"Tôi bị hụt hẫng. Ở Việt Nam, đàn ông sẽ lao đến ngay khi nghe chuyện như thế", chị Nga, 36 tuổi, kể lại một trong các cú sốc văn hóa đầu tiên khi yêu anh Paul Vainio, 37 tuổi.
Ba năm trước, khi đang là giám đốc nhân sự ở TP HCM, chị Nga quyết định nghỉ việc, đưa con gái sang Phần Lan. Tại đây, chị theo học ngành giáo dục còn con gái vào lớp 3.
Một tuần sau khi đến đất nước Bắc Âu này, chị Nga gặp Paul Vainio, một sĩ quan hải quân, trong tiệc sinh nhật bạn. Mối quan hệ ban đầu khá "lệch nhịp". Paul thường sáng nhắn tin, tối lại biến mất, hoặc trò chuyện dăm câu rồi im bặt. Quen với sự chủ động của đàn ông Việt, chị Nga cho rằng anh thiếu nghiêm túc nên xóa liên lạc.
Chị Nga và anh Paul, tại phố cổ Porvoo, Phần Lan, tháng 9/2024. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ba tháng sau, đúng hôm Giáng sinh anh Paul bất ngờ nhắn lại: "Còn nhớ anh không?". Chị Nga bị Covid-19, sốt cao. Biết tin, Paul lái xe gần 100 km từ Pyhämaa về thành phố Turku, mang thuốc đến.
Gặp nhau chàng trai hỏi vì sao Nga không trả lời tin nhắn nữa. Chị thẳng thắn nói về văn hóa Việt, nơi đàn ông thường là người theo đuổi và tấn công. Paul giải thích ở Phần Lan không quan trọng nam hay nữ chủ động. Hơn nữa, tính chất công việc của anh khiến việc nhắn tin liên tục là không thể.
"Ở đất nước anh, khi không có gì thật sự cần nói, người ta thường im lặng", Paul nói. "Đó là cách để suy nghĩ, lắng nghe và cảm nhận thiên nhiên quanh mình".
Lần đầu tiên Nga hiểu rằng im lặng cũng có thể là một ngôn ngữ.
Khi hiểu nhau hơn, họ bắt đầu hẹn hò, cũng là lúc chị Nga đối mặt với vô vàn khác biệt văn hóa. Cú sốc lớn nhất là sự bình đẳng giới. Phụ nữ Phần Lan thường tự xúc tuyết, thay lốp, sửa xe. Nhưng với Nga, phải tự làm những việc này thực sự quá sức.
Sau vài lần nhờ nhưng bạn trai không hiểu ý, một hôm khi chiếc xe gầm thấp bị kẹt giữa đường tuyết, Nga nói thẳng: "Em muốn anh giúp".
Khác biệt văn hóa một lần nữa bộc lộ khi yêu được nửa năm, Paul đề nghị dọn về sống chung. "Tình yêu là chuyện của hai người, không nhất thiết phải được chứng thực bằng hôn thú", anh nói. Nhưng với Nga, trong nền văn hóa coi trọng gia đình, chỉ khi cưới mới có thể sống chung. Khi chị nói ra điều này, Paul ủng hộ. "Nếu điều đó khiến em yên tâm, anh sẽ làm", anh nói.
Sau này, Paul thừa nhận nhiều lúc anh bối rối, không hiểu vì sao cả hai lại khác biệt đến thế. Mọi thứ dần sáng tỏ trong chuyến đầu tiên anh sang Việt Nam.
"Ở nhà, dù đã trưởng thành, cô ấy vẫn được bố mẹ và em trai cưng chiều, khác với tôi từ nhỏ đã được dạy tự lập", anh nói. "Lúc ấy tôi mới hiểu cô ấy muốn được giúp không phải vì yếu đuối, mà là cách cảm nhận được tình yêu".
Về ra mắt nhà vợ, Paul chủ động nhập gia tùy tục. Anh xắn ống quần ngồi đất, lóng ngóng cầm đũa, bưng mâm khiến cả nhà bật cười. "Khi tôi kể cho anh nghe về lịch sử dân tộc và dẫn đi thắp hương các anh hùng liệt sĩ, anh nhanh chóng học được cách cúi lạy", chị Nga kể.
Nga và Paul kết hôn tháng 10/2024. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Tháng 10/2024, họ tổ chức hôn lễ tại Phần Lan. Trước đám cưới, Paul hỏi về cách quản lý tài chính gia đình ở Việt Nam. "Trong văn hóa Việt, chồng đi làm về thường đưa hết lương cho vợ. Dù em có khả năng độc lập tài chính, việc giữ 'tay hòm chìa khóa' khiến em thấy được tin tưởng", Nga nói.
Ở Phần Lan, vợ chồng sòng phẳng, đóng góp theo tỷ lệ đã thống nhất, còn lại tiền ai nấy tiêu. Nhưng nay, Paul nộp hết lương cho vợ.
Sự hòa hợp của họ còn đến từ những giá trị chung như tính hướng nội và tình yêu thiên nhiên. Chị Nga nhớ một trong những lần hẹn hò đầu tiên, Paul đưa chị đi câu cá trên sông băng. "Lạnh run nhưng cứ câu được cá lại thả. Cảm giác được hòa cùng thiên nhiên thật kỳ diệu", chị kể.
Những ngày Paul đi làm, hai mẹ con chị Nga ở thành phố Turku. Khi anh về, cả nhà ba người lại về vùng biển Pyhämaa. Tại đây, anh Paul thích chèo thuyền, câu cá, đi săn. Chị Nga thích hái hoa dại, quả mọng và nấm. Mùa hè năm nay, chị khoe đã hái được khoảng 50 kg nấm.
Mỗi năm, gia đình nhỏ dành một tháng nghỉ phép để về Việt Nam hoặc đến Lapland, quê mẹ của Paul ở miền Bắc Phần Lan. Con gái của chị Nga háo hức gặp ông già Noel, còn chị thích nhìn những chú tuần lộc thong dong trước sân hay nằm trong lều ngắm cực quang.
Sau ba năm, nàng dâu Việt hiểu người Bắc Âu không ưa ồn ào, ngại làm phiền và đề cao chủ nghĩa cá nhân. Ngược lại, Paul đã cố gắng học văn hóa Việt, học cách chủ động, "làm trụ cột" và lo toan mọi thứ cho vợ con.
Một buổi chiều gần đây, trong ngôi nhà mới, người chồng ôm vợ nhìn ra ô cửa sổ. Bên ngoài, nắng ấm trên nền cỏ xanh và cây táo nở hoa hôm nào đã sai trĩu quả.
Paul Vainio khẽ nói bên tai vợ: "Anh sẽ làm mọi thứ, để một ngày nào đó em thấy Phần Lan cũng là quê hương của mình".
Vợ chồng chị Nga đi hái nấm trong rừng Phần Lan. Video nhân vật cung cấp
Phan Dương
