Từ cuối năm ngoái, Thu Thảo (31 tuổi, ở Lâm Đồng), là giao dịch viên của một ngân hàng, đứng ngồi không yên khi liên tục nghe tin nhiều nhà băng tinh gọn nhân sự. Tốt nghiệp đúng chuyên ngành, luôn đạt chỉ tiêu và đã gắn bó với ngân hàng từ khi ra trường, nhưng cô vẫn lo mình sắp nằm trong diện bị cắt giảm.
"Giao dịch viên ngân hàng trước đây là mơ ước của nhiều người, trong đó có tôi. Tuy nhiên thời thế thay đổi, nhà nhà cắt giảm nên chưa biết lúc nào đến lượt mình", Thảo nói.
Đây cũng là nỗi lo chung của nhiều nhân viên ngân hàng khác chứ không riêng Thảo, khi chứng kiến một số nhà băng thông báo kế hoạch tinh giản.
Là ngân hàng cắt giảm nhân sự hai năm liên tiếp, TPBank cho biết đặc điểm chung của những vị trí được tinh giản là tính chất công việc thủ công, lặp lại, có thể tự động hóa cao như vận hành và giao dịch viên tại quầy. Theo ông Nguyễn Hưng - Tổng giám đốc TPBank, đây không phải quyết định mang tính ngắn hạn mà nằm trong lộ trình phát triển dài hạn, theo đuổi chiến lược số hóa từ nhiều năm trước.
"Tinh giản nhân sự không có nghĩa là chúng tôi giảm chất lượng dịch vụ, mà ngược lại, gần 500 robot tự động hóa đã thay thế các tác vụ đơn giản, để nhân viên tập trung vào những công việc đòi hỏi sáng tạo và giá trị gia tăng cao hơn cho khách hàng", ông Hưng chia sẻ.
Lãnh đạo một ngân hàng quốc doanh khác kể, mỗi chi nhánh trước đây cần vài người tổng hợp dữ liệu, thống kê, báo cáo và tốn rất nhiều thời gian để hoàn thành. Hiện tại, ngân hàng ứng dụng AI nên công việc giảm tải đáng kể. Các vị trí thư ký hỗ trợ giấy tờ đơn thuần giờ cũng không cần thiết.
Tương tự, đại diện UOB Việt Nam cho biết bộ phận mở tài khoản ngân hàng trước đây cần 10 người nhưng bây giờ chỉ 2-3 nhân sự đã đủ đảm trách vì khách có thể dễ dàng thao tác trực tuyến.
Dẫu vậy, thống kê của VnExpress với 28 ngân hàng cho thấy cắt giảm nhân sự thời gian qua không diễn ra trên diện rộng, mà tập trung cục bộ ở một vài ngân hàng số hóa mạnh.
Chỉ 8 nhà băng ghi nhận số lượng nhân sự giảm trong năm 2024. Trong đó, BIDV đứng đầu khi cắt hơn 1.100 người. VIB giảm gần 480 nhân sự, còn Sacombank và ACB cùng giảm khoảng 360 người. Riêng những tháng cuối năm, LPBank là đơn vị cắt giảm mạnh tay nhất với hơn 600 người, nhưng tính chung cả năm, số lượng nhân sự của họ vẫn tăng.
Bà Nguyễn Thị Quỳnh Phương - Giám đốc Giải pháp nguồn nhân lực, Talentnet - nhìn nhận có việc cắt giảm hàng loạt nhân viên ở nhiều ngân hàng lớn, nhưng nếu nhìn rộng toàn ngành, biến động này khó có thể gọi là "làn sóng sa thải". Theo bà, những thay đổi gần đây diễn ra độc lập ở từng ngân hàng theo chiến lược kinh doanh của riêng họ, không tác động lên nhau và không có con sóng này kéo theo con sóng khác nối tiếp.
"Đợt biến động có thể là phản ứng ngắn hạn trước áp lực kinh tế, nhưng đồng thời là dấu hiệu của một sự chuyển đổi chiến lược kinh doanh lớn trong ngành (từ mô hình truyền thống sang số hóa ngày càng nhiều, thậm chí hoàn toàn", bà Phương nhận định.
Phó tổng giám đốc của một nhà băng quốc doanh đồng quan điểm khi cho rằng việc cắt giảm nhân sự thực tế chưa tạo thành làn sóng trong ngành ngân hàng Việt Nam. Tuy nhiên, với sự phát triển rất nhanh của công nghệ, ông cho rằng viễn cảnh này có thể xảy ra trong tương lai gần.
Tại nhà băng này, 99% giao dịch hiện tại được thực hiện qua kênh điện tử và chỉ 1% giao dịch tại quầy. Mạng lưới phòng giao dịch cũng được tái cơ cấu theo hướng giảm bớt ở những thành phố lớn - nơi giao dịch điện tử phổ biến - và tăng hiện diện tại nông thôn.
"Nhu cầu tuyển dụng giao dịch viên xử lý rút tiền, chuyển tiền, giao dịch thanh toán sẽ giảm nhiều trong 1-2 năm tới. Các vị trí tổng đài viên, bộ phận thao tác nghiệp vụ cũng có thể thu hẹp quy mô nhân sự", ông nói.
Giao dịch viên một ngân hàng tại TP HCM. Ảnh: Thanh Tùng
Dù chưa hình thành làn sóng sa thải ồ ạt, biến động nhân sự gần đây được xem là chuông báo động cho những người sắp bước vào ngành.
Đối với sinh viên hoặc nhân sự có ý định chuyển ngành, họ buộc trang bị thêm kỹ năng mới hoặc nâng cấp kỹ năng cũ để thích ứng với đòi hỏi ngày càng cao của các ngân hàng. Đối với nhân sự hiện hữu, chuyên gia của Talentnet cho rằng họ không tránh khỏi lo lắng "không biết khi nào đến lượt mình" hoặc mang tâm lý "việc này giờ mình gánh". Tuy nhiên, nếu được truyền thông rõ động cơ là tinh giản nhằm giúp bộ máy vận hành trơn tru và nhanh hơn, biến động vừa qua có thể trở thành động lực lớn cho họ.
"Ngân hàng phát triển, nhân viên cũng sẽ được hưởng trái ngọt với tổng đãi ngộ xứng đáng về lương thưởng, phúc lợi và cơ hội thăng tiến", bà Phương phân tích.
Dự báo về nhân sự ngành ngân hàng thời gian tới, Tổng giám đốc TPBank cho rằng xu hướng tinh gọn sẽ kéo dài ít nhất đến năm 2030, khi các ngân hàng đạt mức độ tự động hóa tối ưu và tích hợp sâu các công nghệ mới như AI hay blockchain. Khi đó, nhiều chức danh công việc hoàn toàn có thể thay bằng AI và robot. Những bộ phận chịu ảnh hưởng nhiều nhất là giao dịch truyền thống, xử lý hồ sơ thủ công và một phần quản trị hành chính.
"Tuy nhiên, số hóa cũng mở ra nhu cầu lớn về nhân sự chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ, phân tích dữ liệu và thiết kế trải nghiệm khách hàng", ông Hưng nói.
Riêng tại TPBank, ông cho biết vẫn cần nhiều nhân sự chất lượng cao về công nghệ, dữ liệu, AI, an ninh mạng... để đáp ứng nhu cầu phát triển ngân hàng số. Ngoài ra, các công việc liên quan đến lực lượng bán, tiếp xúc trực tiếp với khách hàng cũng cần thêm tương ứng với quy mô tăng trưởng.
Lãnh đạo một ngân hàng nhóm đầu thị trường nhấn mạnh, công nghệ khó thay thế được các vị trí nhân viên tương tác trực tiếp với khách. Tuy nhiên, trong thời đại mới, họ sẽ cần trình độ và năng lực cao hơn.
"Giao dịch viên không chỉ đếm tiền, nhập liệu mà ngày nay được xem như một chuyên gia tư vấn tài chính để bán chéo sản phẩm, tư vấn về công nghệ số hoặc cách tối ưu hóa dòng tiền cho khách hàng", ông ví dụ.
Phương Đông - Quỳnh Trang
