Ngày 22/10, Mỹ bất ngờ áp trừng phạt với hai hãng dầu lớn nhất Nga là Rosneft và Lukoil (Nga). Thông tin này khiến dầu thô thế giới tăng hơn 5% trong phiên 23/10. Giới phân tích cho rằng giá xăng bán lẻ tại Mỹ cũng có thể tăng nhẹ trong vài ngày tới.
Thách thức hiện tại của ông Trump là tìm cách làm suy yếu nguồn tài chính của Nga mà không làm giá nhiên liệu tăng vọt. Vì điều này có thể khiến người dân Mỹ thêm bất mãn về chi phí sinh hoạt.
"Thị trường phản ứng đầy bất ngờ. Nhiều người nghĩ ông Trump sẽ không bao giờ làm điều này", Chủ tịch hãng tư vấn Rapidan Energy Group Bob McNally cho biết trên CNN. Ông cho rằng khi cú sốc qua đi, giá có thể ổn định trở lại. Tuy nhiên, tình hình nhiều khả năng tiếp tục biến động.
Một trạm xăng tại Pennsylvania (Mỹ) năm 2022. Ảnh: Reuters
Giá xăng cao kỷ lục từng là nỗi ám ảnh của chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden sau khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra năm 2022. Sự bất mãn của người dân khi giá hàng hóa tăng cao đã góp phần đưa ông Trump trở lại Nhà Trắng.
Tổng thống Mỹ đang tìm cách chấm dứt chiến sự, trong khi vẫn phải giữ giá xăng thấp. Đây là một chiến lược đầy rủi ro. "Nếu ông Trump khiến xuất khẩu dầu của Nga bị gián đoạn đột ngột, giá nhiên liệu bùng nổ ngay lập tức", McNally - cố vấn năng lượng thời cựu Tổng thống George W. Bush nhận định.
Tuy vậy, tình thế hiện tại thuận lợi hơn với ông. Giá dầu đang ở mức thấp nhất nhiều năm. Xăng tại Mỹ cũng ổn định. "Nếu muốn gửi thông điệp mạnh mẽ tới Nga, đây chính là thời điểm thích hợp nhất, khi giá đang thấp", Dave Turk - Thứ trưởng Năng lượng dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden cho biết.
Ông Trump đang có nhiều dư địa để tăng sức ép, buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin ngồi vào bàn đàm phán. Tổng thống Trump tin tưởng vào chính sách tăng khoan dầu của ông. Thực tế, Mỹ hiện có sản lượng dầu cao kỷ lục. Tuy nhiên, sản lượng này không thay đổi nhiều kể từ khi ông nhậm chức. Điểm khác biệt là các thành viên Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) sẵn sàng tăng sản xuất để giành lại thị phần từ các công ty dầu đá phiến ở Texas.
"Nhìn chung, tình hình hiện tại giúp Mỹ có cơ hội cứng rắn hơn với Nga", Andy Lipow - Chủ tịch công ty tư vấn Lipow Oil Associates nhận định. Tuy nhiên, nếu cứng rắn quá mức, ông Trump có thể đối mặt với rủi ro khiến giá xăng tăng cao. Xăng được nhiều người Mỹ coi là thước đo trực tiếp cho chi phí sinh hoạt.
"Chính quyền Trump phải điều chỉnh sao cho vừa gây sức ép cho Nga, vừa phải bảo vệ người tiêu dùng Mỹ", McNally nói.
Nhà phân tích Patrick De Haan của GasBuddy cho biết giá xăng có thể tăng nhẹ trong những ngày tới, từ mức 3,07 USD một gallon (0,81 USD một lít) ngày 24/10 lên khoảng 3,10-3,15 USD. "Sẽ không có biến động lớn đâu", De Haan dự báo.
McNally cho rằng chính quyền Trump chọn hướng cân bằng. Tức là họ khiến việc mua dầu Nga khó hơn, nhưng không cấm hoàn toàn.
Ví dụ, nếu Trung Quốc và một số nước khác vẫn có thể mua dầu Nga với chiết khấu sâu so với giá thế giới, tình trạng thiếu hụt được ngăn chặn. Người tiêu dùng Mỹ không phải mua xăng với giá cao hơn. Thu ngân sách Nga cũng giảm sút.
Đề cập đến tính hiệu quả của các biện pháp trừng phạt, McNally cho rằng kịch bản khả dĩ nhất là Nga vẫn xuất khẩu dầu nhưng với mức giảm giá sâu hơn so với dầu Brent. Tuy nhiên, ông cảnh báo nguy cơ Moskva phải giảm sản lượng.
"Đây là một canh bạc", McNally nói. Tác động sẽ rất lớn với người tiêu dùng, nền kinh tế Mỹ và cả Nhà Trắng. Các cuộc khảo sát cho thấy cử tri cho rằng ông Trump chưa làm đủ để giải quyết vấn đề chi phí sinh hoạt - ngay cả khi giá xăng hiện ở mức thấp.
"Nếu muốn duy trì quyền lực, ông ấy phải tập trung tuyệt đối vào khả năng chi trả của người dân. Đó là bài học lớn nhất tôi rút ra từ 4 năm trước", Turk nói.
Hà Thu (theo CNN, Reuters)
