Tại dự thảo quyết định của Thủ tướng về lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe máy của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đang được Bộ Tư pháp thẩm định, việc kiểm định khí thải xe máy tại các tỉnh, thành phố lùi 6 tháng so với bản thảo đưa ra trước đó.
Cụ thể, xe máy tại Hà Nội, TP HCM được kiểm định từ 1/7/2027. Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng và Cần Thơ thực hiện kiểm định từ 1/7/2028. Các tỉnh còn lại thực hiện hai năm sau đó.
Dự thảo cũng đề xuất việc áp dụng các tiêu chuẩn khí thải theo niên hạn xe môtô và xe máy, chia theo 4 mức. Với môtô, các xe sản xuất trước năm 2008 phải đáp ứng chuẩn khí thải mức 1. Xe sản xuất trong giai đoạn 2008-2016 cần đạt chuẩn mức 2.
|
Xe môtô (trên 50cc) |
Xe máy (dưới hoặc bằng 50cc) |
|
| Mức 1 | Sản xuất trước năm 2008 | Sản xuất trước năm 2016 |
| Mức 2 | 2008-2016 | 2017-30/6/2027 |
| Mức 3 | 2016-30/6/2026 | Bỏ qua mức này như thông lệ quốc tế |
| Mức 4 | Từ 1/7/2026 | Từ 1/7/2027 |
Cơ quan quản lý chưa xử phạt xe không đủ tiêu chuẩn khí thải trong 18 tháng kể từ khi bắt đầu kiểm định. Sau thời hạn trên, họ sẽ kiểm tra, xử phạt theo quy định. Các địa phương có trách nhiệm xây dựng hệ thống trung tâm, trạm, cơ sở kiểm định khí thải xe máy, đảm bảo đáp ứng nhu cầu kiểm định và phù hợp với điều kiện thực tế.
Trước đó, Cục Đăng kiểm (Bộ Xây dựng) từng đề xuất giãn lộ trình kiểm định khí thải theo niên hạn xe, nhằm giảm áp lực cho hệ thống kiểm định. Ví dụ, 1/7/2027 thực hiện kiểm định với các dòng xe sản xuất trước năm 2008 (mức 1). Xe áp chuẩn khí thải mức 2 sẽ được kiểm định từ 1/7/2029 và ba năm sau mới thực hiện với xe áp mức 3.
Nếu thực hiện kiểm định đồng loạt, Hà Nội cần thêm 340 cơ sở kiểm định khí thải, TP HCM cần thêm 400 cơ sở, tương ứng cần thêm hơn 700 đăng kiểm viên hạng 3 trở lên, hơn 700 thiết bị phân tích khí thải.
Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng việc mức áp dụng khí thải cần triển khai với tất cả người sở hữu xe, tránh phân biệt đối xử với nhóm yếu thế dùng xe cũ. Thêm vào đó, việc kiểm định đồng loạt cũng giúp đảm bảo mục tiêu kiểm soát khí thải xe mô tô, xe máy, cũng như hoàn thiện dữ liệu thực trạng khí thải cho loại phương tiện này.
Với riêng hai thành phố lớn Hà Nội và TP HCM, từ năm 2030, xe máy tham gia giao thông phải đáp ứng quy định về khí thải mức 2 trở lên, sớm hai năm so với dự thảo cũ. Các xe hoạt động tại "vùng phát thải thấp" (LEZ) của Hà Nội phải đáp ứng quy định về khí thải theo quy định của thành phố.
Các phương tiện giao thông trên quốc lộ 1 ở cửa ngõ miền Tây TP HCM, ngày 3/5/2023. Ảnh: Thanh Tùng
Chu kỳ kiểm định khí thải xe máy được quy định tại Thông tư 47 của Bộ Xây dựng năm 2024. Xe mới xuất xưởng cần kiểm định trong 5 năm kể từ mốc sản xuất. Xe có niên hạn 5-12 năm, chu kỳ kiểm định là 2 năm. Các xe cũ hơn cần thực hiện kiểm định hàng năm.
Lộ trình kiểm định khí thải được đặt ra nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, hạn chế tối đa tác động tiêu cực của khí thải xe máy lên sức khỏe người dân. Cùng với đó, việc này giúp giảm thiểu và hạn chế phát thải từ phương tiện cá nhân, từng bước loại bỏ xe cũ nát, lạc hậu, đồng thời góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) của Việt Nam vào năm 2050.
Tính đến cuối 2023, cả nước có 74,3 triệu xe máy đăng ký, riêng Hà Nội là 6,9 triệu chiếc.
Theo tính toán, lộ trình siết khí thải ban đầu sẽ ảnh hưởng đến nhóm thu nhập thấp sử dụng xe sản xuất trước năm 2008, không đạt chuẩn khí thải. Do đó, Bộ Tài chính được yêu cầu đề xuất các chính sách ưu đãi, hỗ trợ người sử dụng chuyển đổi phương tiện và phát triển cơ sở kiểm định khí thải.
Bảo Bảo
