Kleber Mendonça Filho, cái tên đã trở thành biểu tượng của điện ảnh Brazil hiện đại, vừa ghi dấu ấn rực rỡ tại Liên hoan phim Cannes lần thứ 78 với giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất cho bộ phim The Secret Agent (tựa gốc: O Agente Secreto).
Bộ phim không chỉ mang về vinh quang cá nhân cho Mendonça Filho mà còn giúp người đồng nghiệp thân thiết, diễn viên Wagner Moura, giành giải Nam diễn viên xuất sắc nhất, đồng thời nhận được giải thưởng của Hiệp hội Phê bình Quốc tế (Fipresci Prize). Thành công này không chỉ là đỉnh cao trong sự nghiệp của Mendonça Filho mà còn khẳng định vị thế của điện ảnh Brazil trên bản đồ thế giới.
Nhà phê bình phim "lấn sân" đạo diễn
Sinh ra tại Recife, bang Pernambuco, Brazil, Kleber Mendonça Filho lớn lên trong một môi trường giàu bản sắc văn hóa, nơi mà những câu chuyện về lịch sử, xã hội và chính trị của đất nước thấm sâu vào tư duy sáng tạo của ông. Trước khi trở thành đạo diễn, Mendonça Filho từng là một nhà phê bình phim và lập trình viên cho các liên hoan phim, một nền tảng giúp ông hiểu rõ cách kể chuyện qua hình ảnh và sức mạnh của điện ảnh trong việc phản ánh hiện thực.
Kleber Mendonça Filho giành giải Đạo diễn xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Cannes 2025
Những bộ phim đầu tiên của Mendonça Filho, như Neighboring Sounds (O Som ao Redor, 2012), Aquarius (2016) và Bacurau (2019), đã đưa ông vào hàng ngũ những nhà làm phim tiên phong của Brazil. Cả Aquarius và Bacurau đều được chọn tranh giải Cành cọ Vàng tại Cannes, thể hiện khả năng của ông trong việc kết hợp những câu chuyện cá nhân với bối cảnh chính trị - xã hội phức tạp. Với The Secret Agent, Mendonça Filho tiếp tục hành trình khám phá lịch sử Brazil, lần này tập trung vào giai đoạn chế độ quân sự năm 1977, một thời kỳ đầy biến động và áp bức.
The Secret Agent: Kiệt tác của sự kết hợp
The Secret Agent là một tác phẩm sử thi dài gần 3 giờ, lấy bối cảnh Brazil dưới chế độ quân sự, kể câu chuyện về một giáo sư (do Wagner Moura thủ vai) trở về Recife để tìm con trai, nhưng bị quá khứ đối đầu với tham nhũng truy đuổi. Bộ phim được ca ngợi là một “câu chuyện phong phú, kỳ lạ và đầy ám ảnh về tham nhũng và áp bức” bởi ban giám khảo Fipresci.
Đoàn làm phim "The Secret Agent" tại Liên hoan phim Cannes 2025. Ảnh: THX/TTXVN
Tờ Variety gọi đây là một “bộ phim ly kỳ thập niên 70 tuyệt vời” và là một “tác phẩm sử thi lộng lẫy”, trong khi The Guardian nhận định đây là “một bộ phim đầy cá tính, là bệ phóng cho màn trình diễn phức tạp và lôi cuốn của Wagner Moura”. Tờ Hollywood Reporter thì ca ngợi Mendonça Filho đã biến Moura thành một “ngôi sao điện ảnh” thực thụ.
Bộ phim không chỉ là một câu chuyện cá nhân mà còn là một bức tranh rộng lớn về một thời kỳ đen tối trong lịch sử Brazil. Mendonça Filho đã khéo léo lồng ghép những yếu tố hài hước, những đoạn kể chuyện phi tuyến tính và sự đào sâu vào tâm lý nhân vật để tạo nên một tác phẩm vừa mang tính cá nhân, vừa phổ quát. Với sự hợp tác sản xuất giữa Brazil, Pháp, Đức và Hà Lan, cùng với việc được Neon mua bản quyền phân phối tại Bắc Mỹ, The Secret Agent đã vượt qua ranh giới quốc gia để chạm đến khán giả toàn cầu.
Kleber Mendonça Filho sinh năm 1968 tại Recife, Pernambuco, Brazil
Kleber Mendonça Filho nổi tiếng với phong cách làm phim mang tính tiểu thuyết, nơi ông cho phép các nhân vật và câu chuyện được tự do phát triển, không bị ràng buộc bởi những quy tắc điện ảnh truyền thống. Ban giám khảo Fipresci đã ca ngợi The Secret Agent vì “tính hào phóng sử thi” và khả năng “cho phép những đoạn rời rạc, sự chuyển hướng, hài hước và tính cách nhân vật gợi lên một thời đại và địa điểm”. Đây là dấu ấn đặc trưng của Mendonça Filho: ông không chỉ kể chuyện mà còn tái hiện cả một thế giới – thế giới của Brazil bị quân sự hóa, nơi những con người tốt phải đối mặt với những thời kỳ tồi tệ.
Những bộ phim của ông thường là sự phản ánh sâu sắc về xã hội Brazil, từ bất bình đẳng giai cấp trong Neighboring Sounds, đến sự đấu tranh của cá nhân trước hệ thống trong Aquarius, và tinh thần phản kháng tập thể trong Bacurau. Với The Secret Agent, ông tiếp tục khai thác chủ đề về đạo đức, sự chống đối và hệ quả của một xã hội bị kiểm soát bởi tham nhũng và áp bức. Phong cách của Mendonça Filho không chỉ nằm ở cách kể chuyện mà còn ở cách ông sử dụng hình ảnh, âm thanh và không gian để tạo nên một trải nghiệm điện ảnh sống động.
Ảnh: THX/TTXVN
Tình bạn và sự hợp tác lâu năm với Wagner Moura
Một điểm nhấn trong sự nghiệp của Mendonça Filho là mối quan hệ hợp tác lâu dài với Wagner Moura, nam diễn viên nổi tiếng với vai diễn trong Narcos và Elite Squad. Trong The Secret Agent, Moura vào vai một giáo sư mang trong mình những giá trị cao đẹp nhưng bị đe dọa bởi một xã hội đầy bất công. “Nhân vật tôi diễn chỉ muốn sống đúng với những giá trị đại diện cho mình. Thật khủng khiếp khi trong những thời kỳ dystopia, việc giữ vững phẩm giá lại trở nên nguy hiểm”, Moura chia sẻ tại Cannes. Mendonça Filho, khi nhận giải thay Moura, đã không ngần ngại ca ngợi tài năng của người bạn đồng hành: “Anh ấy là một diễn viên tuyệt vời, và tôi hy vọng The Secret Agent sẽ mang lại nhiều điều tốt đẹp cho anh ấy”.
Wagner Moura đóng chính trong phim "The Secret Agent", giành giải Nam diễn viên xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Cannes 2025
Sự hợp tác giữa hai người không chỉ dựa trên tài năng mà còn trên sự thấu hiểu về văn hóa và lịch sử Brazil. Cả hai đều đến từ vùng Đông Bắc Brazil, nơi mà những câu chuyện về bất công và đấu tranh luôn là một phần của đời sống. Sự kết hợp này đã tạo nên một The Secret Agent đầy cảm xúc và chân thực, nơi mà diễn xuất của Moura trở thành “bệ phóng” cho tầm nhìn đạo diễn của Mendonça Filho.
Vinh danh Brazil tại Cannes 2025
Thành công của The Secret Agent đến trong bối cảnh Brazil được chọn là Quốc gia Danh dự tại Cannes 2025, một sự công nhận cho những đóng góp của đất nước này trong ngành công nghiệp điện ảnh toàn cầu. Mendonça Filho, trong bài phát biểu nhận giải, đã bày tỏ niềm tự hào: “Đất nước của tôi, Brazil, là một quốc gia tràn đầy vẻ đẹp và thơ ca. Tôi rất tự hào khi được đứng đây tối nay. Tôi nghĩ rằng Cannes chính là thánh đường của điện ảnh trên hành tinh này”. Lời phát biểu, được ông trình bày bằng sự pha trộn giữa tiếng Bồ Đào Nha, Pháp và Anh, không chỉ là lời tri ân mà còn là một tuyên ngôn về sức mạnh của điện ảnh trong việc kết nối và truyền tải những câu chuyện nhân văn.
"The Secret Agent" đã được Neon mua bản quyền phân phối tại Bắc Mỹ
Với The Secret Agent, Kleber Mendonça Filho không chỉ củng cố vị trí của mình như một trong những đạo diễn hàng đầu của Brazil mà còn khẳng định vai trò của ông như một nghệ sĩ toàn cầu. Bộ phim, với sự kết hợp giữa tính sử thi, sự phức tạp về tâm lý và thông điệp phổ quát, là minh chứng cho khả năng của ông trong việc tạo ra những tác phẩm vừa mang tính cá nhân, vừa phản ánh những vấn đề lớn của thời đại.
Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức về chính trị và xã hội, những bộ phim như The Secret Agent của Mendonça Filho không chỉ là nghệ thuật mà còn là lời nhắc nhở về sức mạnh của sự kiên định và đạo đức. Khi được hỏi về ý nghĩa của việc làm phim, ông từng chia sẻ rằng điện ảnh là cách để ông “kể những câu chuyện về con người, về nơi họ sống, và về những gì họ phải đối mặt”.
Với giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất tại Cannes 2025, Kleber Mendonça Filho đã chứng minh rằng những câu chuyện ấy không chỉ đáng để kể, mà còn đáng để được lắng nghe trên toàn thế giới.
