Đứt gãy Great Glen được khoanh tròn đỏ trong ảnh vệ tinh. Ảnh: Hiệp hội Địa chất học
Theo IFL Science, hình ảnh vệ tinh của Scotland hé lộ một vết sẹo khổng lồ chạy chéo qua phần trên của đất nước từ đông bắc đến tây nam. Đặc điểm địa chất đồ sộ này được gọi là đứt gãy Great Glen. Về mặt khoa học, đây là một đứt gãy trượt ngang, vết nứt tạo bởi hai khối vỏ Trái Đất trượt ngang qua nhau.
Đứt gãy Great Glen xuất hiện vào cuối kỷ kiến tạo sơn Caledonia (khoảng 430 đến 390 triệu năm trước), sự kiện hình thành núi lớn diễn ra trong 150 triệu năm do các lục địa cổ đại là Laurentia, Baltica và Avalonia từ từ va chạm với nhau. Khi những khối đất đó va chạm, các cạnh của chúng bị nghiền nát và gấp lại thành nhiều dãy núi và thung lũng lởm chởm. Đứt gãy này thẳng hàng với Great Glen, thung lũng dài 100 km chạy từ Inverness ở đông bắc đến Fort William, tạo ra hàng loạt hồ nước bao gồm hồ Loch Ness nổi tiếng.
Các sự kiện địa chất trên không chỉ định hình địa lý của Scotland mà còn tác động lớn đến lịch sử nhân loại trong khu vực. Xung quanh đứt gãy Great Glen, Scotland có đặc trưng là điều kiện khắc nghiệt và địa hình hiểm trở, góp phần vào sự thống trị của các bộ lạc Scotland, mạng lưới gia đình mở rộng và cộng đồng phát triển trong những khu vực hẻo lánh, gồ ghề và khó kiểm soát ở vùng cao nguyên. Great Glen đóng vai trò như ranh giới tự nhiên giữa vùng cao nguyên phía Tây và phần còn lại của Anh, trở thành ngã tư chiến lược quan trọng trong những cuộc nổi dậy đẫm máu vào thế kỷ 17 và 18.
Từ thế kỷ 20, đứt gãy Great Glen vẫn được coi là đang hoạt động, có nghĩa nó có khả năng trượt. Do chuyển động địa chất chậm chạp, động đất thỉnh thoảng vẫn xảy ra trên vùng cao nguyên ngày nay dù cường độ khá nhẹ.
An Khang (Theo IFL Science, BGS)
