Bác sĩ Tâm, 48 tuổi, hiện là Phó trưởng Bộ môn Phụ Sản, trường Đại học Y Dược, Đại học Huế. Anh đồng thời là Trưởng khoa Phụ Sản, Giám đốc Trung tâm Nội tiết sinh sản và Vô sinh, Bệnh viện trường Đại học Y Dược Huế.
Anh đã công bố 185 bài báo khoa học, trong đó 77 bài trên tạp chí quốc tế có uy tín với hàng nghìn lượt trích dẫn; 34 đề tài nghiên cứu khoa học các cấp; xuất bản 13 sách chuyên khảo, giáo trình.
Năm nay, anh Tâm là một trong 14 người đạt chuẩn giáo sư ngành Y. Anh nói đây là một cột mốc ý nghĩa, sự ghi nhận cho hơn hai thập kỷ miệt mài nghiên cứu, giảng dạy trong lĩnh vực sản phụ khoa – vô sinh.
Bác sĩ Lê Minh Tâm. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Thời phổ thông, anh Tâm học lớp A1 (định hướng khoa học tự nhiên), trường THPT Nguyễn Huệ, Huế. Những năm đầu thập kỷ 90, khi thông tin còn hạn chế, anh quan sát những ngành nghề xung quanh và thấy Y khoa là lựa chọn đáng theo đuổi nhất, bởi nghề này tuy vất vả nhưng đầy ý nghĩa. Sự trân trọng với nghề Y và mong muốn được trở thành bác sĩ dần dần lớn lên.
Anh cũng nhận mình là người tham vọng. "Làm việc gì, tôi cũng muốn làm xuất sắc. Khi chọn trường đại học, tôi cũng muốn học ở nơi giúp mình làm một nghề được xã hội tôn trọng", anh nói.
Năm 1995, anh Tâm thi đỗ vào trường Đại học Y Dược Huế. Anh giữ chức lớp phó học tập suốt thời đại học, điểm luôn nằm trong top của cả khóa. Nhưng anh thừa nhận không có định hướng chuyên sâu, cho tới khi được đi các chuyên khoa vào năm thứ 5.
Thời điểm ấy, số ca bệnh vô sinh ở Việt Nam nhiều, nhu cầu chữa bệnh lớn, nhưng các kỹ thuật chữa bệnh còn rất sơ khai. Tiếp xúc với bệnh nhân, anh Tâm thấm thía lòng mong mỏi của những cặp vợ chồng nhiều năm đi tìm con.
"Nếu tôi có thể giúp họ có con sau 5, 10 năm chờ đợi, đó là điều kỳ diệu và nhân văn, giúp họ có một cuộc đời mới", anh tâm niệm.
Vì vậy, sau khi tốt nghiệp trong top 4 của khóa, được giữ lại trường và tự chọn chuyên ngành, anh Tâm lập tức đề xuất được theo đuổi nghiên cứu và điều trị vô sinh - hiếm muộn. Anh bắt đầu công tác tại Khoa Sản phụ khoa, Bệnh viện trường Y Dược Huế từ năm 2001, sau đó được trường cử đi học tại Bệnh viện Từ Dũ, TP HCM - nơi đầu tiên triển khai thành công kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm IVF tại Việt Nam.
Anh quay lại trường Đại học Y Dược Huế, hoàn thành chương trình thạc sĩ vào năm 2004. Một thập kỷ sau đó là quãng thời gian anh Tâm cùng các thầy làm nghiên cứu và lâm sàng, giúp phát hiện những thiếu sót trong điều trị và đặt ra những câu hỏi có giá trị để đưa vào nghiên cứu.
"Vai trò của lâm sàng là quan trọng nhất. Nếu nghiên cứu những đề tài cao xa, giúp vinh danh cá nhân nhưng không giúp chữa bệnh thì không có ý nghĩa gì", anh Tâm nói.
Xác định phát triển chuyên môn là mục tiêu trên hết, anh Tâm miệt mài làm và học, tham gia nhiều khóa đào tạo ngắn hạn ở Nhật, Slovakia, Mỹ,... Năm 2006, anh được Cơ quan trao đổi Hàn lâm Đức (DAAD) trao học bổng, lên đường theo đuổi chương trình tiến sĩ về chuyên ngành Sản Phụ khoa tại Đại học Freiburg. Theo anh Tâm, ba năm ở đây đã định hình phong cách làm khoa học nghiêm túc, chuẩn xác sau này.
Về nước, anh Tâm là một trong những người đặt nền móng cho Trung tâm Nội tiết sinh sản và Vô sinh - Bệnh viện trường Đại học Y Dược Huế, góp phần đưa kỹ thuật IVF đến gần hơn với người dân miền Trung. Anh chủ động điều phối công việc, để vừa điều trị cho bệnh nhân, vừa giảng dạy và nghiên cứu.
[Anh Tâm hướng dẫn học trò tại trường Đại học Y Dược, Đại học Huế. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Những nghiên cứu của anh Tâm tập trung vào vô sinh nam, vô sinh nữ, kỹ thuật can thiệp trên giao tử, chất lượng sức khỏe tình dục và sản phụ khoa, bao gồm các bệnh lý nặng như ung thư phụ khoa, tiền sản giật, những nhiễm trùng ảnh hưởng tới mẹ và em bé,...
Một đề tài mà anh Tâm tâm đắc, đã có hơn 100 lượt trích dẫn là về đặc điểm bên trong của tinh trùng. Giai đoạn 2016-2017, anh tập trung nghiên cứu sâu về phân mảnh và những yếu tố làm tổn thương ADN tinh trùng. Đây là một trong những bài báo đầu tiên trên thế giới về đề tài này.
Theo anh Tâm, tỷ lệ thụ tinh nhân tạo thành công hiện khoảng 50-60%, thôi thúc anh đặt câu hỏi cho những trường hợp còn lại, qua đó thu hút sự quan tâm của công chúng tới những vấn đề liên quan.
Anh cũng rất tự hào về "Cụm công trình tối ưu công tác chăm sóc sức khỏe phụ nữ ở vùng có nguồn lực hạn chế" mà mình là đồng tác giả. Công trình này được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2021, giải thưởng danh giá nhất về Khoa học công nghệ.
Hiện, ngoài giảng dạy, điều hành Trung tâm Nội tiết sinh sản và Vô sinh, anh Tâm còn là Phó chủ tịch Hội Y học giới tính Việt Nam, Tổng thư ký tòa soạn Tạp chí Phụ sản,... Hàng ngày, anh làm việc tại trường và bệnh viện, tới khuya lại ngồi viết bài báo hay soạn bài giảng. Anh nói mình đã quen với áp lực, và luôn cố gắng phân bổ tiến độ rõ ràng cho các dự án.
Những nỗ lực đã mang tới nhiều giải thưởng và danh hiệu, nhưng với anh Tâm, phần thưởng lớn nhất chính là những tấm ảnh em bé được gửi về từ khắp nơi, mà anh gọi là những "đóa hoa sự sống".
"Khi nhìn hình ảnh phôi phát triển mạnh mẽ dưới kính hiển vi, tôi hiểu rằng mình không chỉ đang làm y học, mà đang góp phần thắp lên sự sống", anh Tâm chia sẻ. Đến nay, Trung tâm của anh đã giúp hàng nghìn cặp vợ chồng hiếm muộn có con.
Anh nhớ từng điều trị cho một cặp vợ chồng mang gen bệnh teo cơ tủy, di truyền sang người con đầu. Người vợ đã 39 tuổi, giảm dự trữ buồng trứng nặng, vẫn thiết tha sinh được đứa con bình thường. Anh Tâm chỉ định làm thụ tinh trong ống nghiệm kết hợp chẩn đoán di truyền phôi để loại trừ gen bệnh, và thành công, giúp họ đạt được ước nguyện. Theo anh, đây là kỹ thuật cao nhất hiện nay về chẩn đoán di truyền trong hỗ trợ sinh sản để đảm bảo chất lượng phôi, loại trừ các bệnh lý di truyền trong quần thể.
GS. Nguyễn Vũ Quốc Huy, Hiệu trưởng trường Đại học Y Dược, Đại học Huế, đánh giá anh Tâm đã góp phần tạo nền tảng vững chắc cho nhiều hướng nghiên cứu khoa học chuyên sâu. Các nghiên cứu của anh không chỉ tập trung vào phát triển kỹ thuật lâm sàng hiện đại, mà còn giúp nâng cao hiệu quả điều trị, tăng cơ hội làm cha mẹ cho các cặp vợ chồng hiếm muộn, góp phần quan trọng trong chăm sóc sức khỏe sinh sản cộng đồng.
Anh Tâm còn tích cực kết nối, tham gia các hiệp hội và mạng lưới chuyên môn trong nước và quốc tế, hỗ trợ các thế hệ bác sĩ, chuyên viên phôi học và học viên sau đại học học tập, tu nghiệp và tiếp cận kỹ thuật tiên tiến.
Theo anh Tâm, hiếm muộn, vô sinh và hỗ trợ sinh sản là lĩnh vực phức tạp, còn rất nhiều thách thức, hấp dẫn anh khám phá, ví dụ như các kỹ thuật phân tích phôi ít xâm lấn.
"Vẫn còn một bầu trời câu hỏi cần giải đáp, và nghiên cứu khoa học là đôi cánh giúp mình phát triển và nâng cao hiệu quả điều trị", anh Tâm nói.
Khánh Linh
