Vì sao cần "siết" nguyện vọng?
Đề xuất giới hạn nguyện vọng trong xét tuyển đại học được đưa ra trong bối cảnh dữ liệu tuyển sinh gần đây cho thấy sự gia tăng đột biến của số lượng đăng ký.
Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, mùa tuyển sinh năm 2025 đã chứng kiến một kỷ lục mới với hơn 7,6 triệu nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học. Con số này tăng gấp đôi so với gần 4 triệu nguyện vọng của năm 2024, trong khi tổng số thí sinh đăng ký chỉ tăng thêm hơn 100.000 em.
Phân tích chi tiết dữ liệu cho thấy số thí sinh đăng ký 5 nguyện vọng chiếm tỉ lệ cao nhất với 39,6%; có 30,9% thí sinh đăng ký 10 nguyện vọng; và 29,5% đăng ký trên 10 nguyện vọng.
Đáng chú ý, có tới 6,7% thí sinh đăng ký trên 20 nguyện vọng, bao gồm cả những trường hợp đăng ký lên tới hàng trăm nguyện vọng trong nhóm này. Chính nhóm thí sinh này đang tạo ra một lượng lớn dữ liệu "ảo", làm tăng áp lực xử lý cho hệ thống và làm mờ đi nhu cầu thực tế của thị trường đào tạo.
Việc giới hạn nguyện vọng từ năm 2026 được kỳ vọng sẽ giải quyết triệt để bài toán này, đưa việc lựa chọn ngành học trở về bản chất là một quyết định nghiêm túc, có trách nhiệm về tương lai nghề nghiệp.
Phụ huynh, học sinh muốn giữ "cửa sau" an toàn
Đứng trước đề xuất trên, tâm lý chung từ phía học sinh và phụ huynh là sự lo lắng rõ rệt về việc giảm cơ hội trúng tuyển an toàn khi đối mặt với một chính sách mới.
Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến về việc giới hạn số lượng nguyện vọng đăng ký vào năm 2026, với hai phương án đề xuất là tối đa 5 hoặc 10 nguyện vọng thay vì không giới hạn như hiện nay..
Nguyễn Trần Minh Châu, học sinh lớp 12 tại Trường THPT Công nghiệp (Phú Thọ) bày tỏ quan điểm muốn giữ quyền đăng ký nhiều nguyện vọng sẽ giúp các em cảm thấy an toàn. Châu cho rằng: "Thời điểm đăng ký là lúc chưa có điểm thi, việc dự đoán điểm chuẩn gần như là không thể. Đăng ký nhiều nguyện vọng giúp em có thêm 'cửa sau', đảm bảo trúng tuyển vào một ngành học phù hợp. Nếu giới hạn, áp lực đỗ sẽ rất lớn và dễ dẫn đến quyết định vội vàng".
Cùng suy nghĩ, Hoàng Gia Khánh, học sinh Lớp 12, Trường THPT Chuyên Khoa học tự nhiên (ĐHQG Hà Nội) đồng tình rằng việc đăng ký dàn trải một chút là cần thiết trong bối cảnh tỉ lệ chọi và điểm chuẩn có thể biến động lớn mỗi năm. Khánh lo ngại: "Nếu giới hạn chỉ còn 5 nguyện vọng, em sẽ chỉ dám đặt nguyện vọng an toàn, ít dám 'mơ cao' vào các trường top đầu".
Chị Lê Mai Hoa, phụ huynh tại Hà Nội đề xuất nên giới hạn linh hoạt ở mức khoảng 10 đến 15 nguyện vọng là hợp lý, vừa giúp các con có nhiều lựa chọn, vừa tránh được việc đăng ký quá xa vời, dù biết đăng ký nhiều là tốn kém phí xét tuyển.
Đặc biệt, Hoàng Hải Quân, học sinh Lớp 11 tại TP.HCM, đại diện cho thế hệ sắp bước vào kỳ thi, bày tỏ mong muốn: "Em mong muốn Bộ GD&ĐT cân nhắc mức giới hạn không quá gắt gao để chúng em có thêm thời gian nghiên cứu ngành nghề và thích nghi, tránh việc tạo ra áp lực quá lớn".
Chuyên gia nói gì?
Trái ngược với tâm lý muốn tăng cơ hội của phụ huynh và học sinh, nhiều chuyên gia giáo dục lại ủng hộ mạnh mẽ việc giới hạn nguyện vọng như một giải pháp căn cơ để thúc đẩy sự nghiêm túc trong việc chọn nghề.
PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội phân tích: "Việc đăng ký nhiều nguyện vọng dàn trải, hệ quả là cam kết nghề nghiệp không rõ ràng, dẫn đến lãng phí sau này. Do đó, nên giới hạn ở chừng mực nào đấy".
Ông Sơn cũng cho hay, khi học sinh lựa chọn ngành nghề, phải cân nhắc nhiều yếu tố như năng lực, sở thích, đặc điểm và đặc tính nghề có phù hợp không, có cam kết với nghề không.
Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội nhấn mạnh: "Khi học sinh có định hướng rõ ràng, lựa chọn, cam kết với nghề rõ ràng. Lúc đó, người học đỗ được vào ngành nghề đó sẽ cố gắng vượt qua khó khăn và hành nghề".
Một giáo viên đang dạy cấp THPT ở Hà Nội chia sẻ quan điểm từ góc độ tư vấn tuyển sinh: "Chúng tôi ủng hộ việc giới hạn ở mức dưới 10 nguyện vọng để học sinh thực sự phải nghiên cứu kỹ về ngành học và trường. Việc giới hạn sẽ thúc đẩy các em phải làm công tác tự định hướng sớm hơn, tránh việc chọn bừa chỉ để đỗ đại học bằng mọi giá, một tâm lý rất phổ biến hiện nay".
Giới hạn nguyện vọng, nếu được thông qua, sẽ là một bước ngoặt lớn trong công tác tuyển sinh, buộc thí sinh phải thay đổi thói quen đăng ký, tập trung vào chất lượng lựa chọn thay vì số lượng. Quyết định cuối cùng của Bộ GD&ĐT sẽ cân bằng giữa nhu cầu đảm bảo cơ hội cho thí sinh và yêu cầu về chất lượng, cam kết nghề nghiệp trong đào tạo đại học.
