Trong một buổi luyện tập bơi lội vài tháng trước, cựu binh Ukraine Oleh Tserkovnyi nảy ra một ý tưởng: "Sẽ thế nào nếu một nhóm cựu binh bơi qua eo biển Bosphorus nằm giữa bờ châu Âu và châu Á của Thổ Nhĩ Kỳ đúng Ngày độc lập 24/8 của Ukraine?"
Họ hy vọng sự kiện này sẽ thu hút chú ý của người dân khắp thế giới về những mất mát trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, cuộc chiến đã bước sang năm thứ 4.
Từ trái qua phải: Oleksandr Dashko, Oleh Tserkovnyi và Pavlo Tovstyk, tạo dáng trong bể bơi ở Kiev ngày 12/8, khi đang nghỉ giải lao sau buổi luyện tập bơi vượt eo biển. Ảnh: AP
Tserkovnyi, 34 tuổi, trình bày ý tưởng với những người bạn cựu binh trong nhóm hỗ trợ One for Another. Không ai cho rằng những chấn thương như mất tay chân là rào cản. Hai người lập tức tham gia cùng anh.
Họ luyện tập trong nhiều tháng, với sự hỗ trợ của Superhumans Center, một phòng khám phục hồi chức năng cho cựu binh ở Ukraine, và huấn luyện dưới sự hướng dẫn của CapitalTRI, một đội chơi ba môn phối hợp bơi đạp chạy nghiệp dư ở Kiev.
Họ nhất trí cuộc đua có thêm mục tiêu là gây quỹ mua chi giả, thiết bị đắt đỏ mà nhiều thương binh Ukraine đang cần.
"Chúng tôi không yêu cầu sự thương hại", Tserkovnyi nói hôm 24/8. "Chúng tôi chỉ cần hỗ trợ".
Sau nhiều tháng luyện tập nghiêm ngặt, kỷ luật và vượt qua các bài kiểm tra thể lực, ba cựu binh Ukraine đã cùng hơn 2.800 vận động viên bơi lội từ 81 quốc gia tham gia chặng bơi dài 6,5 km từ châu Á sang châu Âu hôm 24/8.
Cuộc đua Bơi lội Liên lục địa Bosphorus là sự kiện bơi lội ngoài trời được tổ chức hàng năm tại Istanbul, do Ủy ban Olympic Thổ Nhĩ Kỳ tổ chức từ năm 1989.
Ba người hoàn thành chặng bơi với thời gian hơn một giờ. Ban đầu họ gặp trở ngại vì ban tổ chức không cho phép hai cựu binh cụt chân thi đấu, với lý do họ chỉ được tham gia hạng mục dành riêng cho người khuyết tật. Nhưng cuối cùng, các thương binh đã kiên trì hoàn thành cuộc đua cùng những vận động viên khác.
Pavlo Tovstyk tháo chân giả tại bể bơi ở Kiev ngày 12/8, khi đang luyện tập cho cuộc thi bơi vượt biển. Ảnh: AP
Đối với họ, ngoài thể hiện tinh thần bền bỉ, cuộc đua còn là cách học kiểm soát lại cơ thể bị khuyết tật do chiến tranh, là cơ hội để chia sẻ về quá trình hồi phục chấn thương với toàn thế giới.
Thể thao luôn là một phần trong cuộc sống của Tserkovnyi, nhưng chiến sự và chấn thương đã khiến anh dựa vào thể thao như một công cụ sinh tồn sau hai lần chấn động não nghiêm trọng. Thể thao cũng làm thay đổi cuộc đời Tserkovnyi, biến thành cầu nối với các cựu binh khuyết tật.
"Thể thao có tác dụng chữa lành, chúng tôi đã tự thân trải nghiệm", anh nói. "Cộng đồng kéo ta vượt qua khó khăn, rèn luyện con người ta".
Chiến sự khiến anh bị nói lắp, co giật mắt không tự chủ. "Đó là di chứng. Trước đây bệnh của tôi nghiêm trọng hơn nhiều", anh nói.
Tserkovnyi trải qua hai lần chấn động não khi đang ở tiền tuyến do trúng bom mìn và trúng đạn. Sau đó, anh gần như mất hoàn toàn khả năng giữ thăng bằng. "Tôi có thể đi bộ, nhưng có lúc đang đi thì ngã nhào xuống đất", anh nói. "Tôi mất thính giác nặng một bên tai, mất tầm nhìn ngoại vi".
Cảm giác trở thành "một người ốm yếu" khiến anh dốc sức luyện tập. Tserkovnyi cũng xuất hiện triệu chứng rối loạn căng thẳng hậu sang chấn (PTSD), thường xuyên nhớ lại những ký ức đau đớn về chiến sự, trong suốt thời gian dài.
Nhưng khi chìm đắm trong làn nước bể bơi, anh tìm được cách nhận biết dấu hiệu cảnh báo. "Tôi bắt đầu hiểu cơ chế kích hoạt những triệu chứng này, khi nào thì chúng xuất hiện, làm thế nào để vượt qua", anh nói.
Kỹ sư Pavlo Tovstyk tình nguyện đăng ký nhập ngũ ngay trong những ngày đầu cuộc chiến vào tháng 2/2022. Anh làm lái xe trong một đơn vị tình báo và cán phải mìn hồi tháng 6/2023, mất một bàn chân và phải cắt cụt một phần chân trái sau đó.
Người đàn ông 47 tuổi hồi nhỏ thường xuyên bơi lội, nhưng chưa từng nghĩ bơi lội sẽ cứu giúp cuộc đời mình. Anh lẻn vào bể bơi, giấu giếm bác sĩ, khi đang hồi phục sau chấn thương.
"Nước đã trở thành cứu tinh đối với tôi", anh nói. "Lúc đó, tôi mất phương hướng với mọi việc. Nhưng khi ở trong nước, suy nghĩ, sức mạnh, cơ thể tôi, hòa làm một, tôi trở lại chính mình theo một cách khác".
Anh coi bơi qua eo biển ở Thổ Nhĩ Kỳ là thử thách, kế hoạch cần thực hiện nghiêm túc."Để vượt qua Bosphorus, bạn không chỉ cần sức mạnh thể chất, mà còn cần một trạng thái tinh thần nhất định - trạng thái quyết tâm mà tất cả chúng tôi đã tìm thấy trong chính mình", anh nói.
Oleksandr Dashko chỉ bắt đầu đam mê bơi lội sau khi mất chân trái. Chàng trai 28 tuổi nhập ngũ vào thời kỳ đầu cuộc chiến, phục vụ trong bộ binh ở nhiều vùng chiến tuyến. Tháng 6/2023, một quả mìn phát nổ gần anh, mảnh đạn găm vào đầu gối.
"Ban đầu tôi không thể chấp nhận sự thật ấy một cách dễ dàng", anh nói, nhắc tới cảm xúc mâu thuẫn giày vò bản thân suốt thời gian dài. Việc thích nghi với cuộc sống có một chân giả diễn ra chậm chạp, tiêu tốn sức lực tinh thần.
Ba cựu binh chuẩn bị cho cuộc thi bơi vượt eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 24/8. Ảnh: AP
Năm vừa rồi, anh mới tập trung vào phục hồi chức năng và cảm nhận được bình yên từ bơi lội. Thử thách bơi qua Bosphorus đã trở thành mục tiêu sống đối với Dashko.
"Khi không làm gì cả, tôi lại trượt về trạng thái ngay sau chấn thương: trầm cảm, thờ ơ, cảm giác rằng cái chân cụt đang chiến thắng", anh nói. "Nhưng khi một thử thách như thế này xuất hiện trên con đường của tôi, đó là cú huých đẩy tôi về phía trước, truyền động lực sống".
Những mục tiêu thể lực đặt ra giúp anh giữ vững tinh thần. Dashko hy vọng có thêm nhiều cuộc thi tương tự, không chỉ cho bản thân anh mà còn cho những cựu binh khác.
"Nếu không có mục tiêu này, có lẽ tôi đã say xỉn và nằm gục dưới một hàng rào nào đó rồi", anh nói.
Hồng Hạnh (Theo AP)
