Năm 2023, Hà Nội dự kiến tuyển sinh vào lớp 10 trường THPT công lập khoảng 72.000 học sinh, chiếm tỷ lệ 60,95%. Số lượng học sinh đông trong khi chỉ tiêu vào lớp 10 công lập thấp, nhiều phụ huynh bất lực khi nhìn con trượt lớp 10 trường công trong khi kinh tế gia đình eo hẹp để học trường tư.
Mới đây, lãnh đạo Sở GD&ĐT Hà Nội đã "xin" được áp dụng cơ chế đặc thù trong công tác tuyển sinh vào lớp 10 các trường THPT công lập tại các quận và một số địa bàn huyện giáp ranh khu vực nội thành từ năm học 2023-2024. Trong đó có 3 nội dung liên quan đến tăng sĩ số học sinh/lớp; tăng lớp/ trường.
Cụ thể, Hà Nội đề xuất cho phép địa phương tăng 10% số lớp học ở mỗi trường THPT. Quy định hiện nay là mỗi trường chỉ có 45 lớp, nay đề xuất tăng lên 50 lớp, vượt 5 lớp/trường.
Hà Nội đề xuất Bộ GD&ĐT cho phép tăng 10% học sinh/lớp để giải quyết vấn đề khó khăn về trường, lớp ở bậc THPT.
Thứ hai là đề xuất cho phép tăng 10% học sinh/lớp. Theo quy định của Bộ GD&ĐT, hiện nay ở bậc THPT sĩ số học sinh ở mỗi lớp là 45 em. Hà Nội "xin" tăng lên 50 học sinh/lớp, vượt 5 em.
Thứ ba là cho phép địa phương áp dụng thay diện tích đất/học sinh bằng diện tích sử dụng/học sinh để áp dụng phù hợp điều kiện thực tiễn tại Thủ đô.
Ngoài ra, Sở GD&ĐT cũng kiến nghị Bộ GD&ĐT xây dựng các chương trình, kế hoạch đẩy mạnh giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng hàng năm, trung hạn làm căn cứ để các địa phương thực hiện.
Giảm áp lực cho học sinh là phù hợp
Theo Thông tư ban hành quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường học của Bộ GD&ĐT về xây dựng trường THPT hiện nay, trường có quy mô tối thiểu là 15 lớp và tối đa 45 lớp.
Diện tích khu đất xây dựng trường được xác định trên cơ sở số lớp, số học sinh với bình quân tối thiểu là 10 mét vuông cho 1 học sinh. Các hạng mục công trình trực tiếp phục vụ hoạt động dạy học và tổ chức các hoạt động giáo dục cao không quá 4 tầng, đảm bảo điều kiện cho học sinh khuyết tật tiếp cận sử dụng được.
Liên quan đến đề xuất tăng sĩ số học sinh và lớp học, một số hiệu trưởng trường THPT tại Hà Nội nói rằng, có thể thực hiện được nhằm giảm bớt áp lực tuyển sinh đầu cấp cho địa phương.
Hiệu trưởng một trường THPT tại quận Hoàn Kiếm chia sẻ, quy định tiêu chuẩn cơ sở vật chất trường học, sĩ số học sinh/lớp của Bộ GD&ĐT áp dụng chung cho tất cả các địa phương tuy nhiên, Hà Nội có đặc thù, khó khăn riêng. Đó là tốc độ dân số cơ học tăng nhanh, việc xây mới trường học gặp khó khăn về quỹ đất thì nội dung đề xuất của Sở GD&ĐT khá phù hợp và có thể áp dụng được trong thực tiễn đối với trường có diện tích đất, đáp ứng được yêu cầu.
Hiệu trưởng này phân tích, hiện tại mỗi lớp học đang có sĩ số 45, kê 24 bàn. Diện tích phòng học đủ rộng để có thể kê lên 25 bàn và mỗi bàn ngồi 2 học sinh.
"Về việc tăng số lớp học phải phụ thuộc vào diện tích của trường có đủ rộng để xây dựng thêm phòng học. Nếu được cho phép, giải pháp có thể là xây chồng thêm tầng hoặc xây dựng thêm 5 phòng học là có thể thực hiện", hiệu trưởng này nói.
Trong khi đó, hiệu trưởng một trường THPT công lập ở quận nội thành khác cũng chia sẻ, nếu tăng số lượng học sinh 5 em/lớp vẫn có thể đáp ứng vì diện tích phòng học đủ để kê thêm bàn nhưng nếu xây thêm 5 phòng học là không thể. Bởi vì diện tích trường hiện nay khá chật hẹp, sân chơi dành cho học sinh cũng đang rất nhỏ.
Ông Nguyễn Quốc Bình, nguyên hiệu trưởng Trường THPT Việt Đức (Hà Nội) cho rằng, đề xuất tăng học sinh/lớp hay tăng lớp học/trường cũng là giải pháp phù hợp trong bối cảnh hiện nay nhưng đó chỉ là giải pháp tạm thời "hạ nhiệt" vấn đề nóng. Bộ GD&ĐT đã có hướng dẫn, quy định về sĩ số học sinh/lớp và địa phương không nên thay đổi chính sách đã được nghiên cứu, áp dụng thực tiễn nhiều năm qua.
Theo ông Bình, ở các nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới, sĩ số học sinh/ lớp không quá 30 - 35 em, thậm chí có quốc gia chỉ 20 em/lớp. Chúng ta hiện nay quy định 45 em/ lớp đối với bậc THPT đã quá nhiều, nếu tăng thêm sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
"Sĩ số lớp học thấp, giáo viên mới có thời gian, điều kiện để quan tâm tới từng học sinh. Ngược lại, sĩ số đông, lớp học sẽ chật chội, ngột ngạt. Khi đó, giải quyết được một phần bài toán thiếu trường lớp lại có bài toán khó hơn đặt ra đó là sức khỏe thể chất, sức khỏe tâm thần của học sinh ra sao, nhất là trong bối cảnh học tập áp lực, gia tăng học sinh trầm cảm", ông Bình nói.
Đồng quan điểm với ông Bình, một số nhà giáo khác chỉ ra, giải pháp căn cơ là Hà Nội rà soát quỹ đất để xây mới thêm trường học, kể cả trường có số lượng lớp học ít, đáp ứng nhu cầu của học sinh. Bên cạnh đó, có chính sách để hỗ trợ trường ngoài công lập phát triển; đầu tư hơn nữa cho hệ thống trường nghề để học sinh sau khi được đào tạo có việc làm, thu nhập tốt sẽ thu hút sự quan tâm của phụ huynh, học sinh.
