Chia sẻ tại Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2026 do VietnamBiz và Việt Nam Mới tổ chức ngày 4/11, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn, Tổng giám đốc Dragon Capital, nhận định việc đưa vàng thành kênh huy động vốn trong giai đoạn 2026-2030 là hướng đi "rất thú vị nhưng cũng rất khó". Bởi việc huy động hay chuyển đổi vàng thành vốn tài chính đòi hỏi sự thận trọng cao. Nếu triển khai không khéo, chính sách có thể tạo rủi ro cho hệ thống tài chính.
Ông nêu ba mô hình thế giới mà Việt Nam có thể tham khảo. Năm 1933, Mỹ từng thu hồi vàng trong dân để chống suy thoái, nhưng bối cảnh khi đó là giảm phát - điều kiện rất khác hiện nay. Ấn Độ phát hành trái phiếu vàng, khuyến khích người dân chuyển từ nắm giữ vàng vật chất sang công cụ tài chính, qua đó huy động được hàng trăm tỷ USD phục vụ quốc sách. Trung Quốc lại tổ chức song song sàn giao dịch vàng vật chất và vàng "phi vật chất", cho phép giao dịch linh hoạt và chuyển đổi giữa hai hình thức theo cơ chế thị trường.
Theo ông Tuấn, việc dịch chuyển từ tích trữ vàng vật chất sang vàng số hóa là xu hướng nên làm, vì sẽ giảm nhu cầu vàng miếng, hạn chế áp lực lên nhập khẩu và tỷ giá, đồng thời giúp Nhà nước theo dõi dòng chảy vàng tốt hơn. Tuy nhiên, đây là bài toán "cực kỳ kỹ thuật", cần chuẩn bị toàn diện về pháp lý, chuẩn lưu ký, hạ tầng giao dịch và giám sát rủi ro. Do đó, Việt Nam phải thiết kế cơ chế thận trọng để chuyển hóa nguồn lực trong dân thành vốn phát triển mà không gây xáo trộn kinh tế vĩ mô hay kích hoạt đầu cơ.
"Nếu làm không khéo, thay vì ổn định vĩ mô, chính sách có thể tạo hiệu ứng ngược", ông nói.
Ộng Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC tại diễn đàn đầu tư sáng 4/11. Ảnh: Phương Uyên
Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC, cho rằng vàng vẫn là kênh đầu tư mang tính đặc thù tại Việt Nam và khu vực Á Đông, gắn với cả giá trị thẩm mỹ lẫn nhu cầu trú ẩn tài sản. Ngay cả giới trẻ hiện nay cũng có xu hướng mua vàng như một cách bảo toàn giá trị trong bối cảnh biến động kinh tế toàn cầu. Qua thống kê quốc tế, lượng vàng nắm giữ trong dân có thể lên tới hàng trăm tấn, tương đương hàng chục tỷ USD - nguồn lực nếu khai hợp lý sẽ hỗ trợ đáng kể cho dự trữ quốc gia và phát triển kinh tế.
Ông đánh giá việc cơ quan quản lý xem xét thành lập sàn vàng là tín hiệu tích cực, cho thấy hướng tiếp cận thị trường hơn. Tuy nhiên, việc đầu tiên cần làm là rà soát Nghị định 24 - văn bản điều chỉnh thị trường vàng suốt hơn một thập kỷ qua - để cập nhật cho phù hợp thực tiễn.
Chủ tịch TTC cho rằng thị trường vàng không đóng vai trò thiết thực như thị trường vốn, nên nếu huy động vàng trong dân, mục tiêu chính phải là chuyển hóa một phần thành dự trữ quốc gia với chi phí hợp lý. "Còn nếu huy động vàng để đem cho vay hay kinh doanh như trước đây là không khả thi và rất rủi ro", ông nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo các chuyên gia, thách thức lớn hơn là tâm lý người dân, bởi vàng được xem là kênh cất trữ "niềm tin". Vì vậy, các cơ chế huy động nếu không đủ minh bạch, an toàn và thuyết phục sẽ khó thu hút sự tham gia tự nguyện.
Bàn về câu chuyện số hoá thị trường vàng, chuyên gia tài chính độc lập Trần Đình Tú nói để việc này thành công cần hai yếu tố tiên quyết: niềm tin và tính tự nguyện. Muốn người dân chuyển từ "vàng cất trong két" sang vàng số, Nhà nước phải bảo đảm tính quy đổi tức thời, chi phí thấp và minh bạch. Nếu không, họ sẽ tiếp tục chọn giữ vàng miếng.
Ông Tú cũng lưu ý cơ quan quản lý cần tránh tạo tâm lý khiến người dân đẩy mạnh mua vàng nếu cảm nhận có can thiệp hành chính. Theo ông, giải pháp phù hợp là phát triển các sản phẩm tài chính gắn với vàng - như chứng chỉ vàng số, trái phiếu vàng, tài khoản vàng - nhưng phải "đảm bảo người dân có thể đổi lại vàng vật chất bất cứ lúc nào".
Nhiều chuyên gia đồng tình rằng nếu muốn tận dụng nguồn lực vàng trong dân, Việt Nam cần tiến từng bước thận trọng, tránh nhảy vọt bằng các mệnh lệnh hành chính. Trước mắt, cơ quan quản lý nên tập trung vào việc hoàn thiện pháp lý và cơ chế điều tiết; chuẩn hóa công cụ tài chính gắn với vàng; phát triển hạ tầng giao dịch - lưu ký - giám sát và tăng cường truyền thông minh bạch để củng cố niềm tin. Hơn nữa, để thay đổi thói quen nắm giữ vàng miếng, Nhà nước cần phát triển các sản phẩm tài chính bảo chứng vàng hấp dẫn, minh bạch, dễ giao dịch - như trái phiếu vàng kiểu Ấn Độ, hoặc chứng chỉ vàng số hóa được bảo đảm quy đổi ra vàng vật chất bất cứ lúc nào.
Phương Uyên
