Ba giờ sáng ở TP HCM, khi phần lớn quán xá đã đóng cửa, bảng hiệu Three O’Clock vẫn còn sáng, đón những vị khách muộn. Từ mô hình cà phê 24/7 ra đời năm 2016, thương hiệu này đã mở hơn 10 điểm bán trong nước và đang vươn ra thị trường quốc tế, thông qua nhượng quyền thương mại.
Hành trình này vừa có thêm dấu mốc mới khi ngày 16/10, Công ty TNHH Teatime - chủ sở hữu Three O’Clock - đã ký hợp đồng nhượng quyền với PT Tiga Waktu Rasa (Indonesia). Cửa hàng đầu tiên dự kiến khai trương đầu tháng 12 tại khu Kebayoran Baru, trung tâm Jakarta. Đây là thương vụ nhượng quyền quốc tế thứ ba của Teatime trong năm nay.
Ông Vincent Halius - Chủ tịch PT Tiga Waktu Rasa, cho biết rất ấn tượng với văn hóa cà phê Việt ngay từ chuyến đi đầu tiên. "Hương vị cà phê Việt thật sự đặc biệt. Chúng tôi tin có thể chinh phục giới trẻ Indonesia bằng sự gần gũi và năng động của Three O’Clock," ông nói.
Cửa hàng Three O'Clock ở TP HCM luôn sáng đèn 24/7 để phục vụ khách. Ảnh: NVCC
Đầu năm nay, Three O’Clock ký hợp đồng nhượng quyền độc quyền với FranGlobal (Ấn Độ) - tập đoàn sở hữu gần 200 thương hiệu nhượng quyền (franchise) toàn cầu. Đối tác này sẽ phát triển chuỗi tại Ấn Độ, Nepal, Sri Lanka và Bangladesh, với kế hoạch mở 100 cửa hàng trong 10 năm.
"Ấn Độ là thị trường trẻ, chuộng đồ uống đậm vị và có văn hóa trà, cà phê lâu đời - đó là lý do cà phê Việt dễ được đón nhận," CEO Three O'Clock Thuận Nguyễn nói.
Câu chuyện của Three O’Clock phản ánh xu hướng mới trong ngành F&B Việt Nam, khi các thương hiệu nội không chỉ bán sản phẩm mà còn "xuất khẩu" mô hình kinh doanh. Theo Bộ Công Thương, từ đầu năm, hơn 20 thương hiệu ngoại đã ký mới hoặc tái ký nhượng quyền tại Việt Nam, tăng hơn 40% so với cùng kỳ. Ở chiều ngược lại, số thương hiệu Việt "ra khơi" tuy chưa nhiều nhưng đang tăng nhanh nhờ chú trọng chuẩn hóa sản phẩm, quy trình và nhận diện thương hiệu.
Trước đây, việc mở rộng ra quốc tế gần như là "đặc quyền" của các chuỗi lớn như Phúc Long, Highlands Coffee, Cộng Cà Phê hay Trung Nguyên Legend, chủ yếu tự vận hành hoặc hợp tác với đối tác bản địa, chưa theo mô hình nhượng quyền thương mại - hình thức cho phép doanh nghiệp khác sử dụng thương hiệu, hệ thống và bí quyết kinh doanh để mở rộng, đổi lại là phí nhượng quyền và bản quyền định kỳ.
Từ năm 2023, làn sóng franchise Việt bước sang giai đoạn chuyên nghiệp hơn. Thay vì mở lẻ tẻ, nhiều doanh nghiệp đầu tư bài bản vào quy trình, thiết kế, đào tạo và quản trị để "xuất khẩu" mô hình. Three O’Clock và Phúc Tea dành thời gian chuẩn hóa công thức, không gian và nhân sự, giúp cửa hàng ở nước ngoài giữ trải nghiệm thống nhất, nhờ đó được đối tác quốc tế chủ động tìm đến.
Tháng 5, chuỗi trà sữa Phúc Tea (HappiTea), hệ thống chăm sóc mẹ và bé Care With Love và Burger Việt cũng ký nhượng quyền với Tập đoàn Al Madini Group (AMG). Theo thỏa thuận, AMG sẽ độc quyền triển khai các thương hiệu Việt tại sáu quốc gia vùng Vịnh - gồm UAE, Saudi Arabia, Kuwait, Bahrain, Qatar và Oman - với kế hoạch mở 50 chi nhánh mỗi thương hiệu trong 5 năm.
Cửa hàng HappiTea tại Philippines luôn đông khách. Ảnh: Nhật Vũ
Là thương hiệu tiên phong, ông Trần Nhật Vũ, Chủ tịch Hội đồng quản trị chuỗi HappiTea, cho biết cửa hàng đầu tiên tại Philippines đạt doanh thu cao hơn 20% so với trong nước. Đối tác tại đây cam kết mở 100 chi nhánh HappiTea đến năm 2029 và 200 cửa hàng tại Ấn Độ. "Chúng tôi không chỉ xuất khẩu thương hiệu, mà còn đưa nông sản Việt ra thế giới thông qua bán nguyên liệu," ông nói.
Theo bà Nguyễn Phi Vân, sáng lập Go Global Holdings kiêm Chủ tịch Mạng lưới Đầu tư Thiên thần Đông Nam Á, việc nhượng quyền quốc tế từng là điều xa vời với doanh nghiệp Việt nhưng nay đang trở thành hiện thực. "Trước đây, doanh nghiệp Việt chủ yếu đi mua nhượng quyền thương hiệu ngoại. Giờ họ đã có thể bán thương hiệu Việt ra thế giới," bà nói.
Bà cho rằng nhượng quyền không chỉ là bán sản phẩm, mà là bán tri thức, quy trình vận hành và sở hữu trí tuệ Việt Nam. Go Global hiện chọn 3-5 thương hiệu mỗi năm để chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc tế, từ nhận diện, sản phẩm đến đào tạo và quản trị, trước khi kết nối với đối tác nước ngoài. "Chúng tôi ưu tiên những nhà sáng lập có tư duy quốc tế và sản phẩm mang bản sắc Việt, vì đó là lợi thế cạnh tranh," bà nói thêm.
Theo bà Vân, bản sắc là "tấm hộ chiếu" giúp thương hiệu Việt tạo dấu ấn. Cà phê Việt là ví dụ điển hình, với vị đậm và hương đặc trưng, có thể biến tấu thành cà phê muối hay cà phê trứng - những sản phẩm hiếm thấy ở nơi khác. Khi các chuỗi toàn cầu dần bão hòa, hương vị và câu chuyện bản địa lại trở thành điểm khác biệt.
Dù vậy, theo các chuyên gia nhượng quyền, hành trình ra quốc tế không dễ. Để đạt chuẩn nhượng quyền, doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống vận hành, đào tạo, kiểm soát chất lượng và quản trị thương hiệu bài bản. Ngoài ra, khác biệt ngôn ngữ và thị hiếu cũng là rào cản - nhiều tên thương hiệu Việt khó phát âm hoặc phải điều chỉnh công thức cho phù hợp khẩu vị địa phương.
Khả năng thích ứng nhanh đang giúp các chuỗi Việt vượt trở ngại. HappiTea tại Philippines đã mở rộng danh mục cà phê từ vài món lên hơn 10 loại để hợp khẩu vị, đưa tỷ trọng doanh thu từ cà phê tăng từ 5% ở Việt Nam lên 25-30% tại đây. Nhờ vậy, doanh thu trung bình mỗi cửa hàng ở nước ngoài cao hơn trong nước khoảng 20%.
Cuối tháng 10, Phúc Tea và Three O’Clock sẽ cùng khai trương tại Ấn Độ, đặt mục tiêu mở 200 cửa hàng trong 5 năm. Riêng Three O’Clock đã ký thêm hợp đồng mở 100 cửa hàng tại Indonesia và đàm phán với sáu quốc gia vùng Vịnh.
Theo bà Vân, việc đưa một thương hiệu Việt ra quốc tế thường mất 8 tháng đến 1,5 năm. Mỗi hợp đồng nhượng quyền có giá trị 100.000-200.000 USD, chưa kể phí bản quyền 3-6% doanh thu và nguồn thu từ xuất khẩu nguyên liệu. Nếu mỗi năm Việt Nam có 10 thương hiệu đạt chuẩn "franchise-ready", doanh thu bản quyền có thể đạt 1-2 triệu USD, đồng thời thúc đẩy các ngành phụ trợ như nông nghiệp và logistics.
Ở nhiều nước, nhượng quyền đóng góp 3-10% GDP. Tại Việt Nam, lĩnh vực này mới ở giai đoạn đầu nhưng tiềm năng lớn. "Việt Nam không chỉ xuất khẩu hàng hóa, mà đang bắt đầu xuất khẩu tri thức và mô hình kinh doanh Việt," bà Vân nói.
Thi Hà
