Văn hóa "đánh chừa" trong gia đình Việt
Một em bé va phải cái bàn, ngã xuống sàn khóc òa. Người lớn liền xoa dịu bằng cách chỉ vào đồ vật và nói: "Đánh chừa cái bàn này, làm con đau này". Bé nín khóc ngay, còn người lớn thì nhẹ nhõm vì đã "dỗ xong".
Từ đó, nhiều trẻ hình thành thói quen "đánh chừa" mỗi khi gặp tình huống không vừa ý.
Không chỉ đổ lỗi cho đồ vật, một số bé còn mang thói quen này sang cả các mối quan hệ: trách bạn, trách thầy cô, trách hoàn cảnh thay vì nhìn lại bản thân.
Hành động "đánh chừa" chính là sự phủ nhận trách nhiệm cá nhân. Trẻ học cách đổ lỗi cho yếu tố bên ngoài thay vì thừa nhận mình cũng có phần sai. Ảnh minh họa
Khi "đánh chừa" trở thành cách đổ lỗi
Theo các chuyên gia tâm lý, hành động "đánh chừa" chính là sự phủ nhận trách nhiệm cá nhân. Trẻ học cách đổ lỗi cho yếu tố bên ngoài thay vì thừa nhận mình cũng có phần sai.
Đây là một trong những nguyên nhân khiến trẻ lớn lên dễ ỷ lại, khó tự chủ và thiếu khả năng chịu trách nhiệm về hành vi.
Thực tế, không ít bậc phụ huynh khi con còn nhỏ thì dạy "đánh chừa" để xoa dịu, nhưng khi con lớn bướng bỉnh, không chịu nhận lỗi thì lại dùng đến mắng mỏ hoặc đòn roi.
Sự mâu thuẫn trong cách giáo dục này càng khiến trẻ hoang mang và khó phát triển tính cách lành mạnh.
Hậu quả tiềm ẩn từ thói quen "đánh chừa"
Hình thành tư duy đổ lỗi: Trẻ ít khi nhìn nhận nguyên nhân từ bản thân.
Gia tăng hành vi hung hăng: Việc "đánh chừa" khiến trẻ dễ phản ứng bằng hành động đánh, đập hoặc tát bạn bè khi bực tức.
Giảm tính chủ động: Trẻ quen chờ người khác chịu trách nhiệm thay, khó rèn luyện khả năng tự lập và giải quyết vấn đề.
Cách xử lý và định hướng đúng
Theo chuyên gia tâm lý, để hạn chế thói quen "đánh chừa", cha mẹ và người thân cần:
Ngưng sử dụng từ "đánh chừa": Không đổ lỗi cho người, đồ vật hay hoàn cảnh.
Áp dụng "ba không": Không nghe – không thấy – không phản ứng khi trẻ lặp lại hành vi này. Việc phớt lờ giúp trẻ dần quên đi.
Khuyến khích hành vi tích cực: Khi trẻ bình tĩnh, cha mẹ có thể hướng con đến cách diễn đạt khác, như "Con bị đau vì chạy nhanh quá" để trẻ nhận thức nguyên nhân thực sự.
"Đánh chừa": Văn hóa quen thuộc nhưng đầy nguy hại
"Đánh chừa" là một thói quen nhỏ nhưng hậu quả lại không hề nhỏ.
Thay vì tìm cách đổ lỗi, cha mẹ nên đồng hành để con học cách nhận trách nhiệm, biết rút kinh nghiệm và chủ động trong mọi tình huống.
Đây mới là hành trang quý giá để trẻ bước vào đời với sự vững vàng và tự tin.
Cha mẹ sẽ trả giá đắt khi về già nếu chỉ chăm chăm nuôi con học giỏi mà quên dạy 1 điềuGĐXH - Điểm số cao có thể giúp trẻ vào trường tốt, có sự nghiệp ổn định, nhưng chính giáo dục gia đình và việc dạy con mới quyết định trẻ có trở thành người hiếu thảo, nhân hậu hay không.
