Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 1/11 tuyên bố đe dọa chấm dứt mọi hỗ trợ và sẽ thực hiện hành động quân sự tại Nigeria để "tiêu diệt những kẻ khủng bố" đang sát hại người Cơ đốc giáo, nếu quốc gia châu Phi vẫn để tình trạng này tiếp diễn.
Tuyên bố của ông Trump lập tức trở thành chủ đề thảo luận nóng trên mạng xã hội tại quốc gia Tây Phi này. Luật sư Fani-Kayode, cựu bộ trưởng Văn hóa Du lịch Nigeria, trong bài đăng trên mạng xã hội X ngày 2/11 đã kịch liệt chỉ trích ý tưởng can thiệp quân sự của Tổng thống Mỹ.
"Dù quan điểm của bạn là gì và đứng về phe nào, đất nước chúng ta giờ đây đang bị đe dọa bởi chiến tranh và tất cả người con của Nigeria phải kiên cường, chuẩn bị cho chiến tranh và bảo vệ chủ quyền cũng như tấc đất thiêng liêng của tổ quốc", ông viết.
Tuyên bố của ông Trump được đăng trên trang nhất nhiều tờ báo Nigeria bày bán tại sạp báo ở Lagos ngày 2/11. Ảnh: Reuters
Nigeria là quốc gia đa sắc tộc với hơn 230 triệu dân, với tỷ lệ người Hồi giáo và Cơ đốc giáo gần ngang nhau. Các vụ bạo lực và mất an ninh xảy ra cục bộ, có nơi kéo dài nhiều năm. Các nhóm Hồi giáo cực đoan như Boko Haram cạnh tranh ảnh hưởng ở những bang phía bắc, trong khi xung đột giữa nông dân và người du mục chăn thả gia súc nổ ra ở các bang miền trung.
Trong những tuần gần đây, một số chính trị gia Mỹ đã kêu gọi tăng cường chú ý đến việc người Cơ đốc giáo bị giết hại ở Nigeria. Thượng nghị sĩ Ted Cruz, đại diện đảng Cộng hòa tại bang Texas, tháng trước cáo buộc quan chức ở Nigeria "phớt lờ và thậm chí tạo điều kiện cho những nhóm Hồi giáo cực đoan giết hàng loạt người Cơ đốc giáo". Ông đã đề xuất dự luật trừng phạt những quan chức này.
Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, tình trạng mất an ninh ở Nigeria ảnh hưởng toàn diện tới người dân nước này, bất kể tôn giáo.
Nhà hoạt động nhân quyền Shehu Sani, cựu thượng nghị sĩ Nigeria, thừa nhận tình trạng mất an ninh của Nigeria, nhưng cho hay từ khi Tổng thống Ahmed Tinubu nhậm chức năm 2023, chính quyền đã không ngừng cố gắng để giải quyết tình trạng này.
"Nếu ông Trump phát động hành động quân sự, sẽ dẫn tới một cuộc khủng hoảng tôn giáo và sắc tộc ở Nigeria", ông Sani cảnh báo. "Ông ấy sẽ gây ra nhiều rắc rối hơn là đem tới giải pháp".
Malik Samuel, nhà nghiên cứu cấp cao tại Good Governance Africa, người đã nghiên cứu Boko Haram hơn một thập kỷ, bày tỏ thất vọng trước tuyên bố của ông Trump.
"Là một nhà nghiên cứu, tôi đã nghĩ: Chắc chắn các nhà chức trách Mỹ phải có thông tin chính xác hơn là dựa vào một câu chuyện thất thiệt", ông nói.
Theo Samuel, cả người Cơ đốc giáo lẫn Hồi giáo ở Nigeria đều bị sát hại. Ông cũng phủ nhận người Cơ đốc giáo bị nhắm mục tiêu trong chiến dịch cụ thể. Tại các cộng đồng ở miền bắc Nigeria, nơi bị ảnh hưởng nặng nề bởi các vụ bạo lực do Boko Haram và phiến quân Nhà nước Hồi giáo tỉnh Tây Phi (ISWAP) gây ra, đa số nạn nhân là người Hồi giáo. Còn tại miền trung, nạn nhân là người Cơ Đốc giáo nhiều hơn, bởi họ chiếm số đông trong cộng đồng nông nghiệp.
Người dân Nigeria khiêng thi thể một nạn nhân bị nhóm Boko Haram sát hại tại làng Sajeri, Borno năm 2019. Ảnh: AFP
Ladd Serwat, nhà phân tích cấp cao về châu Phi cho dự án Dữ liệu Địa điểm và Sự kiện Xung đột Vũ trang (ACLED), cho hay tuyên bố người Cơ đốc giáo bị sát hại hàng loạt ở Nigerian là không có cơ sở.
"Các nhóm nổi dậy như Boko Haram và ISWAP thường tuyên bố chiến dịch của họ nhằm chống lại Cơ đốc giáo, nhưng trên thực tế, họ gây bạo lực bừa bãi và tàn phá tất cả cộng đồng", Serwat nói.
Bulama Bukarti, luật sư, nhà phân tích về xung đột và phát triển người Nigeria, khẳng định "tất cả dữ liệu cho thấy không có bất kỳ cuộc diệt chủng nào nhằm vào người Cơ đốc giáo ở Nigeria".
"Luận điệu mang tính cực hữu nguy hiểm này đã âm ỉ từ lâu", ông nói, cảnh báo rằng những thông tin vô căn cứ về việc "người Cơ đốc giáo bị tàn sát" chỉ gây chia rẽ, gia tăng thêm bất ổn ở Nigeria.
Ông giải thích rằng các nhóm vũ trang ở Nigeria "đánh bom chợ, nhà thờ, thánh đường Hồi giáo và tấn công mọi địa điểm dân sự, không phân biệt giữa người Hồi giáo và Cơ đốc giáo".
Daniel Bwala, phát ngôn viên của Tổng thống Nigeria Bola Ahmed Tinubu, không tin rằng Mỹ sẽ sớm thực hiện chiến dịch can thiệp quân sự tại Nigeria, nhưng hoan nghênh Washington hỗ trợ tình báo trong cuộc chiến chống khủng bố với điều kiện tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ Nigeria.
"Chúng tôi nghĩ rằng hai lãnh đạo có thể đạt được nhận thức chung", ông nói.
Cô dâu thắt khăn trùm đầu trước lễ cưới tập thể của cộng đồng người Shao ở bang Kwara, phía tây Nigeria, ngày 31/10. Ảnh: AFP
Một số người Nigeria lại cảm thấy nhẹ nhõm trước tuyên bố của ông Trump. Ochole Okita, 28 tuổi, đứng bên ngoài một nhà thờ Nigeria ngày 2/11, tay cầm Kinh thánh, cho biết đã rất phấn khích khi hay tin và hy vọng sự can thiệp của Mỹ có thể ngăn chặn bạo lực đang tàn phá các cộng đồng nông nghiệp, nơi người Cơ đốc giáo chiếm đa số.
"Tôi đã phấn khởi, nhưng cũng lo lắng", Okita nói. "Dù thế nào, chúng tôi vẫn bị ảnh hưởng. Chúng tôi là những người bình thường và sẽ rất khó khăn, đặc biệt là khi bị cắt viện trợ".
Atta Barkindo, linh mục kiêm giám đốc điều hành của Trung tâm Kukah, một viện nghiên cứu chính sách có trụ sở tại Nigeria, khẳng định không có chiến dịch diệt chủng nào nhằm vào người Cơ đốc giáo ở nước này. Tuy nhiên, tuyên bố của ông Trump cho thấy một vấn đề lớn hơn, đó là chính phủ Nigeria bất lực trong bảo vệ công dân.
"Tôi nghĩ là cuối cùng, chúng tôi phải hợp tác với người Mỹ", Barkindo nói. "Đối với tôi, đó là làm thế nào để tiêu diệt các nhóm khủng bố này. Trong 15 năm qua, chúng đã tàn phá đất nước, vậy mà chúng ta chỉ ngồi nhìn. Không thể để mặc tình trạng này tiếp tục. Đây là vấn đề lớn hơn cần giải quyết".
Hồng Hạnh (Theo Washington Post, Al Jazeera)
