Những tình tiết có thật ở phim 'Mưa đỏ'

Trailer chính thức phim 'Mưa đỏ'

Sau hai tuần ra rạp, tác phẩm chưa có dấu hiệu "hạ nhiệt", trở thành hiện tượng phòng vé, được công chúng quan tâm. Trong ba năm thực hiện dự án, êkíp dốc 200% sức lực để phản ánh một phần cuộc chiến khốc liệt ở Thành cổ Quảng Trị.

Theo đạo diễn Đặng Thái Huyền, tác phẩmcó các chi tiết, nhân vật hư cấu nhưng lấy cảm hứng từ nhiều sự kiện, con người thật. "Chúng tôi không nghiêng nhiều về việc cá nhân hóa các nhân vậtmà muốn họ mang nhiều nét chung của những con người thời đó. Khi xem, người từng đi qua cuộc chiến có thể thấy bóng dáng của mình, những người trẻ cũng thấy cha ông mình ở đó. Trong chiến tranh, những con người cụ thể đã hóa thành bất tử và tất cả họ được kết chung thành một tượng đài vĩ đại", đạo diễn nói.

Nhà văn Chu Lai viết kịch bản từ năm 2010, theo lời gợi ý của một doanh nhân, có anh trai tên Cường, là liệt sĩ ở Quảng Trị. Người này nói: "Anh viết cho tôi kịch bản điện ảnh để gửi cho con trai tôi đang học đạo diễn ở nước ngoài. Biết đâu, sau này cháu nó có thể quay thành phim hoặc không thì cũng hiểu hơn về người bác đã hy sinh". Nhân vật chính của Mưa đỏ cũng lấy tên Cường. Ông thêm thắt các chi tiết như anh là sinh viên nhạc viện, giỏi võ thuật.

Để có chất liệu, nhà văn Chu Lai lái xe từ Bắc vào Nam, trò chuyện với nhân chứng ở nhiều tỉnh. Ông ở lại Quảng Trị hơn một tuần, tiếp xúc các cựu chiến binh, du kích và người dân địa phương. Có đêm, ông ra thành cổ để nghe "tiếng thì thầm của đồng đội" dưới lớp đất sâu.

Dàn diễn viên "Mưa đỏ". Ảnh: Đoàn phim cung cấp

Nhân vật Cường gia nhập tiểu đội K3 - Tam Sơn, lấy cảm hứng từ Tiểu đoàn K3 - Tam Đảo - đơn vị bộ đội chủ lực tham gia trận chiến. Họ nổi tiếng với câu nói: "K3 - Tam Đảo còn, Thành cổ còn". Trong phim, các nhân vật nói: "K3 - Tam Sơn còn, Thành cổ còn". Theo Ông Nguyễn Văn Hợi, 77 tuổi, Trưởng ban liên lạc Tiểu đoàn K3 - Tam Đảo, ban đầu, đơn vị có 325 người, sau đó được tiếp viện quân bổ sung gấp bốn lần, nhưng cuối cùng chỉ còn 39 người sống sót.

O Hồng - cô lái đò chở chiến sĩ qua sông - được chú ý bởi chuyện tình với nam chính Cường trong phim. Ngoài đời, du kích Nguyễn Thị Thu làm nhiệm vụ này. Năm 18 tuổi, sau khi bà vừa làm lễ dạm ngõ, ăn hỏi được một thời gian thì chiến sự ở thành cổ bước vào giai đoạn ác liệt. Bà cùng cha chồng là ông Nguyễn Con chèo đò, ngày ngày đưa bộ đội qua sông. Ông Con là ngư dân nổi tiếng trong vùng nên thuộc từng khúc sông, con nước.

Bà từng kể mỗi khi có đạn pháo rót xuống sông, các chiến sĩ lại nằm bên trên, che cho hai cha con bà. Họ nói phải bảo vệ bằng được người chèo đò, không làm đứt đường tiếp tế vũ khí, đạn dược, nhân lực. Hình ảnh cha con bà Thu từng được nhiếp ảnh gia Đoàn Công Tính chụp lại, trưng bày ở Bảo tàng Thành cổ Quảng Trị. Năm 2007, sau 35 năm, ông Đoàn Công Tính mới tìm lại được nhân vật trong ảnh xưa. Chuyến đi thăm bà Thu năm ấy còn có nhà thơ Lê Bá Dương, tác giả bốn câu thơ: "Đò lên Thạch Hãn ơi... chèo nhẹ/ Đáy sông còn đó bạn tôi nằm/ Có tuổi hai mươi thành sóng nước/ Vỗ yên bờ, mãi mãi ngàn năm''.

Bà Thu (phải) cùng cha chồng (trái) chở các chiến sĩ qua sông, trong ảnh của nhiếp ảnh gia Đoàn Công Tính. Ảnh: Tư liệu

Những năm gần đây, nhiếp ảnh gia Đoàn Công Tính tuổi đã cao, chỉ có nhà thơ Lê Bá Dương hàng năm vẫn đến thăm bà Thu. Ở tuổi 71, bà Thu sống cùng chồng, nhiều bệnh tuổi già. Hai ông bà vẫn giữ nhiều kỷ niệm như bức ảnh, lưu bút của nhiếp ảnh gia Đoàn Công Tính.

Dòng Thạch Hãn - nơi diễn ra các trận thủy chiến khốc liệt - được đề cập trong nhiều chi tiết. Khi lần đầu đọc kịch bản, đạo diễn Đặng Thái Huyền khóc khi nghĩ về sự hy sinh của các chiến sĩ trên sông.

Ông Nguyễn Văn Hợi, cựu binh thành cổ, kể lại thực tế khi ấy: "Có những ngày, Bộ Tư lệnh thông báo sẽ bổ sung cho tiểu đoàn 50-70 tân binh. Mỗi người lính được cấp một chiếc áo mưa hai mét rưỡi để bó quân tư trang và súng. Chúng tôi chờ từ đêm đến gần sáng thì thấy một vài cái phao nổi lên. Tôi và đồng chí liên lạc mừng quá, định nhảy khỏi công sự ra đón anh em, thì một bầy pháo đã trùm lên họ. Chơi vơi trên dòng sông Thạch Hãn, chỉ còn lại tiếng kêu 'Mẹ ơi', 'Chị ơi'. Khi ấy, họ còn trẻ lắm, chưa biết tình yêu là gì". Hình ảnh này được đạo diễn Đặng Thái Huyền đưa vào phim, khiến nhiều người xem ám ảnh.

Một cảnh hậu trường trong 'Mưa đỏ'

Một cảnh hậu trường trong "Mưa đỏ". Video: Diễn viên Hoàng Ngọc Hải

Trong Mưa đỏ, trước khi hy sinh, nhân vật Tạ (Phương Nam đóng) run rẩy rút tiền từ trong túi, nhờ Cường đóng giúp Đảng phí. Đại tá Đào Văn Phê - Phó trưởng ban liên lạc Tiểu đoàn K3 - Tam Đảo - một trong những nhân chứng đồng hành đoàn phim - cho biết đây là chi tiết có thật ngoài đời. Tuy nhiên, câu chuyện không diễn ra ở trận thành cổ Quảng Trị mà là vào năm 1968, trong trận đánh giành Cứ điểm 689. Trước khi hy sinh, liệt sĩ Nguyễn Xuân Khoát đã lấy tiền trong túi quần, nhờ đồng đội nộp Đảng phí cho đồng chí chính trị viên đại đội.

Cảnh Tạ viết thư dặn dò gia đình cũng khiến nhiều khán giả rưng rưng. Trong trận chiến, hàng nghìn lá thư như vậy đã được gửi đi, kết nối hậu phương và tiền tuyến. Trong số đó, bức thư của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh đã nằm lại Quảng Trị, được trưng bày trong khu di tích bảo tàng cho đến ngày nay.

Bức thư của liệt sĩ Lê Văn Huỳnh ở nhà trưng bày trong thành cổ Quảng Trị. Ảnh: Hoàng Táo

Thư đề ngày 11/9/1972, là ngày thứ 77 của cuộc chiến 81 ngày đêm, với những dòng mở đầu: "Toàn gia đình kính thương! Con ngồi đây biên vài dòng chữ cuối cùng phòng khi đã đi nghiên cứu bí mật trong lòng đất thì gia đình khỏi thấy đó là điều đột ngột". Trong 10 trang giấy, anh Huỳnh bày tỏ tình cảm với mẹ, vợ và những người thân, dự cảm đây là lá thư cuối. Anh cũng gửi gắm lại người cháu phải nhớ chú ruột đã hy sinh.

Thư còn miêu tả chi tiết vị trí đóng quân, nơi anh linh cảm sẽ hy sinh và được chôn cất. Anh dặn vợ: "Khi hòa bình, nếu có điều kiện thì vào lấy hài cốt anh về. Đi tàu vào thị xã Quảng Trị, qua sông Thạch Hãn là nơi anh đã hy sinh. Từ thị xã Quảng Trị, qua cầu ngược trở lại về Nhan Biều 1, nếu tính xuôi theo dòng nước thì ở cuối làng, về đó tìm sẽ thấy bia ghi tên anh đục trên mảnh tôn".

Thư chưa kịp gửi thì anh Huỳnh hy sinh. Đồng đội sau đó gửi di vật về quê, còn thi hài anh ở lại với mảnh đất Quảng Trị.

MV 'Nỗi đau giữa hòa bình'

Trong phim, Tấn phải ăn rắn sống để cầm cự qua ngày. Các chiến sĩ chia nhau từng miếng nước, nắm gạo. Vào những ngày cuối, khi hầm hào ngập nước, họ phải buộc mình vào cột để nếu ngủ gật cũng không bị trôi đi. Nhiều người bị ghẻ lở, chấy rận, sốt rét. Đây đều là những chi tiết lấy từ thực tế, do nhiều cựu chiến binh kể lại.

Mưa đỏ do Điện ảnh Quân đội Nhân dân sản xuất, có nội dung, hình ảnh chất lượng, khơi gợi cảm xúc. Kịch bản đi theo diễn biến 81 ngày đêm chiến đấu bảo vệ thành cổ. Nhà văn Chu Lai chọn cách kể tập trung vào con người, cụ thể là một tiểu đội, với những người lính trẻ đến từ ba miền.

Phim được đầu tư công phu từ khâu tiền kỳ, với bối cảnh hoành tráng, nhiều đại cảnh chiến đấu. Nhà sản xuất không tiết lộ con số đầu tư, nhưng nhiều người ước đoán kinh phí phim lên đến hàng trăm tỷ đồng. Êkíp xây dựng phim trường rộng 50 ha bên bờ sông Thạch Hãn. Trong quá trình quay, đoàn phim dùng hệ thống máy móc, đèn chiếu hiện đại. Nhiều cảnh, giám đốc hình ảnh dùng tối đa bảy máy quay.

Nhân vật trung tâm là Cường (Đỗ Nhật Hoàng đóng) - sinh viên nhạc viện, hào sảng, giỏi võ. Anh từ bỏ cơ hội du học để lên đường nhập ngũ. Trong những ngày chiến đấu ở Quảng Trị, Cường kề vai sát cánh bên tiểu đội, gồm Tạ - đội trưởng, Bình, Tú, Hải, Sen. Họ đến từ những vùng quê khác nhau, xuất thân, tính cách khác biệt nhưng cùng mục tiêu chiến đấu vì hòa bình.

Hà Thu