Phương Mỹ Chi và Đức Phúc khiến khán giả quốc tế thiện cảm với âm nhạc, văn hóa Việt Nam tại hai sân chơi âm nhạc quốc tế trong năm - Ảnh: FBNV
Trong năm qua, ngoài những concert hàng chục ngàn khán giả có sự góp mặt của nhiều nghệ sĩ trẻ, nhạc Việt cũng chứng kiến hai khoảnh khắc đẹp, đó là Phương Mỹ Chi trên sân khấu Sing! Asia 2025 và Đức Phúc tại Intervision 2025.
Cả hai đều chọn điểm tựa là văn hóa dân tộc và sáng tạo, phát triển nó lên một tầm cao, nhận được nhiều tình cảm cũng như ấn tượng của khán giả quốc tế lẫn khán giả trong nước.
Vẫn có nhiều nghệ sĩ nghiêm túc
Ca sĩ Tùng Dương chia sẻ với Tuổi Trẻ trước đây anh cực đoan đến mức không hát những bài có hơi hướm thương mại của các nhạc sĩ trẻ.
Tuy nhiên Tùng Dương dần thay đổi suy nghĩ, thậm chí học ở các bạn gen Z bởi nhiều người trong số họ rất tài năng, sáng tạo. Trong album Multiverse (Đa vũ trụ), Tùng Dương cộng tác với đa phần các bạn trẻ như Tăng Duy Tân, Antoine Lai, Đỗ Hoàng Long cùng những nhà sản xuất đang lên như Drum7, Maiki, huhy, hallowed, NÂN, merlie...
Ngoài các hit Đường tôi chở em về, Cho dù mai về sau, Yêu người có ước mơ... được đánh giá sâu sắc, trưởng thành so với lứa tuổi mà không kém phần mộc mạc, gợi cảm xúc, dịp 2-9 vừa qua, buitruonglinh là nhạc sĩ gen Z duy nhất có bài hát vang lên tại đại lễ A80.
Ca khúc Thịnh vượng Việt Nam sáng ngời ca ngợi, tri ân đất nước và khẳng định khát vọng xây dựng một Việt Nam giàu mạnh, chinh phục được khán giả nhiều thế hệ.
Lâm Bảo Ngọc nhắc đến Còn gì đẹp hơn của Nguyễn Hùng là ví dụ về ca từ đẹp và ý nghĩa của người trẻ.
Cô nói "ca từ và âm nhạc đẹp càng giúp bài hát dễ chạm đến cảm xúc của khán giả. Với tôi, vẻ đẹp và ý nghĩa của ca từ là quan trọng nhất cũng là cầu nối lớn nhất giữa người nghệ sĩ và khán giả".
Không phải ai cũng biết đứng đằng sau bài Thịnh vượng Việt Nam sáng ngời là một nhạc sĩ trẻ sinh năm 1999
Nhạc sĩ Phan Mạnh Quỳnh cũng được giới trẻ yêu mến vì ca từ như văn chương, trau chuốt, khai thác sự phong phú của từ vựng tiếng Việt hay góc nhìn cuộc sống độc đáo. Anh có bộ ba ca khúc nhạc phim Mắt biếc như song hành với tác phẩm gốc (Từ đó, Tôi chỉ muốn nói, Hà Lan) hay bài hát Có chàng trai viết lên cây như "xé truyện bước ra".
Với Li ti, Mang thai, Oa oa, Bão hòa, Mắt đêm, Rễ cây, Con tằm, Thể đơn bào, Cuộn, Trời cho, Hoạn Thư, Người đông quá, Đa nhân cách..., Sa Huỳnh nhận được nhiều đánh giá cao của chuyên môn.
Sa Huỳnh tâm sự với Tuổi Trẻ, có người thích đi nhanh, thích ồn ào náo nhiệt bởi năng lượng của họ phù hợp để làm điều đó, có những người lại chọn đi chậm và vững chắc để phù hợp với nhịp tim của mình.
"Tôi không chạy theo trend vì trend thì đến rồi đi, xu hướng như một vòng lặp thăng rồi trầm", nhạc sĩ nói.
Từ trái qua: ca sĩ Lâm Bảo Ngọc và nhạc sĩ Tuấn Cry - Ảnh: FBNV
Nhạc lệch chuẩn khiến công chúng mất niềm tin
PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn - Phó viện trưởng Viện an ninh phi truyền thống (Đại học Quốc gia Hà Nội) - chia sẻ với những người có nền tảng kèm phông văn hóa tốt thường "dị ứng" với sự dễ dãi trong các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật bởi những tác động không chỉ trước mắt mà còn để lại hậu quả lâu dài về sự phát triển nhận thức, về thẩm mỹ của công chúng.
"Nó làm thui chột những giá trị văn hóa lành mạnh, kéo lùi sự tiến bộ xã hội. Đặc biệt, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, của mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo (AI) đang đặt ra rất nhiều thách thức cho sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới", ông nói.
Nhạc sĩ Sa Huỳnh - Ảnh: FBNV
Theo Sa Huỳnh, âm nhạc là tấm gương phản chiếu xã hội. Những biểu hiện lệch chuẩn trong âm nhạc thật ra cũng phản ánh những thứ đang "lệch" trong chính đời sống chúng ta.
Dùng những ca từ gây sốc, phản cảm, lệch chuẩn có cái hại "lâu dài sẽ làm khán giả mất niềm tin, còn âm nhạc mất đi sự trong sáng và làm đẹp cho tâm hồn người nghe, mất đi tính chân - thiện - mỹ trong nghệ thuật".
"Tôi nghĩ chấn chỉnh là cần thiết, không phải để cấm đoán sáng tạo mà để giữ cho nghệ thuật có văn hóa, có phẩm giá và luôn là đại diện cho cái đẹp, dẫu nhiều lúc cái đẹp đó là đại diện của niềm vui hay nỗi buồn, sự đau khổ hoặc lòng vị tha", nhạc sĩ bày tỏ.
Chuyên gia truyền thông Hồng Quang Minh lưu ý trong bối cảnh nhạc trẻ hiện nay, một bộ phận nghệ sĩ có xu hướng ưu tiên yếu tố viral hơn là giá trị nội dung: "Điều đó không chỉ làm nghèo đi đời sống âm nhạc mà còn ảnh hưởng tới gu thẩm mỹ ngôn ngữ của người nghe trẻ, những người dễ bị ảnh hưởng từ ca khúc thịnh hành".
Song theo Minh, trong showbiz cũng có những nghệ sĩ trẻ đang rất nghiêm túc với âm nhạc như Phương Mỹ Chi, Vũ., Hoàng Dũng: "Họ không chỉ viết nên những ca từ đẹp mà còn có suy tư, tinh thần nhân văn và bản sắc văn hóa Việt, đang góp phần giữ lại vẻ đẹp chữ nghĩa trong âm nhạc đại chúng, điều rất cần được cổ vũ".
Nguyễn Hùng (trái) và Vũ. từng gây sốt khi xuất hiện cùng nhau và hát chung bài Còn gì đẹp hơn ở V Fest - Vietnam Today - Ảnh: FBNV
Cần tạo phông văn hóa vững
Nhạc sĩ Sa Huỳnh cho biết điều cô muốn lưu giữ là cảm xúc thật và sự trung thực trong âm nhạc.
Với cô, đạo đức nghệ sĩ đơn giản là làm nghề cho tử tế, tôn trọng khán giả, tôn trọng âm nhạc và tôn trọng chính mình.
Sa Huỳnh bảo để giữ được điều đó, cô vẫn đang trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng và nuôi dưỡng tâm hồn âm nhạc mỗi ngày. Vì âm nhạc không chỉ là cảm xúc mà còn là một hành trình học hỏi không ngừng.
Còn Lâm Bảo Ngọc luôn cố gắng trau dồi từ tư duy chọn nhạc, khả năng nắm bắt và cảm nhận ca từ, vận dụng những trải nghiệm sống của bản thân trong cả đời sống, công việc và tình cảm. Cô cũng xem nhiều phim để tăng thẩm mỹ nghệ thuật.
Ngọc kể ngay cả đến The Voice, Ca sĩ mặt nạ, Em xinh say hi cô cũng luôn đầu tư sao cho các tiết mục ở gameshow vẫn thể hiện tư duy lựa chọn những ca khúc có giá trị nghệ thuật.
Cô chưa bao giờ bỏ tính nghệ thuật ra khỏi các tiết mục của mình, dù không quá hàn lâm nhưng vẫn cố gắng chọn cách xử lý có kỹ thuật khiến người nghe cảm thấy mình có đầu tư chất xám, có sự tôn trọng họ: "Sự chân thật chính là cách để nghệ sĩ gắn kết tốt nhất với khán giả".
Trong thời gian qua, ca sĩ Tùng Dương đã bắt tay với các bạn trẻ gen Z trong các dự án âm nhạc của mình, Trong hình là kết hợp với Tăng Duy Tân (phải) - Ảnh: FBNV
Chuyên gia Hồng Quang Minh cho rằng không ai cấm nghệ sĩ trẻ phá cách nhưng điều đó không đồng nghĩa với phá vỡ các giá trị nền tảng như văn hóa, ngôn ngữ, đạo đức thẩm mỹ. Muốn vượt giới hạn một cách thông minh, nghệ sĩ cần có nền tảng phông văn hóa đủ vững để biết mình đang đứng ở đâu và đi về đâu.
Để làm được như vậy, anh đề xuất nghệ sĩ nên trau dồi việc đọc và sống sâu hơn: Không chỉ đọc thơ, văn mà cả lịch sử, triết học, văn hóa dân gian...
Những người viết ca từ hay đa phần đều là người sống sâu và đọc nhiều. Bên cạnh đó họ cần hiểu ngôn ngữ như một nghệ thuật sống. Ngôn ngữ không chỉ là công cụ mà là di sản của một dân tộc.
Cuối cùng, quan trọng không kém là nghe những người đi trước và những người xung quanh: Sự phá cách sẽ đẹp nhất khi nó đặt trên nền tảng lắng nghe và tôn trọng. Học từ thế hệ trước, trao đổi với đồng nghiệp và quan sát khán giả, đó là cách nghệ sĩ có thể vừa mới mẻ vừa thấu cảm.
"Dù thời thế có thay đổi thế nào, khán giả vẫn nhận ra được đâu là giá trị thật. Tôi tin chỉ cần người nghệ sĩ giữ được tâm trong sáng và niềm đam mê với âm nhạc thì con đường dù chậm, vẫn sẽ có ánh sáng riêng", Sa Huỳnh bộc bạch.
Nhạc sĩ Tuấn Cry kể anh bắt đầu sự nghiệp với nhạc chế nhưng tiếng cười chỉ viral vài ngày rồi thôi. Anh tự nhủ "phải làm một cái gì đó có giá trị một chút", chính thôi thúc đó dẫn tới "từ khóa" quan trọng văn hóa - dân gian. Bắc Bling ra đời, thành một trong những hit lớn của năm.
