Nhiều năm qua, những mâm cỗ có gà tạo thế dâng cúng tổ tiên vào dịp Rằm tháng giêng đã trở thành thông lệ đối với nhiều gia đình, dòng họ tại huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh).
Theo chia sẻ của người dân nơi đây, để có được mâm cỗ với những chú gà tạo thế cặp giò thẳng đứng, đôi cánh vươn lên người dân nơi đây phải dậy từ rất sớm.
Để hoàn thành được một con gà thế đứng, quỳ, bay… đáp ứng đúng yêu cầu phải mất khoảng 4 tiếng đồng hồ và không phải ai cũng làm được.
Để hoàn thành một con gà thế phải mất khoảng 4 tiếng đồng hồ và không phải ai cũng làm được (Ảnh: V.D).
Tại các nhà thờ họ, hàng trăm con gà được con cháu trong dòng họ sắp đặt một cách ngay ngắn để làm lễ tiến tổ. Những con gà được tạo hình trong các thế: như gà bay, gà quỳ, gà nằm…
Để tạo được thế gà đứng trên mâm cỗ, ngoài các dụng cụ làm gà thông thường như dao, lưỡi dao cạo, người thợ phải trang bị thêm những chiếc đinh dài, nẹp tre và dây buộc.
Theo những người làm cỗ cúng chia sẻ trong các thế gà làm cỗ cúng, khó làm nhất là thế gà bay vì phải trải qua nhiều công đoạn, tỉ mỉ và nhiều thời gian. Để làm gà bay ngoài đầu tư công sức, tiền bạc thì phải là thực sự tâm huyết và có nghề.
Thế gà bay cưỡi rùa được tạo rất kỳ công (Ảnh: V.D).
Để hoàn thành con gà bay mất nhiều thời gian và công đoạn. Công đoạn đầu cắt tiết, làm sạch lông và bộ phận ruột; công đoạn thứ hai tạo thế cho gà; cuối cùng luộc gà bằng một chiếc nồi chuyên dụng.
Anh Lê Quang Nam (xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà) cho biết, muốn có con gà cúng đẹp, cần phải chọn được gà tốt, gà càng lớn càng đẹp nhưng khó làm. Chọn gà không quá non vì luộc sẽ dễ bị nứt mất thẩm mỹ.
“Thông thường người ta cắt tiết gà ở cổ, chúng tôi làm gà đứng thì cắt tiết ở lưỡi gà vì không để lại vết cắt gây mất thẩm mỹ. Thời gian luộc gà cũng phải căn chỉnh chính xác, không để nước luộc quá sôi, thời gian luộc lâu dễ làm gà bị nứt.
Để có được con gà cúng đẹp, gà được tìm mua khắp các địa phương trong tỉnh, thậm chí phải đặt tận Nghệ An, Quảng Bình trước cả tháng, gà già với trọng lượng khoảng 4 - 6 kg, đẹp mã”, anh Nam chia sẻ.
Việc tạo các thế gà độc đáo trên mâm cổ trở thành nét văn hóa của các dòng họ ở Hà Tĩnh (Ảnh: V.D).
Ông Lê Đức (huyện Lộc Hà) - tộc trưởng dòng họ Đại tôn Lê Đức cho hay, việc tạo các thế gà đẹp trên các cỗ cúng đã được con cháu trong dòng họ thực hiện hơn 15 năm nay. Việc này không chỉ thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn mà đã trở thành một nét đẹp văn hóa của dòng họ nói riêng và của địa phương nói chung.
