Cuộc sống xã hội là một ma trận phức tạp của những mối quan hệ chằng chịt, nơi không phải lúc nào "thân thiết" cũng đồng nghĩa với "thật lòng". Bạn có thể từng gặp một người, bề ngoài tỏ ra quan tâm, chủ động liên lạc, thậm chí hay khen ngợi… nhưng đâu đó trong ánh mắt, giọng nói, cử chỉ vẫn phảng phất sự khinh thường.
Điều này khiến bạn băn khoăn: Nếu họ đã không quý mến, sao vẫn muốn qua lại? Thực tế, phía sau hành vi ấy thường ẩn chứa 3 động cơ rõ rệt từ lợi ích, hình ảnh cá nhân cho tới nhu cầu thỏa mãn cảm giác hơn người.
1. Lợi ích dẫn đường: Bề ngoài hòa nhã để khai thác giá trị
Trong công việc hay đời sống, không ít người duy trì mối quan hệ chỉ vì lợi ích. Có thể bạn đang nắm giữ thông tin, kỹ năng, nguồn lực hay các mối quan hệ mà họ cần. Ngay cả khi không đánh giá cao bạn, họ vẫn tỏ ra thân thiện để giữ đường lui, mở đường tiến.
Tại công sở, đồng nghiệp hoặc sếp có thể nghi ngờ năng lực của bạn nhưng vẫn hợp tác, ủng hộ trước mặt người khác. Lý do đơn giản: Giữ hòa khí giúp công việc suôn sẻ và họ có thể tận dụng sự hỗ trợ của bạn khi cần. Nguy hiểm hơn, một số người "mật ngọt chết ruồi", trước mặt niềm nở, sau lưng sẵn sàng hạ bệ bạn để phục vụ mục tiêu riêng.
2. Giữ thể diện: Xây dựng hình ảnh "người rộng lượng"
Ở môi trường coi trọng "giữ mặt mũi", nhiều người quan tâm đến cách mình được nhìn nhận hơn là cảm xúc thật. Dù không ưa bạn, họ vẫn chọn cư xử thân thiện để tạo ấn tượng về một người lịch thiệp, rộng lượng, "cao thượng".
Trên mạng xã hội hay chốn đông người, hình ảnh "ai cũng chơi được", "biết dĩ hòa vi quý" giúp họ ghi điểm, mở rộng quan hệ. Thậm chí, sự thân thiện với bạn còn là một phần trong "chiến lược nhân hiệu" của họ dùng bạn làm "phông nền" để tỏa sáng, khiến người ngoài nghĩ họ đối xử công bằng và bao dung.
3. Tìm kiếm cảm giác hơn người: Khi bạn trở thành "cái gương so sánh"
Một số người kết nối với bạn chỉ để nuôi dưỡng cảm giác ưu việt. Khi tự ti hoặc thấy mình thua kém ở đâu đó, họ sẽ tìm người mà họ cho là "kém hơn" để so sánh và thấy mình "trên cơ".
Những người này có thể liên tục "chỉ dạy" bạn, đưa ra lời khuyên, ra vẻ am hiểu để ngầm khẳng định vị thế. Hoặc họ sẽ khéo léo hạ thấp bạn qua những câu nói, hành động tưởng như vô tình từ chuyện lờ đi ý kiến của bạn, sắp xếp bạn ở vị trí phụ trong nhóm, đến những "trò đùa" khiến bạn khó xử. Mục tiêu cuối cùng: Củng cố sự tự tin của họ bằng việc khiến bạn trông yếu thế hơn.
Những mối quan hệ kiểu này không hiếm. Họ giữ liên lạc không phải vì quý mến mà bởi lợi ích, hình ảnh cá nhân hay cảm giác hơn người. Khi nhận ra điều đó, bạn không cần tự trách hay quá bận tâm. Việc của bạn là nhận diện đúng bản chất, giữ giới hạn cần thiết và dành năng lượng cho những người thật sự trân trọng mình.
