Bộ Tài chính đề xuất mức doanh thu chịu thuế (thu nhập, giá trị gia tăng) với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng một năm. Đây cũng là ngưỡng được trừ trước khi nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu. Như vậy, con số này gấp 5 lần mức đang áp dụng và 2,5 lần so với đề xuất trước đó.
Ở góc độ kinh doanh, nhiều ý kiến nhận định đề xuất mới giúp giảm áp lực đáng kể, song mức độ tác động còn phụ thuộc ngành nghề, chi phí và biên lợi nhuận thực tế.
Chị Trần Thu Lan, chủ cửa hàng tạp hóa (Hà Nội), cho biết doanh thu mỗi năm khoảng 600-700 triệu đồng nhưng lợi nhuận thực chỉ 70-80 triệu đồng do biên lãi thấp và chi phí đầu vào tăng nhanh. Với ngưỡng 200 triệu đồng trước đây, chị đánh giá mức 500 triệu đồng "dễ thở hơn", nhưng vẫn chưa sát với thực tế chi phí ngày một leo thang.
"Cửa hàng tạp hóa lãi rất mỏng, nhiều tháng chỉ hòa vốn. Theo tôi, nên cân nhắc mức 700 triệu đến 1 tỷ đồng để phù hợp sức chịu đựng của hộ kinh doanh hiện nay", chị nói.
Tương tự, anh Phạm Quang Dũng, chủ cửa hàng sửa chữa thiết bị điện tử (Hà Nội), cho hay doanh thu mỗi năm khoảng 1 tỷ đồng nhưng chi phí linh kiện, thuê mặt bằng và nhân công khiến lợi nhuận "không còn bao nhiêu". Theo anh, mức 500 triệu đồng là bước tiến nhưng vẫn chưa phản ánh đúng đặc thù ngành nghề có chi phí cao.
Người dân làm thủ tục đăng ký hộ kinh doanh tại trung tâm hành chính công tại UBND xã Bà Điểm, TP HCM. Ảnh: Đình Văn
Theo số liệu đến tháng 10/2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên. Với ngưỡng chịu thuế này, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế (chiếm khoảng 90%).
Nói với VnExpress, ông Nguyễn Hoàng Sơn, Phó chủ tịch Hội tư vấn và đại lý thuế TP HCM, CEO Công ty TNHH Dịch vụ thuế và kế toán Việt Tín, đánh giá đề xuất nâng ngưỡng doanh thu tính thuế này "khá phù hợp", đặc biệt với các tiểu thương nhỏ lẻ.
Chia bình quân theo ngày, hộ kinh doanh có doanh thu 1,36 triệu đồng trở lên và không xác định được chi phí đầu vào mới bắt đầu đóng thuế. Điều này, theo ông Sơn, giúp họ giảm đáng kể áp lực nộp thuế so với quy định hiện hành là 100 triệu đồng một năm.
Tuy nhiên, ông Sơn cho rằng với hộ kinh doanh trong một số lĩnh vực ở các thành phố lớn, đề xuất này vẫn chưa phải tối ưu và dễ tạo cảm giác bất công khi so sánh với nghĩa vụ nộp thuế của người làm công ăn lương. Ông lý giải, ở một số lĩnh vực, hộ kinh doanh tham gia và tỷ suất lợi nhuận thấp, dao động 7-10%. Điều này đồng nghĩa với mức doanh thu khoảng 500 triệu đồng, họ lãi 50 triệu đồng, tức chỉ hơn 4 triệu đồng mỗi tháng nhưng phải đóng thuế. Con số này chưa bằng một phần ba so với mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân của người làm công ăn lương (15,5 triệu đồng một tháng theo quy định mới hiệu lực từ đầu năm sau).
"Nâng ngưỡng doanh thu tính thuế lên 500 triệu đồng là tốt, nhưng sẽ hợp lòng dân hơn nếu được nâng lên 1 tỷ đồng", ông Sơn nói.
Cùng quan điểm, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas đánh giá ngưỡng doanh thu tính thuế 500 triệu đồng phù hợp thực tế, song chưa tính đến sự hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng kinh doanh.
Chuyên gia này dẫn các số liệu thống kê cho rằng có đến 90-95% người kinh doanh khởi nghiệp thua lỗ và biến mất sau 3 năm bắt đầu kinh doanh.Với hộ kinh doanh nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu, họ phải gánh chịu toàn bộ nghĩa vụ thuế dù cho kết quả kinh doanh của họ thua lỗ.
"Xét về nghĩa vụ thuế, điều này rõ ràng là chưa công bằng", ông nói, cho rằng ngưỡng tính thuế cần được xem xét yếu tố này, cho thấy sự đồng hành của Nhà nước trong quá trình khởi nghiệp của hộ kinh doanh.
Bên cạnh đó, ông Tuấn cũng chỉ ra rằng mức doanh thu tính thuế chưa hỗ trợ hộ kinh doanh như các quốc gia láng giềng. Chẳng hạn, Thái Lan có GDP bình quân đầu người khoảng 7.530 USD, ngưỡng miễn thuế 1,2 tỷ đồng. Nếu so sánh tương quan với nước này, mức doanh thu miễn thuế của Việt Nam nên cân nhắc là 750 triệu đồng. Tương tự, so với Malaysia, ngưỡng doanh thu miễn thuế nên là 1 tỷ đồng. Còn nếu so với Trung Quốc, ngưỡng doanh thu nên cân nhắc 1,5 tỷ đồng.
Chuyên gia lưu ý mục đích cuối cùng của chính sách thuế không phải là thu từng đồng thuế nhỏ mà là hỗ trợ, nuôi dưỡng nguồn thu. Do đó, ông đề xuất ngưỡng doanh thu miễn thuế với hộ kinh doanh trên 750 triệu đồng, tương đương khi so sánh với Thái Lan. Hoặc, mức 1 tỷ đồng sẽ tốt hơn nhằm khuyến khích kinh doanh với tầm nhìn dài hạn.
Một tiểu thương bán hàng tại chợ Bến Thành. Ảnh: Quỳnh Trần
Không đề cập tới một con số cụ thể, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng cơ quan quản lý cần xác định ngưỡng này dựa trên doanh thu thực tế của hộ, khấu trừ chi phí hợp lý để tính lợi nhuận ròng. Sau đó, phần lợi nhuận ròng cần được chia cho số thành viên lao động trực tiếp trong gia đình, rồi so sánh với ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân.
"Nếu thu nhập bình quân thấp hơn mức khởi điểm chịu thuế thu nhập cá nhân, hộ đó chưa nên chịu nghĩa vụ thuế", ông nói.
Bên cạnh đó, chuyên gia cũng lưu ý chính sách thuế không thể "cào bằng", bởi một ngưỡng doanh thu phù hợp cho ngành này có thể bất hợp lý với ngành khác. Theo đó, chính sách mới cần thiết kế theo hướng ngưỡng doanh thu chịu thuế phân theo nhóm ngành, bảo đảm sát thực tế và giảm xung đột. Ngoài ra, nhà điều hành có thể tính tới yếu tố vùng miền bởi chi phí sinh hoạt khác nhau sẽ có ngưỡng doanh thu khác nhau.
Cùng với thay đổi về ngưỡng chịu thuế, từ đầu năm sau, cơ quan quản lý sẽ bỏ thuế khoán và chuyển sang cơ chế hộ kinh doanh tự kê khai, nộp thuế. Khi doanh thu và chi phí được xác định minh bạch, nhà điều hành cũng tính tới phương án thu thuế trên phần lãi. Như vậy, nếu áp dụng thuế trên lợi nhuận, ngưỡng doanh thu sẽ không còn là yếu tố quyết định, mà chủ yếu dùng để xác định nhóm hộ nhỏ lẻ được miễn thuế.
Với nhóm hộ quy mô lớn hơn, vấn đề họ lo ngại nằm ở việc kê khai chi phí và quản lý chứng từ, hóa đơn đầu vào - đầu ra.
Tại một tọa đàm cuối tuần qua, bà Nguyễn Thị Hải Yến, Giám đốc kinh doanh Công ty Cổ phần MISA, cho rằng trở ngại lớn nhất của hộ kinh doanh khi chuyển sang kê khai là thói quen và khả năng tiếp cận công nghệ. Nhiều người lớn tuổi hoặc ít sử dụng điện thoại thông minh chưa quen với việc lập hóa đơn điện tử, quản lý doanh thu hay thực hiện kê khai trực tuyến. Vì vậy, họ rất cần một phần mềm hoặc ứng dụng đơn giản, dễ sử dụng, thân thiện với mọi đối tượng và có chi phí hợp lý.
"Một công cụ gọn nhẹ, dễ thao tác, chỉ cần vài bước để tạo hóa đơn, lưu doanh thu và phục vụ kê khai sẽ giúp hộ kinh doanh vượt qua giai đoạn chuyển đổi một cách thuận lợi, giảm sai sót và tiết kiệm thời gian", bà nói.
Đồng thời chuyên gia cũng lưu ý hộ kinh doanh cần theo dõi hoạt động bán hàng minh bạch hơn và lưu trữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ. Theo ông Nguyễn Văn Được - Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín, chính sách thuế từ năm sau sẽ thay đổi căn bản khi hộ kinh doanh phải chứng minh chi phí hợp lệ bằng hóa đơn để áp dụng phương pháp tính thuế theo doanh thu trừ chi phí hoặc đầu ra trừ đầu vào. Khi đó, thiếu hóa đơn đầu vào sẽ gây khó khăn lớn cho hoạt động kinh doanh.
Do đó, ông khuyến nghị các hộ kinh doanh chủ động thu thập chứng từ đầu vào để đảm bảo minh bạch hoạt động và bảo vệ quyền sở hữu hàng hóa.
Phương Dung - Phương Đông
