Tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố đã thu hút được khoảng 17.000 tỷ USD sau 8 tháng trở lại Nhà Trắng. "Chưa có quốc gia nào từng làm được điều tương tự", ông nói.
Đó là tổng giá trị đầu tư mới mà ông cho biết đạt được nhờ chính sách thuế quan, cắt giảm thuế và khả năng đàm phán mạnh mẽ với nguyên thủ các nước, CEO, nhà tài chính, ông trùm công nghệ.
Để dễ hình dung, con số này gần bằng 60% GDP Mỹ, với quy mô 29.180 tỷ USD năm ngoái. Số tiền được cho là sẽ tài trợ xây dựng các nhà máy, phát triển công nghệ mới, tạo thêm nhiều việc làm, gia tăng thu nhập và thúc đẩy kinh tế nhanh hơn
Tuy nhiên, giới chuyên gia và truyền thông không tính ra được con số 17.000 tỷ USD đến từ đâu. Theo AP, dựa trên các tuyên bố của doanh nghiệp, chính phủ nước ngoài và thông tin từ Nhà Trắng, con số này dường như bị phóng đại.
Cập nhật trên website Nhà Trắng liệt kê tổng cam kết đầu tư đạt 8.800 tỷ USD. Đồng thời, họ không đưa ra giải thích cụ thể, dù nhiều lần được truyền thông yêu cầu làm rõ cách ông Trump tính toán ra số tiền 17.000 tỷ USD.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng, ngày 29/9. Ảnh: AFP
Nói trong cuộc phỏng vấn với MeidasTouch tuần trước, nghị sĩ Dân chủ Robert Garcia, thành viên Ủy ban Giám sát Hạ viện nói Tổng thống Trump "đang sống trong một thế giới ảo tưởng". "Nếu có 17.000 tỷ USD ở đâu đó thì chính phủ cũng không biết. Không ủy ban nào của chúng tôi tiếp cận được thông tin số tiền đó. Bộ Tài chính không hiểu ông ấy đang nói gì", ông bình luận.
Nghị sĩ Dân chủ Eric Swalwell tại Hạ viện liên kết gói 17.000 tỷ USD với việc chính phủ đóng cửa để chỉ trích. "Tại sao chúng ta lại phải đóng cửa (chính phủ)? Ông Trump nói rằng Mỹ đã thu được 17.000 tỷ USD kể từ khi ông ấy nhậm chức. Tiền đâu rồi?", Eric nói.
Theo các nhà kinh tế, ông Trump có vẻ tính trùng các khoản đầu tư đã được công bố từ thời chính quyền Joe Biden, hoặc những khoản gần như chắc chắn diễn ra nhờ làn sóng phát triển trí tuệ nhân tạo (AI).
Ví dụ, Nhà Trắng liệt kê khoản đầu tư 16 tỷ USD của hãng sản xuất chip Global Foundries, nhưng hơn 13 tỷ USD trong đó đã được công bố dưới thời Tổng thống Biden. Số này cũng gồm 1,6 tỷ USD tài trợ từ Đạo luật CHIPS năm 2022, các gói ưu đãi khác của chính quyền liên bang và bang.
Tương tự, Nhà Trắng cũng tính 200 tỷ USD đầu tư từ hãng sản xuất chip Micron, gồm ít nhất 120 tỷ USD đã công bố thời chính quyền tiền nhiệm.
Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế quốc tế Peterson thừa nhận mức độ thu hút các cam kết đầu tư dưới thời ông Trump gia tăng đáng kể. Nhưng theo ông, quy mô mở rộng chỉ khoảng trăm tỷ USD, chứ không đến hàng nghìn tỷ USD.
Vấn đề tiếp theo là khả năng giải ngân thực sự. Ông Trump tin rằng thuế quan là công cụ hữu hiệu để thúc đẩy các quốc gia và tập đoàn quốc tế rót vốn vào Mỹ. Ông cho biết sẽ trực tiếp quản lý các cam kết đầu tư và giải ngân từ năm tới, giúp phục hồi thị trường việc làm đang chững lại.
"Khác biệt giữa một khoản đầu tư trên giấy và việc thật sự khởi công nhà máy, cơ sở mới nằm ở lãnh đạo tốt và chính sách đúng đắn", người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai tuyên bố.
Tuy nhiên, tình hình thực tế có thể phức tạp. Ví dụ, Nhà Trắng cho biết Nhật Bản sẽ đầu tư 1.000 tỷ USD, phần lớn theo chỉ đạo của ông Trump. Liên minh châu Âu cam kết 600 tỷ USD. UAE hứa rót 1.400 tỷ USD trong 10 năm. Qatar là 1.200 tỷ USD, Saudi Arabia dự định 600 tỷ USD, Ấn Độ 500 tỷ USD và Hàn Quốc 450 tỷ USD, cùng nhiều nước khác.
Vấn đề là điều khoản chi tiết của những dòng vốn đầu tư này vẫn chưa được công bố đầy đủ. Một vài con số bị nghi ngờ là phép tính mập mờ. Đơn cử cam kết của Qatar cao gấp hơn 5 lần GDP hàng năm của quốc gia này. Nhà Trắng lý giải Qatar có đủ năng lực tài chính vì là nước xuất khẩu dầu mỏ.
Hay như Hàn Quốc bắt đầu bày tỏ lo ngại khi khoản đầu tư nước này được Nhà Trắng công bố cao hơn thực tế 100 tỷ USD. Nước này cũng bác bỏ việc chi trước bằng tiền mặt và lo ngại rằng nếu không có cơ chế hoán đổi tiền tệ hiệu quả hơn với Mỹ, khoản đầu tư có thể dẫn đến tổn hại cho nền kinh tế của họ.
Hiện chưa có dấu hiệu cho thấy đóng góp của dòng vốn đầu tư vào GDP Mỹ thay đổi đáng kể. Sáu tháng đầu nhiệm kỳ của ông Trump, tỷ trọng đầu tư của doanh nghiệp dao động quanh mức 14% GDP, tương tự giai đoạn trước đại dịch.
Các quan chức Nhà Trắng lạc quan rằng đợt áp thuế, gồm mức mới áp dụng từ ngày 1/10 với tủ bếp, xe tải hạng nặng và dược phẩm buộc doanh nghiệp nước ngoài phải đến đầu tư. Theo họ, nguy cơ bị áp thêm thuế nhập khẩu nếu các quốc gia và công ty không thực hiện đúng cam kết giúp đảm bảo dòng vốn đã hứa thực sự chảy vào Mỹ.
Tuy nhiên ông Adam Posen cảnh báo chiến lược này có thể để lại hậu quả lâu dài, khi ép các đồng minh phải làm những điều không hoàn toàn vì lợi ích bản thân. "Việc gây sức ép các chính phủ để sau đó đổ áp lực lên chính doanh nghiệp của họ, không mang lại lợi ích như mong muốn", ông nêu quan điểm.
Phiên An (theo AP)
