Tại vùng trồng ở Đắk Nông, mỗi kg hạt cacao khô được nhiều nông dân bán với giá 260.000 đồng. Mức này cao hơn ngưỡng 120.000 đồng mỗi kg mùa vụ năm ngoái.
Năm nay, Hợp tác xã Thiên Lộc Phát (xã Đắk Wil, huyện Cư Jút) không còn bán hạt ướt, do thời gian vận chuyển lâu khiến trọng lượng hạt hao hụt 7-10%, lợi nhuận giảm. Hợp tác xã này hiện có 200 hộ nông dân liên kết. Họ chủ động mua hạt tươi từ nông dân rồi lên men, phơi khô, sau đó bán lại cho các doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn.
"Giá lên thế này chúng tôi phấn khởi lắm", ông Nguyễn Kim Đình, nông dân có 3 ha cacao tại xã Đắk Wil, nói. Ông Đình trước đó trồng cà phê, nhưng không hiệu quả. Năm 2002, ông chuyển sang trồng thử cacao với 500 cây, trở thành người đầu tiên trồng nông sản này ở địa phương và nâng dần lên 3.000 cây.
Tương tự, tại Ea Kar - huyện trồng cacao nhiều nhất Đắk Lắk - nông dân đang bán hạt khô ở mức 240.000-260.000 đồng mỗi kg.
Nông dân phơi hạt cacao khô tại Hợp tác xã Thiên Lộc Phát, xã Đắk Wil, huyện Cư Jút, tỉnh Đắk Nông, ngày 13/3. Ảnh: Thủy Trương
Không riêng hạt khô, giá hạt ướt cũng tăng vọt. Bà Nguyễn Hồng Thương, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Nhất Tâm (xã Ea Đar, huyện Ea Kar) nói giá hạt ướt thậm chí tăng gần gấp ba, từ 30.000 đồng lên hơn 80.000 đồng mỗi kg. Hạt ướt là thành phẩm sau tách vỏ. Loại hạt này sau khi ủ lên men, phơi nắng thành hạt khô, với giá trị tăng nhiều lần.
Năm nay, hợp tác xã của bà Thương cung ứng khoảng 100 tấn hạt khô, trong đó một phần được bán cho Công ty cổ phần Sô-cô-la Marou - nhà sản xuất chocolate. Phía Marou xác nhận mức giá cacao hạt khô thu mua tại các hộ trồng, hợp tác xã đã tăng gấp đôi, đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường cacao đắt nhất thế giới.
Vườn ca cao của một hộ trồng tại xã Cư Ni, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk, ngày 13/3. Ảnh: Thủy Trương
Cuối 2024, giá cacao trên thị trường quốc tế tăng gấp 4 lần so với hai năm trước đó. Giá hiện giảm nhẹ, về khoảng 8 USD mỗi kg. Tuy vậy mức này vẫn cao hơn 3 lần hồi 2022, theo ông Vincent Gérard Mourou, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Marou.
Cacao tăng giá do lo ngại thiếu hụt nguồn cung từ Bờ biển Ngà và Ghana, khu vực cung ứng 70% loại nông sản này của thế giới. Khối lượng giảm do hạn hán và sâu bệnh tại vùng trồng chính, cùng sự quan ngại của các nhà thu mua đẩy giá tăng lên mức lịch sử.
Ông Vincent cho rằng giá thế giới tiếp tục giảm khi thị trường điều chỉnh và thu hoạch được cải thiện, cùng với hàng triệu cây mới được trồng. Do đó, hạt cacao khô tại Việt Nam sẽ theo đà này, dự báo còn khoảng 200.000 đồng mỗi kg. Dù vậy, mức này vẫn hơn gấp đôi so với năm 2023.
Giá tăng vọt nhưng diện tích trồng cacao của Việt Nam còn khiêm tốn. Năm 2022, cả nước có khoảng 3.400 ha, cho sản lượng 5.300 tấn, giảm mạnh so với mức hơn 25.000 tấn của 2012. Diện tích này cũng khiêm tốn so với cà phê (730.500 ha) và điều (300.800 ha), tính đến cuối năm 2024.
Thực tế, giai đoạn 2013-2014, nông dân Đắk Lắk và Đắk Nông chặt cây cacao để chuyển sang trồng các loại cây hiệu quả hơn. Ông Đình (xã Đắk Wil, huyện Cư Jút, Đắk Nông) kể diện tích trồng cacao của xã thời điểm đó giảm mạnh. Nông dân quanh vùng bắt đầu trồng lại khoảng bốn năm nay, khi cacao được giá và họ được huấn luyện kỹ thuật chuẩn chỉnh, thay vì trồng tự phát. Vài năm gần đây, nhiều doanh nghiệp đến trực tiếp vườn hỏi mua cacao, "có cả tây lẫn ta", ông Đình kể.
Bà Thương, Hợp tác xã Nhất Tâm (huyện Ea Kar, Đắk Lắk) cũng từng chứng kiến nông dân quanh xã chặt hết 200 ha cây chỉ trong 2 tháng. Tuy nhiên, người trồng hiện "yêu thích" nông sản này nhiều hơn sầu riêng, bởi đầu ra ổn định nhờ mối liên kết giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp chặt chẽ. Nhưng do giá tăng nhanh, Hợp tác xã Nhất Tâm gặp thách thức khi thu mua của nông dân bởi nhiều bên trả giá gom cao hơn.
Thủy Trương
