'Quán Kỳ Nam' - chuyện tình thời bao cấp

* Bài viết tiết lộ nội dung phim

Trailer 'Quán Kỳ Nam'

Quán Kỳ Nam là dự án thứ hai Liên Bỉnh Phát hợp tác đạo diễn Leon Lê, sau Song Lang (2018). Phim xoay quanh Khang, người thực hiện bản dịch cuốn Hoàng tử bé của tác giả Antoine de Saint-Exupéry. Anh gặp Kỳ Nam, một phụ nữ trung niên sống bằng nghề nấu ăn cho cư dân quanh đó, rồi hình thành mối gắn kết với cô.

Ở phim điện ảnh thứ hai, Leon Lê tiếp tục kể câu chuyện về ký ức, nghệ thuật và cách con người tìm đến nhau. Từ cuộc trò chuyện tưởng chừng vu vơ đến những lần gặp nhau trong khu chung cư, khoảng trống trong tâm hồn hai nhân vật như được lấp đầy.

Tác phẩm đưa người xem trở lại Sài Gòn thập niên 1980 qua không gian sinh hoạt chung. Khu tập thể đóng vai trò trong việc định hình không khí phim, phản ánh nhịp sống đô thị những năm trước thời kỳ Đổi mới. Căn bếp là nơi bộc lộ nếp sống của Kỳ Nam, góc trưng bày các món đồ nghệ thuật cho thấy sở thích tuổi già của ông Hạo, còn chi tiết Luyến chăm đàn gà gợi lại bối cảnh nhiều gia đình tìm cách tăng thu nhập trong những năm bao cấp.

Việc quay bằng phim nhựa 35 mm mang đến sắc độ cổ điển. Chất liệu hình ảnh giúp đạo diễn Leon Lê tái hiện quá khứ, đan xen những tiếng rao vang lên mỗi buổi sáng hay đường phố tĩnh lặng về đêm. Thành phố cũ hiện lên với vẻ đẹp dung dị, trở thành phông nền cho sự đồng điệu giữa hai nhân vật chính.

Phân cảnh người dân trong khu tập thể tụ họp ở nhà tổ trưởng để xem truyền hình, phim "Quán Kỳ Nam". Ảnh: Đoàn phim cung cấp

Leon Lê phát triển câu chuyện tình yêu theo hướng tiết chế. Hai nhân vật nhận ra sự gắn bó nhưng giữ khoảng cách vì những định kiến xã hội. Kỳ Nam đã quen sống cô đơn cho đến khi có người hàng xóm mới. Còn với Khang, việc gặp được Kỳ Nam cho anh cảm giác bình yên bởi cô không quan tâm đến địa vị hay gia thế.

Những nhân vật phụ không đóng vai trò tạo kịch tính mà làm nên nét văn hóa, lối ứng xử trong một cộng đồng. Có ông lão thường nghe các bản nhạc trước 1975, cậu phụ bếp bị bắt nạt vì mang dòng máu lai hay cô gái miền Bắc cảm mến Khang. Từ đó, phim gợi lên các yếu tố xã hội như góc nhìn giữa người miền Nam và miền Bắc sau thống nhất, tâm lý dè chừng trước sự thay đổi của thời đại, những gia đình chịu nỗi mất mát hậu chiến.

Dù phần lớn câu chuyện diễn ra trong một bối cảnh chính, cách đạo diễn sử dụng góc máy và bố cục khung hình vẫn có sự đa dạng. Mỗi căn hộ thiết kế theo đặc điểm từng nhân vật qua vật dụng, màu sắc và cách bài trí. Cảnh quay các món ăn cũng làm nổi bật nhịp sống và văn hóa ẩm thực.

Diễn xuất của Liên Bỉnh Phát và Đỗ Thị Hải Yến góp phần làm nổi bật sự dè dặt của nhân vật. Trong đó, Hải Yến truyền tải vai Kỳ Nam với nét điềm đạm, ứng xử chừng mực với hoàn cảnh thời cuộc. Các chi tiết nhỏ như ánh nhìn, cách di chuyển hay những lần chủ động giữ khoảng cách cho thấy tính cách thận trọng và những trải nghiệm định hình con người nhân vật.

Liên Bỉnh Phát tập trung biến đổi tâm lý qua nhịp thoại chậm cùng sự chuyển dịch nhẹ trong ánh mắt, hành động. Anh cho biết một trong những phân đoạn khó nhất là lúc nhân vật Khang hôn Kỳ Nam. Do trước đó cả hai chưa từng hợp tác, Liên Bỉnh Phát mất nhiều thời gian làm quen bạn diễn. Ở cảnh quay, anh vừa lo giẫm phải chân bạn diễn, vừa cố giữ trạng thái tập trung. Tuy vậy, sự lúng túng lại phù hợp tâm lý hai nhân vật khi họ học cách đối diện tiếng lòng.

Liên Bỉnh Phát nói về quá trình đóng cùng Đỗ Thị Hải Yến trong 'Quán Kỳ Nam'

Thẩm mỹ hình ảnh gợi nhớ những tác phẩm In the Mood for Love hay Mùa hè chiều thẳng đứng, khiến người xem có cảm giác thời gian như chậm lại. Tuy vậy, câu chuyện có phần mỏng, chủ yếu được kể qua góc nhìn của Khang. Việc theo dõi một góc nhìn khiến một số khía cạnh chưa được khai thác, như tâm lý giằng xé của Kỳ Nam khi đối mặt điều tiếng. Cảm xúc của một phụ nữ góa chồng rung động trước chàng trai trẻ chỉ được gợi lên mà chưa đào sâu.

Theo cây bút Panos Kotzathanasis của trang Asian Movie Pulse, nhịp dựng phim đôi lúc kéo dài, một số đoạn có thể rút gọn mà không ảnh hưởng đến mạch phim. Tuy nhiên, với khán giả thích những câu chuyện đời thường được kể bằng ngôn ngữ điện ảnh, tác phẩm vẫn là lựa chọn phù hợp nhờ sự trau chuốt về mặt hình thức.

Trước khi ra mắt trong nước, dự án công chiếu toàn cầu ở Liên hoan phim quốc tế Toronto (Canada) hồi tháng 9. Tác phẩm còn được xướng tên ở hạng mục Kau Ka Hōkū (còn gọi là giải Shooting Star) cho phim đầu tay hoặc thứ hai xuất sắc, tại Liên hoan phim quốc tế Hawai'i (Mỹ) lần 45.

Quế Chi