"Ý tưởng sản phẩm bền vững, sử dụng các loại nhựa tái chế PCR đang chiếm đa số khi chúng tôi tiếp nhận", bà Kwanchanok, đại diện nhóm lắng nghe nhu cầu khách hàng tại Trung tâm i2P tại tỉnh Rayong, Thái Lan cho biết.
Thành lập năm 2019, i2P (Ideas to Products)hoạt động theo mô hình cung cấp từ nguyên liệu các loại nhựa đầu vào, tư vấn thiết kế đến quy trình sản xuất hoàn chỉnh cho khách hàng, thuộc công ty hóa dầu SCGC, thành viên SCG.
Mỗi năm, i2P cộng tác với hơn 200 tổ chức và công ty, triển khai hơn 100 dự án. "Trung bình hàng năm trung tâm ra mắt hơn 20 sản phẩm và ngày càng nhiều dùng nhựa tái chế PCR", bà Kwanchanok nói.
Bà Kwanchanok (bên phải) giới thiệu các loại hạt nhựa với khách tham quan i2P ngày 1/10. Ảnh: SCG
Không khí nghiên cứu - phát triển (R&D) sản phẩm xanh tất bật ở i2P là ví dụ về nỗ lực sản xuất xanh hơn, nhằm nắm bắt các cơ hội trong nền kinh tế bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu ở Thái Lan.
Báo cáo Khí hậu và Phát triển Quốc gia (CCDR) công bố tháng trước của World Bank cho biết lưu vực sông Chao Phraya - nơi sinh sống của 40% dân số và tạo ra hai phần ba GDP - ngày càng đối mặt nguy cơ lũ lụt và thiếu nước.
Trong khi đó, hành lang kinh tế Miền Đông và các vùng nông nghiệp trọng điểm dự báo hạn hán nghiêm trọng hơn. Xói mòn gần một phần ba đường bờ biển có thể gây thiệt hại tới 1 tỷ USD mỗi năm cho ngành du lịch vào giữa thập niên 2040.
Nhưng Thái Lan "có thể biến rủi ro khí hậu thành cơ hội cho tăng trưởng bền vững và bao trùm" thông qua các khoản đầu tư trọng tâm nhằm tăng cường khả năng chống chịu, giảm phát thải và mở rộng các ngành công nghiệp xanh, theo CCDR.
Nếu thành công, họ có thể đạt mục tiêu trở thành nền kinh tế thu nhập cao. Trong khi việc không tăng cường các biện pháp thích ứng dự báo khiến GDP giảm từ 7% đến 14% so với kịch bản cơ sở vào năm 2050.
Nhận ra cơ hội lẫn áp lực, tháng 1/2021, Chính phủ Thái Lan công bố đưa mô hình kinh tế Sinh học - Tuần hoàn - Xanh (Bio - Circular - Green Economy - BCG) thành một phần của chương trình nghị sự quốc gia. Tháng 11 cùng năm, Thủ tướng nước này tuyên bố cam kết trung hòa carbon vào năm 2050 tại COP26.
Các địa phương và doanh nghiệp tìm cách đáp ứng. Tại Saraburi - nơi sản xuất 80% lượng xi măng cả nước, "Saraburi Sandbox" ra đời tháng 8/2023, là hợp tác công tư (PPP) giữa chính quyền tỉnh, Hiệp hội Các nhà sản xuất xi măng Thái Lan và Chi hội tỉnh của Liên đoàn các ngành công nghiệp.
Họ tập trung 5 lĩnh vực: chuyển đổi năng lượng; công nghiệp xanh; biến rác thải thành giá trị; thí điểm than sinh học và phát triển không gian xanh. Năm đầu, mô hình giảm hơn 1 triệu tấn CO₂ nhờ phát triển vật liệu thay thế clinker, ứng dụng công nghệ nano nhằm giảm cường độ carbon của xi măng.
Đồng thời, hệ thống thu hồi nhiệt thải (WHR), sử dụng năng lượng mặt trời, nhiên liệu sinh học và RDF (Refuse-Derived Fuel) thay thế than trong sản xuất giúp giảm 9 -12 triệu tấn CO₂ mỗi năm, hạn chế bụi mịn PM2.5 và rác chôn lấp.
"Thông qua chuyển giao tri thức và đầu tư phát triển trong dự án thí điểm PPP Saraburi Sandbox, chúng tôi hướng tới tương lai an toàn, bền vững và sẵn sàng đối mặt với mọi biến động những năm tới", ông Thammasak Sethaudom, Chủ tịch kiêm CEO SCG, thành viên mô hình lạc quan.
Theo World Bank, Thái Lan sở hữu tiềm năng lớn để tận dụng nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng đối với công nghệ xanh. Nước này hiện là một trong những nhà xuất khẩu điều hòa tiết kiệm năng lượng hàng đầu, cung cấp khoảng 4% pin mặt trời và đang nổi lên như một trung tâm sản xuất xe điện. Tuy nhiên, các sản phẩm xanh mới chiếm dưới 10% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Các chuyên gia chỉ ra phát triển kinh tế xanh còn thách thức. Nghiên cứu do Marketbuzzz phối hợp với Đại học Thammasat cho biết 66% người Thái sẵn sàng ủng hộ xu hướng thân thiện môi trường nhưng chưa chắc hành động. Chỉ khi giá cả, chất lượng, hiệu suất ngang nhau thì tính bền vững mới là yếu tố quyết định. Điều đó đòi hỏi các sản phẩm bền vững phải có giá và chất lượng cạnh tranh.
Song song, năng lượng tái tạo vừa thiếu vừa đắt. TS Areeporn Aswanpongpan tại Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan (TDRI) cho biết điện sạch mới chiếm 10–15% tổng nguồn. "Chuyển đổi năng lượng ở Thái Lan đang chậm hơn các nước láng giềng. Tỷ lệ sản xuất năng lượng sạch thấp khiến giá điện cao", bà nói tại sự kiện ESG Symposium 2025 ở Bangkok đầu tháng 10.
Việc doanh nghiệp tự xoay xở khiến chi phí sản xuất và tuân thủ carbon cao, làm giảm cạnh tranh khi xuất khẩu. Bà kêu gọi chính quyền tạo điều kiện khu vực tư nhân tham gia sản xuất năng lượng sạch với chính sách khuyến khích rõ ràng.
Từ phải sang, TS. Noppong Theerawon, Chủ tịch Liên đoàn doanh nghiệp vừa và nhỏ Thái Lan, TS Areeporn Aswanpongpan tại Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan (TDRI) và ông Thammasak Sethaudom, Chủ tịch kiêm CEO SCG. Ảnh: ESG Symposium 2025
Thách thức khác là năng lực tài chính và trình độ để chuyển đổi xanh của doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ (MSME). TS. Noppong Theerawon, Chủ tịch Liên đoàn doanh nghiệp vừa và nhỏ Thái Lan cho biết MSME chiếm 99,5% trong 3,25 triệu doanh nghiệp nước này, đang đối diện 4 thách thức lớn: khó tiếp cận vốn, hạn chế kết nối thị trường, quy định phức tạp và thiếu kỹ năng tương lai.
Liên đoàn có kế hoạch bơm vốn lưu động khẩn cấp cho MSME, lập kênh tài chính linh hoạt như quỹ hỗ trợ lãi suất 3–4% một năm. "Đồng thời, chúng tôi hướng đến nâng cao kỹ năng và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực số, AI và chuyển đổi xanh, giúp SME mở rộng thị trường trong và ngoài nước", ông nói.
Phát biểu tại ESG Symposium 2025, ông Thammasak Sethaudom, Chủ tịch kiêm CEO SCG cho rằng Thái Lan cần sớm xây dựng chiến lược "cạnh tranh - dễ tiếp cận - khả thi" để giữ vững vị thế toàn cầu và tạo nền tảng phát triển bền vững.
Theo ông, cần đẩy nhanh tự do hóa thị trường điện, thành lập Trung tâm dịch vụ một cửa (One Stop Service) giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn, công nghệ và tri thức dễ dàng. Đồng thời, phát triển kỹ năng lao động xanh, kết nối kế hoạch phát triển quốc gia với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, giúp SME trở thành động lực cho nền kinh tế ổn định và bền vững.
Để tạo môi trường khuyến khích hơn, Thái Lan đang dự thảo Luật Biến đổi Khí hậu và Luật Không khí Sạch. Bộ Tài nguyên và Môi trường nước này hiện hợp tác với tư nhân sản xuất nhựa tái chế, hướng tới loại bỏ dần túi nhựa dùng một lần.
Viễn Thông
