Giữa lúc các chính sách thúc đẩy sinh đẻ liên tục được ban hành, những câu chuyện thật về hành trình sinh con, nuôi con và đánh đổi của người phụ nữ dần được hé lộ qua trang viết của chính họ.
Không còn chỉ là những lời khuyên sáo rỗng hay tuyên truyền một chiều, loạt sách và nhật ký của các tác giả nữ như "Vô hạn và Hữu hạn" của tác giả Kiều Mạch hay "Nhật ký hải tượng" của U Đông đang dần mở ra một thế giới đầy chân thực: Nơi phụ nữ vừa yêu, vừa đau, vừa sống sót và tái sinh trong chính hành trình làm mẹ. Dưới đây là những lát cắt sâu sắc về một thế hệ phụ nữ đang dũng cảm viết lại câu chuyện làm mẹ của chính mình.
Khi vượt ngưỡng 35 tuổi - độ tuổi bị xem là "trễ" để sinh nở, nhà văn Kiều Mạch (Trung Quốc) đã từng nghĩ sinh con không nằm trong kế hoạch đời mình. Thế nhưng, trước áp lực từ mẹ ruột, sự thất vọng trong sự nghiệp và một câu nói nhẹ nhàng của chồng rằng "anh sẽ cố gắng để em vẫn sống như bây giờ", cô quyết định sinh con ở tuổi 36.
Trong cuốn sách phi hư cấu "Vô hạn và Hữu hạn", Kiều Mạch viết lại hành trình 7 năm làm mẹ với giọng văn vừa dịu dàng, vừa kiên định. "Tôi sinh con như thể đã chấp nhận một điều gì đó mình từng cố chống lại" cô viết, "nhưng sự thay đổi ấy lan rộng như gợn sóng – càng lúc càng sâu, và chạm tới tận lõi đời sống".
Nhà văn Kiều Mạch.
Viết ra nỗi đau và cả sự dịu dàng của hành trình làm mẹ
Kiều Mạch từng sợ bị gán ghép: Nhà văn mà nói về làm mẹ thì sẽ bị đánh giá là "lệch chuẩn". Nhưng rồi cô nhận ra, càng tránh né, mình càng không sống thật. Cô bắt đầu viết về những băn khoăn đời thường như: Có nên ép con ngủ trưa? Có cần bắt con chào hỏi đúng lễ nghi? Có được quyền không bắt ép con ăn sạch đĩa?
Những chia sẻ ấy tưởng nhỏ, nhưng trên mạng xã hội, hàng loạt bình luận từ người trẻ từng là "đứa trẻ không thích ngủ trưa" đã giúp cô cảm thấy bớt hoang mang. Từ đó, cô nhận ra: Làm mẹ không có công thức chuẩn, mỗi người mẹ đều đang học từ những điều vụn vặt nhất.
Trong sách, Kiều Mạch viết về:
- Nỗi đau thể xác sau sinh mà không ai nói trước
- Áp lực của một người mẹ đang chông chênh giữa việc giữ lấy bản thân hay trở thành "thiên thần hộ mệnh" cho con
- Những cảm xúc mâu thuẫn khi vừa yêu con tha thiết, vừa khao khát không bị cuốn mất chính mình
- Việc bất chợt nhận ra, mình đang chăm con theo cách mẹ mình từng chăm mình và đó là lúc đối diện lại tuổi thơ
Tất cả những chi tiết ấy không gây sốc, không khốc liệt, nhưng lại day dứt đến tận cùng.
Một biên tập viên nữ, sau khi đọc bản thảo, đã gửi Kiều Mạch một bức thư có câu: "Cuốn sách này không dành cho những người đang đứng đầu phong trào kêu gọi nữ quyền, mà là cho những người phụ nữ trăn trở trong lặng lẽ mỗi đêm – số đông đang im lặng".
Câu nói ấy khiến Kiều Mạch nhận ra: Viết không cần phải mang vác sứ mệnh lớn lao, chỉ cần chân thật là đủ.
Làm mẹ giữa bão đời - khi hài hước trở thành nơi trú ẩn
Một trường hợp khác là U Đông, sinh năm 1989 tại Hàng Châu (Trung Quốc) - người đã ghi lại từng tuần của hành trình mang thai và chăm con trong cuốn "Nhật ký hải tượng". Từ tuần thai thứ 22 đến khi con gái tròn 1 tuổi, cô vừa trải qua nỗi đau mẹ mất vì ung thư, vừa loay hoay học làm mẹ lần đầu.
Nhà văn U Đông.
Cô viết bằng một thứ văn phong đầy châm biếm, tự trào và giàu hình ảnh:
- "Tôi giống một con hải tượng mất ranh giới giữa thân trên và thân dưới".
- "Khuôn mặt bé sơ sinh như bầu trời quang, còn người lớn thì phủ đầy mây dông của hôm qua".
Đằng sau sự dí dỏm là nỗi đau rất thật: Mất việc, mất người thân, mất phương hướng nhưng cũng tìm thấy một tình yêu bất ngờ với đứa trẻ nhỏ.
Toàn thời gian làm mẹ: Chọn lựa hay bất đắc dĩ?
Dù tỷ lệ phụ nữ nghỉ việc toàn thời gian để chăm con ở Trung Quốc vẫn thấp, nhưng đang tăng dần chủ yếu vì thiếu hệ thống hỗ trợ xã hội. Với những gia đình không có ông bà phụ giúp, không đủ tiền thuê người trông trẻ, không tìm được nhà trẻ cho con dưới 18 tháng, việc một người mẹ buộc phải ở nhà là điều không thể tránh khỏi.
U Đông là một trong số đó. Mẹ mất, cha già yếu, nhà chồng ở xa, cô buộc phải bỏ việc, ở nhà chăm con toàn thời gian. Trong khi đó, xã hội lại có cái nhìn mơ hồ và đôi khi khắt khe về "bà mẹ nội trợ", khiến họ vừa thiếu hỗ trợ, vừa thiếu thấu cảm.
Chồng của Kiều Mạch – một freelancer là người chăm con và làm việc nhà chính trong gia đình. Nhưng ngay cả khi vai trò chia đều, Kiều Mạch cũng nhận ra: Xã hội vẫn mặc định "người mẹ phải luôn có mặt". Chồng cô dù đảm đang vẫn cảm thấy thiếu công nhận. Còn cô dù có chồng san sẻ vẫn không thể hoàn toàn "thoát" khỏi hình tượng người mẹ lý tưởng.
Làm mẹ không còn là "thiên chức" không thể chất vấn. Khi phụ nữ bắt đầu lên tiếng bằng viết lách, chia sẻ, nhật ký, họ đang mở chiếc "hộp đen" đã bị khóa quá lâu.
Họ kể về những lần mất ngủ, những cảm xúc xung đột, những cuộc đàm phán vô hình trong gia đình. Họ không cần phải mạnh mẽ tuyệt đối, không cần phải nổi loạn. Họ chỉ cần được nghe, được hiểu, và được thừa nhận rằng: Làm mẹ là một lựa chọn không phải là định mệnh mặc định.
Họ không từ chối làm mẹ. Họ chỉ từ chối im lặng. Và đó chính là cách thế hệ mới đang làm mẹ bằng sự tỉnh táo, thấu hiểu chính mình.
