm hút mồ hôi; Luôn mang theo nước và viên bù điện giải; Nếu có biểu hiện chóng mặt, tim đập nhanh, da nóng đỏ, khô thì phải dừng ngay; Người lớn tuổi, người có bệnh nền tuyệt đối không nên chơi ngoài trời giờ nắng.
14 loại thực phẩm giải nhiệt cơ thể nhanh, cứ ra chợ là thấy: Vừa rẻ tiền lại giải quyết cái nóng mùa hè
Phân biệt mệt bình thường và mệt do sốc nhiệt
Bác sĩ Minh chỉ rõ mệt do vận động bình thường thường chỉ ê ẩm cơ bắp, hơi hụt hơi, đổ mồ hôi đều và hồi phục nhanh sau nghỉ. Trong khi đó, mệt do say nắng, mất nước đi kèm biểu hiện da khô nóng, tim đập nhanh, rối loạn nhịp, chóng mặt, lú lẫn, không đỡ dù đã nghỉ, có thể chuyển sang ngất xỉu.
Những sai lẩm phổ biển “chết người” của dân chơi phong trào
"Thực tế, nhiều người tập luyện thể thao phong trào vẫn đang mắc những sai lầm nghiêm trọng như bắt chước giáo án của vận động viên chuyên nghiệp, tập luyện quá sức, bỏ qua bước khởi động, không dành ngày nghỉ phục hồi, chơi khi đang ốm, thiếu ngủ hoặc thậm chí sau khi uống rượu. Ngoài ra, việc sử dụng thực phẩm chức năng theo phong trào, không qua tư vấn y tế cũng tiềm ẩn nguy cơ gây hại gan, thận nếu dùng sai cách.
Đặc biệt, có không ít trường hợp cố tình tập dù đang đau cơ, chấn thương nhẹ – điều này có thể dẫn tới tổn thương mạn tính, viêm khớp kéo dài hoặc đứt dây chằng nếu tiếp tục "cố gắng", bác sĩ Minh chia sẻ.
Lời khuyên của bác sĩ:
Hiểu rõ giới hạn bản thân – đừng lấy giáo án chuyên nghiệp làm chuẩn.
Lắng nghe cơ thể – đau là dấu hiệu cần nghỉ, không phải cố vượt qua.
Học cách tập thông minh, không phải tập cật lực.
Đừng theo phong trào dinh dưỡng nếu không hiểu rõ.
Chơi để khỏe, không phải để hơn thua.
