Chiều 10/3, Ủy ban Thường Vụ họp phiên thứ 43, thảo luận về Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Theo dự thảo luật, xăng các loại, điều hòa công suất từ 90.000 BTU trở xuống (trường hợp doanh nghiệp, cá nhân tách riêng cục nóng, lạnh điều hòa để bán) vẫn thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt như quy định hiện nay.
Nêu ý kiến, bà Lê Thị Nga, Phó chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, cho rằng cần bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt với hai mặt hàng này. Bà cho biết đã nhiều lần góp ý khi thảo luận ở tổ, hội trường tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024) nhưng chưa được tiếp thu tại báo cáo giải trình, chỉnh lý dự thảo luật lần này.
Tương tự với điều hòa, Phó chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát cho rằng chục năm trước đây là mặt hàng xa xỉ, nhưng hiện đã trở thành hàng thiết yếu khi gần như gia đình nào cũng có.
"Xăng dầu, điều hòa đều là mặt hàng thiết yếu, việc đánh thuế này là không đúng bản chất của sắc thuế tiêu thụ đặc biệt - áp với các mặt hàng xa xỉ", bà Nga nói, đồng thời đề nghị cần bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, điều hòa.
Bà Lê Thị Nga, Phó chủ nhiệm thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội phát biểu chiều 10/3. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng nói "không nên đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, điều hòa". Với xăng, hiện ngoài thuế tiêu thụ đặc biệt mặt hàng này còn chịu thuế bảo vệ môi trường, giá trị gia tăng (VAT), nhập khẩu... Còn điều hòa, gia đình nào cũng có 1-2 chiếc, nên áp thuế tiêu thụ đặc biệt là "không còn phù hợp".
"Cần đánh giá, xem xét lại việc có nên đánh thuế với xăng, điều hòa", ông Tùng nói.
Cả ông Tùng, bà Nga cùng đề nghị Chính phủ cần giải trình cụ thể, thuyết phục khi vẫn áp thuế đặc biệt với xăng, điều hòa.
Thay mặt Chính phủ giải trình sau đó, ông Cao Anh Tuấn, Thứ trưởng Tài chính cho biết nhu cầu tiêu dùng với mặt hàng điều hòa, thiết bị làm mát tăng cao những năm qua. Nhiều công nghệ mới được phát triển trong sản xuất các mặt hàng này để giảm sử dụng chất lạnh gây tác hại môi trường, tiết kiệm điện... Tuy nhiên, theo ông Tuấn, vẫn còn nhiều chất làm lạnh khác nhau được sử dụng trong sản xuất điều hòa, gây tác động tới môi trường, tầng ozon.
Theo quyết định 496 của Thủ tướng, nhà chức trách đưa ra kế hoạch hạn chế sử dụng các chất gây hại môi trường, tầng ozon. Do đó, Thứ trưởng Tài chính cho rằng cần thu thuế với điều hòa để nâng cao nhận thức của người dân trong tiêu dùng tiết kiệm điện và bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, hiện nhiều nước thu thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa như Hàn Quốc, Ấn Độ, Na Uy... Một số nước châu Âu cũng siết sử dụng sản phẩm này, chẳng hạn Anh quy định phải xin giấy phép khi lắp đặt điều hòa.
Với xăng, ông Tuấn nói đây là mặt hàng có nguồn gốc hóa thạch, nên cần được sử dụng tiết kiệm. Hiện các nước thu thuế này ở mức thấp với xăng sinh học như Pháp, Đức, Italy.
Tại Việt Nam, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với xăng là 10%, xăng E5 8% và xăng E10 là 7%; dầu không phải chịu loại thuế này. Xăng RON 95-III (loại phổ biến trên thị trường) hiện ở mức 21.330 đồng một lít. Như vậy, trong mỗi lít xăng hiện có hơn 2.000 đồng là thuế tiêu thụ đặc biệt (giá tính trước thuế VAT).
Đồng thời, mỗi lít xăng bán ra cũng đang phải chịu thuế bảo vệ môi trường 2.000 đồng, E5 là 1.900 đồng và dầu diesel 1.000 đồng.
Việt Nam thu thuế này với xăng trong 20 năm qua và "khá ổn định". Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng sinh học thấp hơn xăng thông thường, ông Tuấn nói nhằm khuyến khích sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường.
"Chúng ta đã thu thuế ổn định rồi, không nên bỏ", ông nói thêm.
Ông Cao Anh Tuấn, Thứ trưởng Tài chính phát biểu chiều 10/3. Ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội
Trước những quan điểm khác nhau, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng nếu tiếp cận xăng là các mặt hàng đầu vào, thiết yếu của cuộc sống thì có thể xem xét lại việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt và tính toán tăng thuế bảo vệ môi trường loại nhiên liệu này.
"Cơ quan soạn thảo, Ủy ban Kinh tế và Tài chính sẽ cùng ngồi lại để đánh giá cụ thể, trường hợp cần thiết sẽ trình hai phương án để Quốc hội xem xét", ông nói.
Cũng theo dự thảo luật, nước giải khát có hàm lượng đường trên 5 gram một 100 ml (nước ngọt) phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, với thuế suất 10%. Ông Phan Văn Mãi cho biết thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy việc áp mức thuế hợp lý với nước ngọt để nâng cao nhận thức người tiêu dùng, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất sản phẩm có hàm lượng đường thấp.
Tuy vậy, thảo luận ở kỳ họp cuối 2024, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị cân nhắc phương án lùi thời điểm áp thuế với sản phẩm này khoảng 1-2 năm so với thời hạn dự kiến trong dự thảo luật hoặc áp dụng theo lộ trình. Phương án này vẫn bảo đảm thực hiện được mục tiêu chính sách song có linh hoạt hơn để tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thời gian điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh.
Nêu quan điểm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan soạn thảo, thẩm tra tiếp tục rà soát, xem xét kiến nghị của các doanh nghiệp. Ông cho hay, cộng đồng doanh nghiệp lo ngại nếu áp thuế với nước ngọt, hay tăng thuế đột ngột mặt hàng rượu, bia sẽ làm giảm sức mua, ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế.
"Các doanh nghiệp mong muốn có lộ trình tăng phù hợp trong bối cảnh thị trường khó khăn. Việc sửa đổi luật cần đảm bảo cho sản xuất kinh doanh, tăng trưởng tốt hơn và đảm bảo nguồn thu ngân sách", Chủ tịch Quốc hội lưu ý.
Tuần trước, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất giãn thời gian tăng thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 2026 sang 2028, để tránh tác động bất lợi đến thị trường, doanh nghiệp.
Ngoài ra, tổ chức đại diện doanh nghiệp này còn đề nghị chưa đưa nước giải khát có đường vào đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt tại thời điểm này để có thêm đánh giá toàn diện.
Anh Minh
