Khánh Ly: Tôi và Trịnh Công Sơn còn hơn cả tình vợ chồng

Trở lại Hà Nội tham gia đêm nhạc kỷ niệm 15 ngày mất của Trịnh Công Sơn, Khánh Ly không khỏi bồi hồi. Nữ danh ca chia sẻ rằng, khi Trịnh Công Sơn còn sống, mỗi lần xuất hiện trên sân khấu hát nhạc của ông, bà luôn có cảm giác, ông đang ở Sài Gòn hoặc một nơi nào đó chờ đợi mình thông báo xem có hát tốt không, khán giả khán ứng thế nào. Bây giờ, dù ông đã đi xa 15 năm, nhưng bà vẫn có cảm giác đó và còn thấy ấm lòng hơn bởi được chia sẻ tâm trạng với nhiều khán giả.

Trong show Đường xa vạn dặm, diễn ra vào ngày 2/4 tại Cung Văn hóa Hữu nghị Hà Nội, Khánh Ly mừng được hội ngộ với nhiều giọng ca gắn liền với nhạc Trịnh như Hồng Nhung, Cẩm Vân - Khắc Triệu, Ánh Tuyết, Quang Dũng, Huyền Trân... Bà bảo, nhìn vào dàn ca sĩ góp mặt cũng đủ thấy âm nhạc của rịnh Công Sơn được mọi lứa tuổi, giới tính yêu mến. 

Khánh Ly rạng rỡ khi trở lại Hà Nội để tham gia đêm nhạc kỷ niệm 15 năm ngày mất của Trịnh Công Sơn.

Nhắc đến Hồng Nhung, 'cô Bống' từng được Trịnh Công Sơn ưu ái vào những năm 90, Khánh Ly giải thích rằng, giữa hai người không bao giờ có sự 'ghen tỵ' với nhau. "Chúng tôi không chia sẻ bằng lời nói, nhưng việc đi diễn chung, hát chung, ngủ chung một phòng, ăn chung một mâm cũng đủ nói lên tất cả sự đồng cảm của chúng tôi dành cho âm nhạc của ông Sơn. Sau tôi, ông Sơn thường đi cùng Thanh Hải để biểu diễn vào thập niên 80. Khi Thanh Hải không hát nữa, ông ấy tìm thấy Hồng Nhung. Tôi có nghe ông Sơn khen ngợi Hồng Nhung và tôi rất mừng bởi Nhung đã làm được điều mà tôi không thể giúp ông ấy. Dù thời điểm đó, tôi chưa biết Hồng Nhung thế nào, nhưng nghe nói về hình ảnh, phong cách, tôi thấy có một phần nào của mình trong Nhung".

Nữ danh ca khiêm tốn tự nhận mình không bằng 'cô Bống' từ ngay lúc khởi đầu nghiệp ca sĩ. Hồng Nhung được đào tạo bài bản qua trường lớp, riêng Khánh Ly thì bắt đầu bằng sự ngẫu nhiên. Bà vẫn nhớ lần đầu tiên gặp mặt Hồng Nhung, cả hai dường như đều thấy thân quen, chứ không hề xa cách như nhiều người vẫn nghĩ. 

Khi hỏi Khánh Ly có thấy 'tổn thương' không bởi Trịnh Công Sơn từng viết riêng tặng Hồng Nhung một số nhạc phẩm, nữ danh ca cười. Bà nói, làm sao có thể bắt một nhạc sĩ chỉ sáng tác riêng cho một ca sĩ được. "Giới văn sĩ, thi sĩ, nhạc sĩ yêu nhiều người lắm, tôi cũng vậy. Người như ông Sơn có thể yêu đến cả 100 người, nhưng đó là tình yêu thiêng liêng, đẹp và không có sự trần tục. Vì yêu như thế, ông ấy mới viết được nhạc. Ông Sơn không phải phù thủy âm nhạc như Phạm Duy, Văn Cao hay nhiều nhạc sĩ khác. Ông Sơn cũng không phải là người quá giỏi nhạc, nhưng ông có những cái mà người khác không có". 

Nói về ngày biết tin cố nhạc sĩ qua đời, nữ danh ca bảo, bà đã tiên liệu trước trong dịp gặp ông cách đó vài tháng.

Vào dịp kỷ niệm ngày mất của nhạc sĩ họ Trịnh, Khánh Ly tâm sự rằng, bà không làm gì cả, có chăng chỉ nói với mọi người xung quanh rằng 'Hôm nay ngày giỗ của ông Trịnh Công Sơn'. "Khi nhớ về một người mà họ có vị trí quan trọng trong đời mình thì tôi nhớ cả đời, chứ không chỉ nhớ một ngày hoặc một giây phút nào đó. Với ông Sơn, tôi không phải đợi đến ngày 1/4 (ngày mất của Trịnh Công Sơn - PV) mới nhớ. Nhớ họ, không nhất thiết tôi phải khóc lóc, than thở, lăn lộn mà nhiều khi sự im lặng mới là tốt nhất. Hãy cứ nghĩ đến nhau trong im lặng".

Được coi là người tri kỷ với Trịnh Công Sơn, Khánh Ly không thể quên khoảng thời gian vì hoàn cảnh xô đẩy, bà dạt sang Mỹ mà chưa kịp nói lời tạm biệt ông. Bà vẫn nhớ lần đầu tiên bà nói chuyện với Trịnh Công Sơn qua điện thoại. "Hai anh em nói chuyện vui lắm. Tôi hỏi 'Anh khỏe không?', bên kia trả lời 'Mai khỏe không?... vậy mà cũng kéo dài gần cả tiếng đồng hồ. Tôi chỉ nghe giọng nói thôi chỉ để biết rằng ông Sơn vẫn khỏe, còn sức để sáng tác và gặp gỡ bạn bè. Chúng tôi vậy thôi, đâu cần phải hỏi gì khác". 

Năm 1882, sau vài năm cách biệt, Trịnh Công Sơn và Khánh Ly tình cờ gặp nhau ở Paris. Thời điểm đó, danh ca sang biểu diễn và cố nhạc sĩ cũng vậy. Bà kể rằng, lúc ấy, hai bên cứ nhìn nhau mà khóc. Dù muốn gặp lắm nhưng vì nhiều lý do, cả hai đều không dám. Nhưng khi giọng Trịnh Công Sơn nói qua điện thoại, Khánh Ly đã bất chấp để gặp mặt. "Anh ấy nói rằng: 'Anh đi nửa vòng trái đất mà chẳng lẽ anh em mình không gặp được nhau. Nếu không gặp bây giờ thì bao giờ mới gặp được nữa? Sau đó, tôi và ông Sơn cùng một số người bạn, trong đó có nghệ sĩ người Nhật Michiko cùng ngồi trong quán cafe. Ông Sơn uống rượu vang, tôi uống nước và cứ thế trò chuyện với nhau". 

Năm 1997, Khánh Ly từng về nước thăm gia đình và giấu kín thông tin vì muốn dành cho Trịnh Công Sơn một sự bất ngờ. Thế nhưng, nhạc sĩ lại biết rõ lịch trình bà xuống sân bay giờ nào, đi cùng ai. Dịp ấy, nữ danh ca và chồng đã có buổi gặp gỡ Trịnh Công Sơn. 

Với riêng Khánh Ly, tình cảm giữa bà và Trịnh Công Sơn rất đặc biệt. "Nó cao lắm, lớn hơn cả tình vợ chồng, chứ không phải đôi lứa bình thường. Nếu là tình cảm giữa người đàn ông và đàn bà thì xảy ra nhiều chuyện lắm. Nhưng chúng tôi không có gì vì giữa hai người tồn tại tình nghĩa như gia đình, cha con, không ai có thể lên án hoặc xuyên tạc nó được. Đó cũng là lý do tại sao tình cảm của chúng tôi lâu dài như vậy. Nếu tình cảm vợ chồng thì dễ vỡ đổ vì chắc vì vợ chồng ăn đời ở kiếp với nhau. Tình anh em cũng có lúc xích mích, mẹ con cũng có lúc hiểu lầm. Nhưng giữa tôi và ông Sơn không bao giờ có giận hờn. Những người đàn bà yêu ông Sơn nếu có ghen với tôi thì tôi không biết, mà có lẽ họ không dám ghen vì họ biết tôi dữ lắm". 

Với nữ danh ca, mối quan hệ của bà với Trịnh Công Sơn như tình cha con, người thân trong gia đình.

Nữ danh ca kể, cách quan tâm giữa bà với cố nhạc sĩ cũng khác thường. Trịnh Công Sơn chỉ lặng lặng theo dõi bà và bà cũng vậy. Nếu gặp chuyện buồn trong tình cảm hay gia đình, bà không chia sẻ với ông. Mỗi lần hai người gặp nhau, họ chỉ đàn hát vui vẻ. Bà quan niệm rằng, nếu hai người biết nỗi khổ của nhau thì cũng đâu có thể giúp đỡ hoặc đưa ra quyết định gì cho cuộc đời nhau. "Ông Sơn rất tế nhị và tôi cho đó là sự tế nhị nhất, khi không xen vào cuộc đời của nhau", bà nói. Không ít lần, cả hai ngồi cạnh nhau cả tiếng đồng hồ nhưng chỉ im lặng, không nói gì. Vậy mà, cả hai vẫn hiểu. 

Vài năm gần đây, Khánh Ly vướng mâu thuẫn với gia đình Trịnh Công Sơn, trong đó, em gái cố nhạc sĩ - bà Trịnh Vĩnh Trinh từng bức xúc vì nữ danh ca không trả tiền tác quyền khi sử dụng các tác phẩm của anh trai mình. Khánh Ly bày tỏ rằng, nếu tính ra tiền tác quyền thì với bà, bao nhiêu cũng không đủ để trả cho Trịnh Công Sơn. "Tôi không thản nhiên đi trên hoa gấm, nhung lụa vì những điều ông Sơn cho. Tôi vất vả lắm để giữ được nhạc của ông Sơn cho đến bây giờ. Sinh hoạt văn nghệ ở hải ngoại khác với trong nước, nhưng tôi không kể khổ. Khi nhận những gì ông Sơn cho, tôi có trách nhiệm phải bảo vệ nó. Cả đời này tôi mang ơn ông Sơn và đến giờ trả chưa hết, chứ nói gì đến vấn đề trả tiền tác quyền. Với ông Sơn, chỉ cần tặng một bông hoa thôi ông cũng vui rồi. Ông Sơn không có quan tâm đến tiền đâu".

Nữ danh ca cho biết thêm, chưa bao giờ Trịnh Vĩnh Trinh hay bất cứ người thân nào trong gia đình Trịnh Công Sơn thắc mắc trực tiếp với bà về chuyện trả tiền tác quyền. Bà bảo: "Họ biết những gì tôi làm. Ông Sơn hài lòng về tôi, chấp nhận tôi cho đến cuối đời, điều đó có nghĩa, tôi chưa làm gì sai với ông ấy".

Quỳnh Như