Nhạc Việt ngày nay: Một khúc hát tháng Tư trữ tình

Xuất hiện ở vị trí thứ 11 trong bảng xếp hạng nghe nhạc trực tuyến nhac.vn ngay từ tuần 10 (từ 6 - 13/3). Liên tiếp sau đó lọt Top 10 ở các vị trí khác nhau, từ thứ 10 tuần 11, đến thứ 9 tuần 12 và thứ 7 tuần 13 vừa qua (từ 27/3 - 3/4). Những biến động về vị trí ấy thể hiện sự quan tâm tăng cao của người nghe thời gian qua, với ca khúc Tháng Tư là lời nói dối của em (của Phạm Toàn Thắng qua giọng hát Hà Anh Tuấn).

Những ngày qua, những câu hát về tháng Tư xuất hiện nhiều trên trang cá nhân các mạng xã hội. Hình như, không gian đất trời cũng có những tác động đáng kể đến tâm hồn người nghe nhạc.

Tháng Tư bảng lảng

Đúng ngày đầu tháng Tư, trên trang cá nhân NSƯT Hồng Liên đăng tấm hình vận bộ áo dài màu trắng, ôm bó hoa loa kèn trắng kèm theo dòng nội dung là câu hát quen "Tháng Tư loa kèn mỏng manh". Nhìn cách trang điểm, ăn vận, lại đăng cả thông tin tác giả ảnh Tùng Nguyễn và trang điểm Bích Phương Trần, điều đó cho thấy chủ nhân của tấm hình không phải chụp cho vuimà chụp có chủ ý chào đón tháng Tư.

Câu hát mà NSƯT Hồng Liên trích dẫn nằm trong bài Hà Nội mười hai mùa hoa của nhạc sĩ Giáng Son còn có vế sau "Những góc phố con đường quen" mới đủ hết ý. Nó là một thứ cô đọng nhất hình ảnh về tháng Tư Hà Nội nhưng "đắt" nhất ở câu hát này là việc tác giả sử dụng từ "mỏng manh". Nó khiến cho hình ảnh đó lại có thêm tâm hồn và hợp với tháng Tư đến lạ.

NSƯT Hồng Liên

Không chỉ nằm trong một câu hát, trước đó nhiều năm, người nghe nhạc cũng "nhấm nháp" tháng Tư theo cách rất riêng trong Tháng Tư về của nhạc sĩ Dương Thụ. Một ca khúc bâng khuâng về tình yêu: "Em mơ mơ về con đường nhỏ/ Quanh co lối mòn hoa dại nở/ Chỉ mình em bên anh bên anh…".

Tháng Tư về như một khúc romance nhẹ nhàng mà ẩn bên trong là ngập tràn cảm xúc chờ bùng cháy. Có lẽ vì thế mà nó được rất nhiều ca sĩ thuộc các lứa tuổi thể hiện, nhất là các ca sĩ trẻ giai đoạn hiện nay, Dù vậy, khó ai có thể qua được những giọng ca giàu cảm xúc của thế hệ trước như Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh, Hà Trần…

Vậy tháng Tư là gì mà cảm xúc của nhạc sĩ lạ thế? Thực ra, nếu để rõ ràng một nét riêng cho mỗi tháng trong một năm thì tháng Tư thật khó để định hình một điều gì đó. Tháng Tư, Xuân dường như đã qua mà Hè thì chưa đến. Tháng Tư đôi khi có những cơn mưa phùn kèm theo gió lạnh như muốn níu lại mùa Xuân. Lại có lúc tháng Tư đón cơn mưa rào và cái oi bức manh nha của mùa Hè xuất hiện.

Mà ai đó cũng khéo sắp đặt, chọn ngày đầu của tháng Tư để thành ngày nói dối, từ đó càng làm tăng thêm cái sự định hình không rõ ràng như thể "đúng vậy" hay "nhìn như vậy nhưng không phải là vậy" của tháng này.

Khán giả đang ngây ngất với “Tháng Tư là lời nói dối của em”

Vô tình hay hữu ý, tháng Tư bảng lảng với những bâng khuâng, mơ hồ lại trở thành nguồn cảm hứng cho những nghệ sĩ sáng tác nên những ca khúc thiên về thế giới nội tâm. Không có nhiều về số lượng nhưng bài nào cũng có nét riêng và mang những đặc trưng của tháng Tư không định hình.

Và bên cạnh Tháng Tư về của nhạc sĩ bậc tiền bối, bên cạnh một câu hát ấn tượng về tháng Tư của nhạc sĩ thế hệ 7x, nhắc đến tháng Tư, giờ đây khán giả còn ngây ngất với Tháng Tư là lời nói dối của em của nhạc sĩ 8x Phạm Toàn Thắng.

Tháng Tư của Thắng

Thực ra, nó cũng chẳng khác mấy so với tháng Tư của các nhạc sĩ đi trước. Vẫn là một tháng Tư giàu cảm xúc nội tâm, lưng chừng một cảm giác. Có khác chăng, nguồn cảm xúc mà nhạc sĩ 8x có được để sáng tác nên ca khúc dành cho tháng Tư ấy là "cảm xúc phái sinh" sau khi xem một bộ phim hoạt hình có tên Your Lie In April (Lời nói dối tháng Tư).

Đây là bộ phim kể về một câu chuyện âm nhạc xoay quanh 2 nhân vật Arima Kōsei (thần đồng piano, nổi danh từ năm 8 tuổi) và nhân vật nữ là Miyazono Kaori (nghệ sĩ violin). Kōseidường như không chạm đến cây đàn kể từ sau biến cố lớn mất đi người mẹ thân yêu. Một ngày tháng Tư, 2 người gặp nhau, Kaori tìm mọi cách kéo Kōsei đến các buổi trình diễn, thậm chí nhờ đệm piano cho phần thi của mình. Nhưng tất cả "sự tình cờ" đều là lời nói dối để kéo Kōsei trở lại với âm nhạc vì Kōsei bị bệnh nan y và cô muốn dành thời gian còn lại của đời mình thực hiện điều ý nghĩa này.

Tháng Tư là lời nói dối của em của Phạm Toàn Thăng tiếp nối mạch cảm xúc như vậy. Thế nên mới có những ca từ "Những cánh hoa phai tàn thật nhanh/ Em có bay xa em có đi xa mãi/ Tháng Tư đôi khi thật mong manh/Để mình nói ra những câu chân thật/ Giá như tôi một lần tin em/ Cô gái tôi thương, nay hóa theo mây gió/ Để lại tháng Tư ở đó…".

Thông thường, một ca khúc mang chất trữ tình tự sự khi bắt đều kể một câu chuyện bằng âm nhạc, đều bắt đầu bằng giai điệu ở âm khu thấp để tạo cho người nghe một cảm giác tự nhiên như lời nói, như lời tâm sự được chia sẻ với người nghe. Và cũng là để đến đoạn điệp khúc bứt phá với giai điệu được ở âm khu cao. Điển hình đó là những ca khúc của nhạc sĩ Phú Quang như Em ơi Hà Nội phố, Đâu phải bởi mùa Thu… hay Hà Nội và tôi của Lê Vinh, Chia tay hoàng hôn của Thuận Yến… Chẳng hạn, nếu như ca sĩ trình bày ở giọng a moll (La thứ) thì nốt nhạc đầu tiên thường là nốt mi 1.

Với Tháng Tư là lời nói dối của em, những ca từ đầu tiên của bài hát là "Mùa xuân có em như chưa bắt đầu…". Nốt nhạc đầu tiên được bắt đầu cao hơn so với nốt Mi 1 một quãng 4 đúng, nó được bắt đầu từ nốt La 1. Những nốt nhạc tiếp theo cũng ở âm khu này tạo nên nét giai điệu chủ đạo ở âm khu trung. Đặc điểm này góp thêm phần khá thú vị cho ca khúc. Nó tạo ra cái chất lưng chừng, bảng lảng của tháng Tư và của thế giới cảm xúc nội tâm dường như chưa định hình cụ thể của tác giả khi sáng tác ca khúc này.

Tháng Tư là lời nói dối của em có ca từ ổn. Nhiều đoạn giai điệu và ca từ bắt tai, tạo nên ấn tượng khiến khán giả nhớ.

Tháng tư của Hà Anh Tuấn

Tháng Tư là lời nói dối của em được Phạm Toàn Thắng sáng tác năm 2016 và đến với công chúng bằng sản phẩm MV qua phần thể hiện của Hà Anh Tuấn vào tháng 9 cùng năm. Có thể nói, MV là sự nối tiếp thêm những chi tiết cho ca khúc thêm phần thú vị.

Hà Anh Tuấn trong live concert “Chân trời rực rỡ - The Glorious Horizon” ngày 26/12/2022

Qua phần trình bày của Hà Anh Tuấn, nghe 1, 2 hai lần tưởng ca khúc có bố cục rườm rà, hơi lan man. Nhưng khi nghe nhiều hơn và nhìn vào kỹ hơn, Tháng Tư là lời nói dối của em có bố cục khá gọn gàng với cấu trúc 2 đoạn nhạc, trong đó mỗi đoạn có 2 câu.

Yếu tố giúp phần trình bày này như đánh lừa cảm nhận của người nghe là bởi ca từ tương đối dài và dàn trải. Trong đó, khuôn khổ mỗi câu nhạc có khi tương ứng bằng cả đoạn nhạc của ca khúc khác. Nhưng đó không phải là yếu tố chính. Sự thú vị ở đây là từ cách trình bày, ca sĩ đã không hát hết một mạch từ đầu chí cuối, mà chọn hát hết câu đầu của đoạn thứ 2 (điệp khúc). Sau khi dạo nhạc thì trọn vẹn bài hát mới được trình bày.

Ca sĩ Hà Anh Tuấn

Ca khúc này sẽ hỏng nếu nó được thể hiện bởi một giọng ca thiên về kỹ thuật, phô trương sức mạnh của âm thanh; cũng sẽ hỏng nếu nó được thể hiện bởi một giọng ca có sức biểu cảm dữ dội về nội tâm. Nó cần một giọng hát mộc mạc, thật thà và chân thành nhưng cũng không kém phần nồng nàn tình cảm và phải ẩn chứa sự tinh tế. Cho nên, dường như Tháng Tư là lời nói dối của em được sáng tác là để dành cho giọng ca Hà Anh Tuấn.

Tuấn hát bài này như đang tâm sự, chia sẻ, giãi bày cùng người nghe. Và cứ thế, nó tồn tại đến thời điểm này, mỗi khi tháng Tư về người ta lại nhắc đến nó, tìm đến nó và thưởng thức nó như thể là nỗi niềm của chính mình. Kể từ thời điểm phát hành MV là ngày 14/9/2016 trên kênh cá nhân (hiện có 977 nghìn subscribers) đến nay, Tháng Tư là lời nói dối của em đạt lượng nghe "khủng" với 163 triệu view.

Nguyễn Quang Long - Tác giả bài viết

Những giai điệu tháng Tư cứ như thế, chia sẻ những chơi vơi của một thời điểm không gian, thời gian lưng chừng, cũng là cảm xúc mà dường như ai cũng có thời điểm chạm vào. Và vì thế, những giai điệu tháng Tư sẽ không ồn ào như những đợt sóng cuộn trào mà vẫn cứ nhè nhẹ ngân vang trong tâm hồn người nghe.