FTSE Russell vừa công bố Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi cận biên. Trong báo cáo phát hành sáng nay, các công ty chứng khoán đều đánh giá cao cột mốc này đối với sự phát triển của thị trường.
Chứng khoán Phú Hưng (PHS) kỳ vọng việc này sẽ thu hút mạnh dòng vốn quốc tế, mở rộng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư toàn cầu, đặc biệt là các quỹ ETF và quỹ tương hỗ đang theo dõi các chỉ số của FTSE Russell. Nhóm phân tích này ước tính dòng vốn từ các quỹ chủ động và bị động vào thị trường Việt Nam khoảng 5 tỷ USD.
Ngoài ra sau khi được nâng hạng, thị trường vốn cũng sẽ bước vào giai đoạn phát triển mới. Nổi bật là việc niềm tin của nhà đầu tư được cải thiện giúp chi phí vốn của doanh nghiệp giảm. Không chỉ vậy, tác động tích cực có thể lan tỏa sang nền kinh tế khi thu hút thêm sự chú ý của các nhà đầu tư nước ngoài, cả FII lẫn FDI, qua đó tạo điều kiện để giảm chi phí vốn vay ngoại và giúp tỷ giá phần nào được kiểm soát ổn định.
Theo lộ trình của FTSE Russell, Việt Nam cần trải qua đợt rà soát vào tháng 3/2026, đánh giá về tiến bộ trong việc cải thiện khả năng tiếp cận của nhà đầu tư toàn cầu. Nói với VnExpress, ông Trần Minh Hoàng, Giám đốc Phân tích và Nghiên cứu của Chứng khoán Vietcombank (VCBS) nhấn mạnh đây là quy trình chính thức và được áp dụng với tất cả thị trường trong quá trình nâng hạng, do đó không nên xem là rủi ro.
Một số quốc gia được FTSE Russell nâng hạng đều trải qua thời gian một năm tương tự. Romania được thông báo vào tháng 9/2019 và đến tháng 9/2020, quyết định này mới chính thức có hiệu lực. Tương tự, Kuwait được công bố vào tháng 9/2017 và có hiệu lực chính thức vào tháng 12/2018. Theo thống kê từ VCBS, chưa ghi nhận trường hợp nào trước đây không được nâng hạng sau một năm từ ngày công bố thay đổi trạng thái thị trường.
Tương tự, ông Phạm Lưu Hưng, Kinh tế trưởng của Chứng khoán SSI, đánh giá đợt rà soát vào tháng 3/2026 không phải một rủi ro với thị trường, là khoảng thời gian này cần thiết để các cơ quan quản lý có thể khắc phục một số tồn tại hiện có. "Chúng ta vẫn còn những khó khăn, đã nhận diện được nhưng chưa xử lý hết", ông Hưng nhận định và thêm rằng khoảng thời gian này rất quý báu.
Một trong số đó được ông Hưng nêu ra là việc mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài. Chuyên gia này cho rằng các cơ quan quản lý đã sửa đổi nhiều thông tư, điều luật giúp khối ngoại có thể mở tài khoản giao dịch dễ dàng hơn. Tuy nhiên, nhóm này cũng phải tuân thủ quy định từ phía nước họ. Do đó, các nhà đầu nước ngoài vẫn mong muốn có cơ chế mở hơn từ phía nhà môi giới toàn cầu và các cơ quan quản lý chứng khoán Việt Nam. Chuyên gia cho rằng các quy định về việc mở tài khoản phía Việt Nam có thể hoàn thiện trong hai tháng.
Từ nay tới thời điểm chính thức có hiệu lực nâng hạng được VCBS đánh giá là giai đoạn quan trọng để các quỹ đầu tư quốc tế chuẩn bị và tái cơ cấu danh mục. Trong đó, các quỹ đầu tư chủ động (active funds) cũng như dòng tiền đầu cơ nước ngoài có kinh nghiệm thường không đợi đến ngày quyết định có hiệu lực mới hành động. Họ sẽ bắt đầu giải ngân dần dần trong suốt cả năm để tích lũy các cổ phiếu tốt với mức giá hợp lý trước khi dòng tiền lớn từ các quỹ thụ động (quỹ ETF) đổ vào.
VCBS ước tính tỷ trọng vốn hóa của thị trường chứng khoán Việt Nam trong rổ FTSE Emerging Markets Index vào khoảng 0,7% cho đến 1%. Nhóm phân tích này dự báo dòng vốn từ các quỹ ETF thụ động chảy vào khoảng 1 tỷ USD, tập trung chủ yếu ở những cổ phiếu vốn hóa lớn với "room" ngoại còn cao.
Còn các quỹ chủ động đầu tư vào thị trường mới nổi sẽ khá nhiều với dòng vốn lớn, cách phân bổ vào từng thị trường cũng đa dạng và theo khẩu vị riêng của từng quỹ. Tuy nhiên, theo chia sẻ của FTSE Russell và thống kê của từ các thị trường được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi trước đây, dòng vốn chủ động sẽ cao hơn khoảng 5-6 lần so với dòng vốn từ quỹ ETF thụ động và được chia thành nhiều đợt giải ngân. Theo đó, VCBS ước tính con số này sẽ rơi vào khoảng 5-6 tỷ USD và còn gia tăng trong dài hạn.
Ngoài ra ông Trần Minh Hoàng cho rằng tin tức nâng hạng cũng đóng vai trò là "xúc tác tâm lý" để củng cố niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước vào triển vọng dài hạn của nền kinh tế và thị trường chứng khoán Việt Nam. Tâm lý lạc quan này có thể kích thích nhà đầu tư phân bổ tài sản nhiều hơn vào thị trường chứng khoán, đặc biệt là ở những cổ phiếu được kỳ vọng sẽ được thêm vào rổ chỉ số FTSE Emerging Markets.
"Nhà đầu tư nên xem việc thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên mới nổi là cơ hội để tích lũy có chọn lọc những cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt, có tiềm năng tăng trưởng bền vững và nằm trong 'rổ' quan tâm của các quỹ ngoại", chuyên gia VCBS khuyến nghị.
Nhà đầu tư đang quan sát bảng điện tử tại trụ sở một công ty chứng khoán ở TP HCM. Ảnh: An Khương
Trong ngắn hạn, chuyên gia phân tích độc lập Huỳnh Hoàng Phương cho rằng thị trường đã trải qua giai đoạn tích lũy để chờ đợi tin tức nâng hạng, do đó sẽ xuất hiện dòng tiền FOMO thời gian tới. Tuy nhiên, mức độ hưng phấn có thể kéo dài bao lâu vẫn khó thể đoán trước.
Thông tin nâng hạng hiện tại được công bố trùng với mùa báo cáo tài chính quý III, trong khi trước đó các công ty chứng khoán đã dự phóng tổng lợi nhuận thị trường có thể cải thiện khoảng 20%. Tuy nhiên theo ông Phương, đợt tăng giá trong tháng 7 và tháng 8 đã phản ánh phần lớn những yếu tố này. Do đó, chứng khoán khó thể tăng liên tục mà phải có các đợt điều chỉnh.
Nhìn chung về dài hạn, thị trường sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố cơ bản bao gồm tăng trưởng kinh tế và lợi nhuận doanh nghiệp, rủi ro tỷ giá. "Lịch sử cho thấy câu chuyện nâng hạng không phải là phép màu", ông Hoàng Phương nhấn mạnh.
Ông dẫn chứng, Arab Saudi và Kuwait sau khi được công bố nâng hạng, chứng khoán đều giảm mạnh. Kuwait thậm chí vẫn tiếp tục sụt cùng chiều với giá dầu và chỉ "trở mình" khi được các quỹ theo dõi chỉ số chính thức giải ngân. Tại Trung Quốc, sau khi được thêm vào rổ thị trường mới nổi (EM), chứng khoán tăng ngắn rồi điều chỉnh rất lớn với biên độ 10% do thương chiến Mỹ - Trung và kinh tế tăng trưởng chậm lại. Ngay cả tại thời điểm được các quỹ giải ngân, thị trường cũng không nhảy bậc lên.
Đại diện duy nhất tăng mạnh sau khi được nâng hạng là Romania. Tuy nhiên, thời điểm đó rơi vào tháng 9/2020 - giai đoạn chứng khoán toàn cầu đều lập đỉnh.
"Sau giai đoạn hưng phấn ban đầu, thị trường phản ứng tích cực sẽ xảy ra chủ yếu đối với từng cổ phiếu riêng lẻ, đặc biệt là những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh tốt", chuyên gia dự đoán.
Tất Đạt - Trọng Hiếu
