Muỗi đực chứa vi khuẩn Wolbachia được thả từ drone. Ảnh: Adam Knox
Theo Smithsonian, những loài chim hót màu sắc rực rỡ thuộc họ honeycreeper từng rất phong phú ở Hawaii, tuy nhiên, nhóm động vật bản xứ này đang chật vật sinh tồn do bệnh sốt rét ở chim, căn bệnh chết chóc lây truyền qua muỗi xâm hại. Trong số hơn 50 loài honeycreeper từng sống trên các đảo, ngày nay chỉ còn lại 17 loài.
Hiện nay, các nhà khoa học nghĩ ra kế hoạch thông minh để giúp chim bản xứ phục hồi. Họ sử dụng máy bay không người lái để thả hàng nghìn con muỗi đực không đốt nuôi trong phòng thí nghiệm, được chỉnh sửa để mang chủng vi khuẩn gây cản trở sinh sản. Khi số muỗi đực đặc biệt này giao phối với muỗi cái hoang dã, trứng sẽ không nở, giúp giảm tổng số lượng muỗi và tạo điều kiện cho chim bản xứ sống sót.
Dự án nằm dưới sự chỉ đạo của "Birds, Not Mosquitoes", một liên minh gồm các tổ chức nhà nước, liên bang, tư nhân và phi lợi nhuận làm việc để bảo vệ chim bản xứ Hawaii. Từ dự án bắt đầu vào tháng 11/2023, họ đã thả hơn 40 triệu con đực trong các khu vực chim honeycreeper sinh sống ở Maui và Kauai.
Phần lớn các lần thả muỗi được thực hiện từ máy bay trực thăng. Nhưng gần đây, nhóm phụ trách bắt đầu thử nghiệm với máy bay không người lái dài 2,4 m. Một chiếc drone không thể mang nhiều muỗi như máy bay trực thăng, chỉ 23.000 so với 250.000 con nhưng an toàn hơn vì không cần người điều khiển. Drone cũng dễ triển khai ngay lập tức, rất có lợi trong khu vực có thời tiết thường xuyên khó dự đoán.
Muỗi được thả trong viên nang nhỏ, hình trụ làm từ bột giấy phân hủy sinh học tiệt trùng. Mỗi viên chứa khoảng 1.000 con muỗi đực còn sống nhờ đặt trong hộp vận chuyển điều chỉnh nhiệt độ gắn vào drone.
"Khi giải phóng, chúng rơi xuống nền rừng và được bảo vệ cho đến khi sẵn sàng bay đi", Adam Knox, phi công điều khiển drone quản lý dự án cho American Bird Conservancy, một trong những tổ chức hợp tác trong chương trình, cho biết. "Viên nang sau đó bắt đầu phân hủy khi tiếp xúc với yếu tố môi trường".
Các nhà tổ chức vẫn đang thử nghiệm drone từ tháng 4/2025. Nếu mọi việc diễn ra tốt đẹp, họ hy vọng có thể bắt đầu tích hợp phương tiện không người lái vào hoạt động giảm số lượng muỗi.
Muỗi không phải là loài bản xứ ở Hawaii. Sau khi một tàu săn cá voi vô tình mang chúng đến các đảo năm 1826, chúng phát triển mạnh trong khí hậu ấm áp, ẩm ướt. Giờ đây, Hawaii là nơi sinh sống của tổng cộng 8 loài muỗi. Nhưng hai loài mà các nhà sinh vật học quan tâm nhất là muỗi nhà phương nam (Culex quinquefasciatus) lây truyền bệnh sốt rét ở chim và muỗi hổ châu Á (Aedes albopictus), lây truyền bệnh đậu ở chim. Cả hai loài thích sống ở độ cao thấp, ấm áp. Tuy nhiên, khi biến đổi khí hậu làm nóng hành tinh, giới khoa học lo ngại chúng sẽ sớm phát triển mạnh ở độ cao lớn hơn, nơi trú ẩn cuối cùng của chim honeycreeper.
Giảm số lượng muỗi có thể là cơ hội duy nhất để chim bản xứ sống sót. Những con muỗi đực được thả mang theo chủng vi khuẩn tự nhiên tên là Wolbachia, hoạt động như biện pháp kiểm soát sinh sản của muỗi. Theo Chris Farmer, giám đốc chương trình Hawaii của American Bird Conservancy, điều này tạo ra một rào cản vô hình để muỗi không thể lên đến vùng rừng nơi các loài chim khác sinh sống. Phương pháp tương tự từng được sử dụng ở những nơi khác trên thế giới như Florida, California, Mexico và Trung Quốc. Tuy nhiên, ở nơi khác, kỹ thuật trên chủ yếu được sử dụng để kiểm soát muỗi truyền bệnh cho con người, không phải động vật.
An Khang (Theo Smithsonian, Vox)
