Sự bùng nổ nhu cầu về trí tuệ nhân tạo (AI) tái định hình hạ tầng, gồm việc xây dựng và vận hành trung tâm dữ liệu. Các nhà đầu tư chủ yếu tập trung vào siêu trung tâm dữ liệu (hyperscale data center), dạng quy mô lớn với năng lực điện toán, lưu trữ khổng lồ cùng tính mở rộng linh hoạt.
Theo ông Trần Thanh Hải, Phó tổng giám đốc bộ phận năng lượng và cơ sở hạ tầng của VinaCapital, Singapore không còn là điểm đến hấp dẫn số một khu vực, bởi hạn chế về diện tích đất và nguồn cung điện. Thay vào đó, ông cho rằng, đang có hiện tượng dịch chuyển thị trường đầu tư trung tâm dữ liệu tại khu vực Đông Nam Á.
Ông Trần Thanh Hải, Phó tổng giám đốc bộ phận năng lượng và cơ sở hạ tầng của VinaCapital, tại sự kiện. Ảnh: SE
"Làn sóng đầu tư vào siêu trung tâm dữ liệu tại Malaysia đang chững lại. Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư quốc tế", ông Hải nói tại Ngày đổi mới sáng tạo tại Hà Nội chiều 17/9.
Họ quan tâm tới thị trường Việt Nam bởi chi phí đất đai và nhân công rẻ, cùng trữ lượng điện sạch lớn trong khu vực, phù hợp với tương lai xanh hóa các trung tâm.
"Nhà đầu tư Mỹ và các nước xung quanh đều muốn vào Việt Nam", đại diện VinaCapital nói. Bên cạnh giao thông, hạ tầng công nghệ số được VinaCapital xác định là lĩnh vực then chốt trong những năm tiếp theo. Họ đặt mục tiêu "kéo" được một siêu trung tâm dữ liệu về nước.
Theo thông lệ quốc tế, một quốc gia chỉ cần kéo 1-2 siêu trung tâm, các nhà đầu tư khác sẽ theo sau. Ông Hải lấy ví dụ Thái Lan, sau khi Google công bố xây trung tâm dữ liệu 1 tỷ USD, nhiều doanh nghiệp khác cũng công bố kế hoạch đầu tư. TikTok tính rót 8,8 tỷ USD, Microsoft cũng tuyên bố mở trung tâm dữ liệu tại quốc gia này.
Tức, nếu thu hút thành công 1-2 siêu trung tâm dữ liệu trong vòng một năm, Việt Nam sẽ hội tụ "đủ mặt anh tài" trong ba năm tới.
Ông XingJian Pang, Tổng giám đốc Schneider Electric khu vực Đông Á, đồng tình rằng Việt Nam sẽ là quốc gia tiếp theo trở thành "ngôi nhà" của trung tâm dữ liệu. Tuy nhiên, cũng như thách thức của các quốc gia trước đó, ông chỉ ra rằng Việt Nam cũng phải ứng phó với nhu cầu tiêu thụ điện khổng lồ.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo đến năm 2028, AI có thể chiếm 15–20% tổng mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu, tăng đáng kể so với mức 8% vào năm 2023.
Ông Pang gợi ý rằng việc quản lý lưới điện thông minh và hiệu quả là điều cần thiết. Ví dụ, nhà quản lý có thể tích hợp AI, phân tích dữ liệu từ hệ thống lưới điện, cho phép họ giám sát các mô hình tiêu thụ năng lượng và hiệu suất lưới điện theo thời gian thực, đồng thời dự báo biến động cầu và nguồn cung điện.
Ngoài thách thức về cung điện, nhiều doanh nghiệp quan tâm tới chất lượng điện, hướng tới chuyển đổi xanh. Trong khi đó, các trung tâm dữ liệu Việt Nam thường được xây ở vị trí gần khách hàng, tập trung chủ yếu ở Hà Nội và TP HCM. Việc tìm quỹ đất đủ lớn để phát triển năng lượng tái tạo ngay tại hai thành phố này là không khả thi.
Năm ngoái, Chính phủ đã ban hành nghị định cho phép mua bán trực tiếp giữa bên phát năng lượng tái tạo với khách hàng sử dụng điện lớn (cơ chế DPPA), mở ra tiềm năng chuyển đổi trung tâm dữ liệu xanh, đồng thời tạo cơ hội cho các nhà phát triển điện tái tạo. Về sản lượng, tham vọng điện tái tạo của Việt Nam thể hiện trong Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, với tỷ trọng 28-36% vào năm 2030, và 74-75% năm 2050 (không bao gồm thủy điện).
Việc phát triển các siêu trung tâm dữ liệu cũng được doanh nghiệp công nghệ trong nước tập trung. Viettel khởi công trung tâm dữ liệu 140 MW vào tháng 4 vừa qua, dự tính nâng cấp một trung tâm khác thành siêu trung tâm vào năm 2030. CMC sẽ xây siêu trung tâm đầu tiên với vốn đầu tư 250 triệu USD tại TP HCM năm 2026. Tháng tới, EcoDC sẽ công bố nhà đầu tư, hướng tới xây một siêu trung tâm dữ liệu, cũng tại TP HCM.
Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ tháng 5, Việt Nam có 41 trung tâm dữ liệu thương mại đang vận hành toàn quốc, thuộc 12 doanh nghiệp, với tổng công suất thiết kế 221 MW. Ông Phạm Nguyễn, Tổng giám đốc EcoDC, dự báo công suất trung tâm dữ liệu tại Việt Nam sẽ tăng 5-7 lần trong 5 năm tới.
Ông Trần Văn Khải, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho biết rất nhiều nhà đầu tư cùng doanh nghiệp công nghệ lớn sẽ vào Việt Nam. "Các tập đoàn lớn đã có kế hoạch bước chân vào Việt Nam. Hạ tầng và hệ sinh thái đi theo là rất cần thiết. Nhà đầu tư cần khẩn trương chuẩn bị để đón được cơ hội này", ông Khải nói.
Thủy Trương
