Diễn viên đóng ông Tân, người hết mình vì xóm làng trong phim mới "Phù sa ngọt". Video: Đoàn phim cung cấp
Ngoài đời, nghệ sĩ Tiến Đạt trầm lặng và từ tốn, đối lập những vai phản diện gai góc ông từng thể hiện trên màn ảnh. Nghỉ hưu hơn 10 năm, nghệ sĩ xuất hiện chừng mực trong các phim truyền hình. Ông sống chậm, dành thời gian vừa đủ cho công việc và tận hưởng những niềm vui đời thường.
Những ngày không quay phim, ông đạp xe vòng quanh con phố Hoàng Diệu - Nguyễn Tri Phương rồi tụ tập cùng bạn bè. Ông yêu âm nhạc, đam mê các thiết bị âm thanh, được bầu làm Chủ tịch của Hội Audio Hà Nội. Khoảng 10h30, ông trở về nấu cơm cho vợ, nghỉ ngơi và cập nhật tin tức. Buổi chiều thường là thời gian ông cùng bà xã dọn dẹp nhà cửa, thư giãn với tivi, sách vở. Vợ ông là nghệ sĩ Hồng Loan, công tác tại Đoàn kịch nói Trung ương (Hà Nội). Hai người từng là bạn học, lại cùng nghề nên đồng điệu trong đời sống hôn nhân.
Vợ chồng ông sống cùng con trai, con dâu và các cháu trong căn nhà năm tầng ở Ngõ Trạm. Ông cho rằng bí quyết để nhiều thế hệ có thể chung sống lâu dài, êm ấm là biết giữ khoảng cách vừa đủ, không can thiệp quá sâu vào đời sống của nhau.
Nghệ sĩ Tiến Đạt ngoài đời. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ông nhớ khi con trai mới 15 tuổi, anh từng say mê nghệ thuật, cất đầy sách và tạp chí chuyên ngành dưới gối. Thỉnh thoảng, ông dẫn con đi lồng tiếng những câu thoại ngắn. Một hôm, anh ngồi kể chuyện tiếu lâm cho cả nhà nhưng chẳng ai bật cười. Ông nhẹ nhàng khuyên: "Bố nghĩ nếu con theo nghề, chưa chắc đã được như bố đâu. Nghề này còn phụ thuộc năng khiếu trời cho nữa. Khi nào con kể chuyện mà mọi người cười ngặt nghẽo còn mặt con vẫn thản nhiên thì mới gọi là thành công". Ngẫm lời bố, con trai ông không còn ý định theo đuổi nghệ thuật. Anh vào ngành ngoại giao, hiện giữ chức vụ trưởng, lấy vợ cùng nghề.
Nhìn lại cuộc đời và sự nghiệp, nghệ sĩ Tiến Đạt thấy mình may mắn và thuận lợi hơn nhiều người. Sinh ra trong gia đình khá giả ở Hà Nội, ông có một tuổi thơ đầy đủ và yên ấm. Khi mới 11 tuổi, ông đã bước chân vào đội kịch Chim Chèo Bẻo của Câu lạc bộ Thiếu nhi Hà Nội, mở đầu cho chặng đường gắn bó với sân khấu. Hết cấp hai, ông thi đỗ vào Trường Nghệ thuật Sân khấu Hà Nội, dưới sự bảo trợ của Nhà hát Thiếu nhi, nay là Nhà hát Tuổi trẻ. Học được một thời gian, nhà hát tạm ngưng hoạt động vì chiến tranh. Năm 1973, ông được cử đi xây dựng đoàn kịch nói Quảng Ninh. Bảy năm sau, ông chuyển về công tác tại đoàn kịch nói Hà Nội đến lúc nghỉ hưu.
Trên sân khấu, Tiến Đạt để lại dấu ấn với cả các vai chính kịch lẫn vai hài, nhưng ông thường được nhớ đến qua những vai phản diện. Thời trẻ, ông từng tủi thân vì vóc dáng không cao lớn, điển trai. Về sau, chính những điều ấy lại trở thành nét riêng trong sự nghiệp diễn xuất, giúp ông dễ dàng ghi dấu với các vai phản diện. Trên truyền hình, khán giả ấn tượng với ông qua các bộ phim Chạy án, Xin thề anh nói thật, Mắc cạn, Đứng trước một công trình. Ông tự hào bởi sự nghiệp có đến 70% các vai là phản diện. "Nhân vật tôi đóng xấu chứ có phải tôi xấu đâu.Mỗi khi ra đường, nếu có ai nhận ra Tiến Đạt, đó là niềm hạnh phúc lớn đối với tôi", nghệ sĩ nói.
Nghệ sĩ Tiến Đạt bên vợ. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ông quan niệm rằng mặt tối không chỉ hiện hữu qua bề ngoài, giống như câu thành ngữ "Khẩu Phật, tâm xà". "Cái ác âm thầm len lỏi vào trong cuộc sống. Bởi vậy không có thằng đểu nào giống thằng đểu nào. Ai cũng có nét riêng và diễn viên phải đào bới điều đó", ông cho biết.Ngay cả khi ông đóng vai tốt, có khán giả vẫn nhắn tin: "Những đoạn chú xuất hiện, bọn cháu lạnh gáy vì không hiểu ông này sẽ làm gì".
Ngoài diễn xuất được ông coi như "nghiệp" gắn trọn một đời, nghệ sĩ còn có nghề may được cha truyền lại. Năm 1995, bố ông - nghệ nhân chuyên may complet cho chính khách những năm 1970, 1980 - có ý muốn truyền nghề cho con. Lúc ấy, nghệ sĩ tranh thủ ban ngày đi diễn, tối lại học may. Những năm bao cấp, cuộc sống khó khăn, ngoài đồng lương chỉ có khoản phụ cấp thanh sắc, nghề may giúp cuộc sống vợ chồng ông ổn định.
Nghệ sĩ Tiến Đạt trong phim "Cô gái nhà người ta". Video: VFC
Những năm gần đây, nghệ sĩ đóng cửa hàng may sau giai đoạn khó khăn thời dịch. Với phim ảnh, ông đóng vai phụ trong các phim Tuổi thanh xuân, Hoa sữa về trong gió, Thương ngày nắng về, Cô gái nhà người ta. Gần nhất, nghệ sĩ vào vai Tân, người đàn ông tốt bụng, hết mình với hàng xóm trong series Phù sa ngọt. Ông nói nhân vật giống mình ở điểm cùng là người Hà Nội, tính cách cẩn trọng, không quá ham cầu trong cuộc sống.
"Tôi hài lòng với những gì mình có. Tôi tin vào con đường mình đi, mọi việc mình làm, và mọi thứ cứ thế đến tự nhiên", nghệ sĩ nói.
Hà Thu
