Bà Phạm Thị Bích Phượng, Giám đốc Kinh doanh Công ty CP Thực phẩm Sao Khuê (SK Foods), cho biết một lô hàng của công ty đang chờ ở cảng Hải Phòng để chờ đi New Zealand giữa tháng này.
"Đầu năm, các nhà nhập khẩu có dè chừng vì chính sách thuế nhưng thị trường sắp tới rất sáng sủa. Đơn hàng lớn chưa về song chúng tôi đang thảo luận với nhiều đối tác ở châu Âu, Mỹ", bà nói hôm 3/3, lúc đang đến Mỹ xúc tiến thương mại.
Cảng Lạch Huyện, Hải Phòng. Ảnh: Lê Tân
S&P Global xác nhận tâm lý này. Khảo sát PMI cho hay mua sắm nguyên liệu đầu vào của các nhà máy Việt Nam tăng nhẹ tháng qua, phản ánh sự lạc quan về triển vọng sắp tới. Số liệu của Tổng cục Hải quan cũng cho biết kim ngạch nhập khẩu đầu năm đến 15/2 đạt 47,48 tỷ USD, tăng 17,3% so với cùng kỳ.
Niềm tin kinh doanh của các nhà sản xuất đã tăng tháng thứ hai liên tiếp, lên mức cao nhất kể từ tháng 6/2024. Ông Andrew Harker cho biết các công ty đang hy vọng nhu cầu cải thiện thời gian tới.
"Ở khía cạnh tích cực hơn, các công ty ngày càng lạc quan về xu hướng sản lượng trong tương lai, mặc dù niềm tin kinh doanh thường dựa trên hy vọng rằng các điều kiện kinh tế sẽ ổn định trong những tháng tới", ông nhận định.
Chứng khoán VnDirect cho rằng chính sách thuế quan của ông Trump hướng đến các nước có nhiều vấn đề tranh chấp chứ không chỉ đơn thuần mất cân bằng thương mại.
Việt Nam cũng tương đối an toàn trong kế hoạch thuế đối ứng. Hàng Mỹ nhập khẩu vào Việt Nam chỉ chịu thuế 2,85% năm 2022, trong khi nước này áp cho hàng hóa Việt Nam là 4,63%. Thực tế, Việt Nam áp thuế không chỉ thấp hơn mà còn ổn định, ít lạm dụng các biện pháp phi thuế quan và thiện chí mua thêm hàng Mỹ.
Hôm 14/2, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh Việt Nam sẵn sàng tăng cường nhập khẩu các loại nông sản Mỹ, chỉ một ngày sau khi ông Trump thông báo kế hoạch thuế đối ứng. Bên cạnh đó, Quy hoạch Điện VIII cũng đề xuất khả năng nhập LNG từ Mỹ.
Nhiều đơn mua lớn trong tương lai cũng có thể thành hình. Tại Tổ hợp hóa dầu Long Sơn trị giá 5 tỷ USD của SCG, công ty đang đầu tư thêm 500 triệu USD để nâng cấp công nghệ sản xuất từ nguyên liệu đầu vào là naphtha và propane sang ethane để giảm giá thành và bớt phát thải carbon.
Ông Kulachet Dharachandra, Tổng giám đốc công ty hóa dầu Long Sơn, cho biết hiện chỉ có Mỹ xuất khẩu ethane. Do đó, khi nhà máy vận hành sẽ mua nguyên liệu từ nước này, có thể đến 300 triệu USD mỗi năm. Ông cũng cho rằng cần chờ thêm thời gian để Mỹ và các đối tác thương lượng với nhau.
"Ông Trump là doanh nhân nên cách tiếp cận không thể đôi bên cùng thất bại. Đây chỉ là chiến lược đàm phán để một thời điểm nào đó ông ấy và các đối tác đạt được thỏa thuận ổn định", ông Kulachet bình luận.
Dẫu vậy, đơn hàng xuất khẩu những tháng đầu năm chưa mấy khả quan. 46 ngày đầu năm, xuất khẩu dệt may mang về 4,19 tỷ USD, chỉ tăng 2,5% so với cùng kỳ 2024, theo Tổng cục Hải quan. Trước đó, công ty chứng khoán KIS đã dự báo xuất khẩu dệt may quý này tăng một chữ số, do suy giảm nhu cầu từ Mỹ.
Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cũng cho biết hầu hết doanh nghiệp đã có đơn hàng cho quý I và đang đàm phán quý II. Tuy nhiên, họ thiếu các đơn hàng lớn, chịu áp lực thời gian gấp, yêu cầu cao trong khi giá gia công có phần chững lại.
Dệt may chưa bứt tốc là ví dụ của tình hình khởi động còn chưa mạnh của sản xuất. Tháng qua, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) Việt Nam do S&P Global khảo sát tăng nhẹ lên 49,2 điểm so với 48,9 điểm của tháng 1, nhưng vẫn dưới ngưỡng 50, phản ánh tình trạng thu hẹp.
Theo hãng phân tích dữ liệu Mỹ, lượng đơn đặt hàng mới và sản lượng tiếp tục giảm. Andrew Harker, Giám đốc Kinh tế tại S&P Global Market Intelligence đánh giá ngành sản xuất vẫn còn gặp khó để lấy lại động lực cho năm nay.
Nguồn: S&P Global
Nguyên nhân đơn hàng chưa nhiều do nhu cầu yếu ở cả thị trường trong nước và quốc tế, theo phản hồi của các doanh nghiệp trong khảo sát PMI tháng 2 của S&P Global. Riêng lượng đơn hàng mới nước ngoài đã giảm 4 tháng liên tiếp.
Tại Mỹ và châu Âu - hai khách hàng lớn của Việt Nam, tiêu dùng đi ngang. Chi tiêu của người Mỹ giảm 0,2% trong tháng 1 so với tháng liền trước, theo Bộ Thương mại Mỹ. Walmart, nhà bán lẻ lớn nhất nước này, bày tỏ lo ngại về sức mua, dự báo tăng trưởng doanh số năm nay yếu hơn kỳ vọng.
Trong khi đó, dữ liệu công bố tuần trước của Ủy ban châu Âu cho hay niềm tin ngành bán lẻ gần như không đổi (-0,2 điểm). Kỳ vọng kinh doanh trong 3 tháng tới và đánh giá về tình hình kinh doanh gần đây suy giảm nhẹ.
Sự bất ổn của các chính sách thuế quan - không rõ sẽ áp dụng tạm thời để gây áp lực đàm phán hay duy trì lâu dài - từ chính quyền Trump phần nào khiến doanh nghiệp chần chừ đặt đơn hàng do khó lên kế hoạch kinh doanh dài hạn.
"Những thông tin bất ổn từ Washington DC có khả năng khiến các doanh nghiệp tạm dừng kế hoạch đầu tư một thời gian, thậm chí còn đang tác động đến tâm lý người tiêu dùng", Stephen Stanley, Kinh tế trưởng ngân hàng Santander (Tây Ban Nha), nói trên Reuters.
Viễn Thông
