Tính từ đầu tháng 8 tới nay, VN-Index - chỉ số đại diện cho chứng khoán Việt Nam - vẫn tăng gần 10%, lên 1.645 điểm, khi kết thúc phiên giao dịch 3/10. Tuy nhiên, trong cùng khoảng thời gian, nhà đầu tư nước ngoài lại bán ròng 71.415 tỷ đồng trên sàn giao dịch chứng khoán TP HCM (HoSE) - nơi tập trung 95% giao dịch của nhóm này trên thị trường. Trước đó, nhóm này đã mua ròng gần 7.000 tỷ đồng trong tháng 7.
Lũy kế từ đầu năm, khối ngoại đã bán ròng khoảng 107.000 tỷ đồng, tương đương 3,9 tỷ USD. Con số này đã vượt mức bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài trong năm 2024 (khoảng 93.000 tỷ đồng) và chỉ kém duy nhất năm 2021.
Khối ngoại tiếp tục xả ròng hàng chục nghìn tỷ đồng trong bối cảnh chứng khoán Việt Nam chuẩn bị được nâng hạng. Theo đề án mới được Chính phủ phê duyệt, Việt Nam đặt mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi thứ cấp của FTSE Russell - tổ chức chuyên cung cấp chỉ số, dữ liệu, phân tích thị trường chứng khoán toàn cầu - ngay năm nay. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng giữa tháng này cho hay Việt Nam "đã nỗ lực đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của FTSE". Tổ chức này sẽ công bố kết quả đánh giá vào ngày 7/10.
Theo thống kê của Chứng khoán BIDV (BSC), khối ngoại đã mua ròng 327 triệu USD tại Pakistan trước khi thị trường này được chấp thuận nâng hạng. Điều này cũng diễn ra tương tự tại Trung Quốc khi nhà đầu nước ngoài mua hơn 13 tỷ USD. Nhóm này sẽ tiếp tục gom cổ phiếu trong tháng công bố và giảm dần sau đó.
Khối lượng mua ròng của nhà đầu tư nước ngoài trước khi nâng hạng. Ảnh: BSC
Động thái bán ròng của khối ngoại chủ yếu mang tính chất kỹ thuật, không phải vì triển vọng kém tích cực của chứng khoán Việt Nam, theo ông Trần Quốc Toàn, Giám đốc chi nhánh 2 - hội sở Công ty cổ phần Chứng Khoán Mirae Asset.Chuyên gia này lý giải khi thị trường được nâng hạng, các quỹ nước ngoài buộc phải giảm tỷ trọng hoặc thoái vốn để tái cơ cấu danh mục chuẩn bị cho giai đoạn tham gia rổ MSCI Emerging Markets.
Chỉ số thị trường mới nổi của MSCI (MSCI Emerging Markets) được sử dụng để đo lường hiệu suất thị trường vốn tại các thị trường mới nổi toàn cầu. Chỉ số này bao gồm các cổ phiếu của các công ty có vốn hóa lớn và vừa tại các nền kinh tế đang phát triển, giúp các nhà đầu tư đánh giá và đầu tư vào các thị trường này thông qua các quỹ ETF và các quỹ tương hỗ.
Ngoài nguyên nhân kể trên, chuyên gia của Mirae Asset đánh giá, nhiều cổ phiếu vốn hóa lớn - nhóm ưa thích của khối ngoại - đã tăng trưởng mạnh từ đầu năm. Vì vậy, việc các nhà đầu tư nước ngoài bán ròng nhằm chốt lời danh mục.
Cùng quan điểm, bộ phận phân tích thuộc Chứng khoán Yuanta Việt Nam nhận định tần suất bán ròng của khối ngoại gia tăng đột biến trong giai đoạn tháng 8-9 và tập trung bán ròng ở phần lớn các cổ phiếu như VIC, HPG, FPT, SSI, VHM, VPB. Công ty này dự đoán nhiều khả năng đây có thể là đợt bán chốt danh mục trong quý III/2025.
Theo số liệu của Mirae Asset, trong quý III/2025, khối ngoại đã bán ròng hàng nghìn tỷ đồng một số cổ phiếu có vốn hóa lớn, nằm trong nhóm VN30 như HPG, FPT, VHM, VCB, CTG, MBB... Một số cổ mã như HPG, VHM, MBB, MWG hay STB đều đã tăng hàng chục đến hàng trăm phần trăm 9 tháng năm nay.
Ngoài những nguyên nhân kể trên, ông Trần Quốc Toàn còn cho rằng tỷ giá VND/USD neo cao cũng khiến áp lực bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài gia tăng. Tính từ đầu năm, tỷ giá VND/USD đã tăng hơn 3%, trong khi DXY - chỉ số đo lường sức mạnh của đồng bạc xanh - giảm hơn 4% từ đầu năm.
Còn theo quan sát của bộ phận phân tích thuộc Chứng khoán Yuanta, các cổ phiếu công nghệ tại Mỹ đã hút tiền của nhà đầu tư trở lại. Vì vậy, các quỹ ngoại đã bán ròng tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Tại Mỹ, chốt phiên giao dịch 1/10, S&P 500 đã lần đầu vượt 1.700 điểm.
S&P 500 là chỉ số chứng khoán được dựa trên vốn hóa của 500 công ty đại chúng lớn nhất nước Mỹ, đại diện cho 70% thị trường chứng khoán nước này. Loạt cổ phiếu công ty công nghệ như Nvidia, Alphabet, Apple, Broadcom... đã tăng hàng chục phần trăm tính từ đầu tháng 9, cho thấy sự quan tâm của nhà đầu tư.
Nhà đầu tư theo dõi bảng giá chứng khoán tại một sàn giao dịch ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Trong ngắn hạn, Chứng khoán Yuanta nhận định, khối ngoại vẫn sẽ tiếp tục bán ròng, dù chứng khoán Việt Nam được nâng hạng. Công ty này cho rằng tỷ giá đang neo cao tiếp tục là chất xúc tác khiến nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục động thái trên.
Đồng quan điểm, ông Trần Quốc Toàn phân tích, nếu Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) không giảm lãi suất từ giờ đến cuối năm, tỷ giá VND/USD không hạ nhiệt vì Việt Nam đang nới lỏng chính sách tiền tệ, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh. Vì vậy, khối ngoại có thể tiếp tục bán ròng. Trong tháng 9, Fed đã hạ lãi suất tham chiếu 25 điểm cơ bản (0,25%), về 4-4,25%.
Tuy nhiên, về dài hạn, chuyên gia của Mirae Asset cho rằng nếu nâng hạng thành công, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể thu hút 4 – 5 tỷ USD vốn ngoại, trong đó khoảng 1 tỷ USD từ các quỹ thụ động.
Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc chiến lược thị trường Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS), ước tính dòng vốn chảy vào thị trường Việt Nam khoảng 3-7 tỷ USD khi quyết định nâng hạng có hiệu lực. Nếu nhà đầu tư nước ngoài giải ngân trong thời gian ngắn sẽ tạo ra cú hích rất lớn cho thị trường.
Trọng Hiếu
