Ngày 21/10, UBND TP.HCM phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM cùng Hội Nhà văn TP.HCM tổ chức buổi tọa đàm Sức trẻ văn chương phương Nam, quy tụ những cây bút trẻ và các nhà văn kỳ cựu, khẳng định sức sống mãnh liệt của văn học đương đại Việt Nam.
Trong dòng chảy văn chương phương Nam, sức trẻ không chỉ thể hiện ở tuổi tác mà còn ở khả năng dung nạp khác biệt và dấn thân vào những đề tài mới mẻ. Các nhà văn trẻ tham gia tọa đàm đã phác họa một bức tranh sống động về hành trình sáng tạo, nơi TP.HCM trở thành mảnh đất màu mỡ nuôi dưỡng đam mê và khát vọng.
Hành trình sáng tạo của những gương mặt trẻ
Họ nhấn mạnh rằng văn chương trẻ không phải là những cơn sóng đè nén lẫn nhau, mà là dòng chảy tiếp nối, thôi thúc và lan tỏa. Nhà văn Bùi Tiểu Quyên chia sẻ: "Khi thấy bạn bè ra sách đều đặn, mình cảm thấy "nhột" và thôi thúc sáng tạo". Lời tâm sự phản ánh áp lực tích cực từ cộng đồng sáng tác, biến cạnh tranh thành động lực bền bỉ.
Các diễn giả đại diện cho thế hệ nhà văn trẻ. Từ trái sang phải: Bùi Tiểu Quyên, Nguyễn Đinh Khoa, Võ Thu Hương, Trần Đức Tín
Sâu sắc hơn, văn chương trẻ phương Nam đang đối mặt với thử thách từ công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Tuy nhiên, thay vì lo ngại, các tác giả coi đây là cơ hội để khẳng định giá trị con người. Trong khi AI có thể hỗ trợ về cấu trúc và ngữ pháp, cảm xúc nội tâm và trải nghiệm sống vẫn là cốt lõi không thể thay thế. Nhà văn Nguyễn Đinh Khoa nhấn mạnh: "AI không thể thẩm thấu môi trường sống để tạo ra những đề tài chân thực".
Văn chương, vì thế, không chỉ ghi chép hiện thực mà còn phản ánh những biến động dữ dội trong tâm hồn con người giữa đô thị năng động. Chính điều này giúp các cây bút trẻ TP.HCM nổi bật với biên độ sáng tạo rộng, từ hoài niệm cội nguồn đến khám phá giá trị mới mẻ, tạo nên dư âm đa tầng trong lòng người đọc.
Chuyển sang văn học thiếu nhi, một nhánh đang phát triển mạnh trong văn chương trẻ, các chia sẻ càng làm nổi bật sức bền và tinh thần gắn kết của đội ngũ sáng tác. Ở TP.HCM, lực lượng viết cho thiếu nhi không chỉ trẻ trung mà còn đa dạng, từ những cây bút mới mẻ đến các tác giả kỳ cựu vẫn miệt mài sáng tạo. Họ cho rằng, viết cho trẻ em đòi hỏi sự trong sáng và tình yêu thuần khiết, biến mỗi tác phẩm thành cầu nối giữa các thế hệ.
Nhà văn Võ Thu Hương nhận định: "Văn học thiếu nhi có sức sống bền bỉ, với những cây bút viết dài hơi." Cả văn học người lớn lẫn văn học thiếu nhi đều phản ánh tinh thần đồng hành và học hỏi lẫn nhau, vượt qua lối mòn để giữ lửa đam mê. Điều này không chỉ góp phần nuôi dưỡng thế hệ độc giả tương lai mà còn nhắc nhở rằng văn chương trẻ phải biết cân bằng giữa đổi mới và trách nhiệm, gìn giữ vẻ đẹp tinh thần trong thời đại số hóa.
Với thơ trẻ, các diễn giả nhấn mạnh lợi thế của TP.HCM, nơi có đội ngũ sáng tác hùng hậu và khả năng tiếp cận văn chương thế giới nhanh chóng. Thơ không chỉ là biểu đạt cá nhân mà còn hướng tới tính nhân văn, chạm đến mọi người qua nỗi niềm chung. Nhà thơ Trần Đức Tín chia sẻ: "Viết sâu vào bản thân, bạn sẽ chạm tới mọi người."
Trong bối cảnh văn hóa nghe nhìn đang chiếm ưu thế, thơ trẻ phương Nam vẫn khẳng định vị thế bằng cách kết nối truyền thống với hiện đại, biến hoài niệm quê hương thành nguồn cảm hứng bất tận. Tổng thể, phần chia sẻ của các cây bút trẻ không chỉ kể chuyện sáng tác cá nhân mà còn khơi dậy suy ngẫm về bản chất văn chương, một hành trình dấn thân, nơi tuổi trẻ phương Nam dung hòa đa dạng để tạo nên sức sống mãnh liệt, lan tỏa giá trị nhân sinh giữa thời đại mới.
Kết nối và lan tỏa để văn chương bền vững
Nếu phần đầu tọa đàm tràn đầy năng lượng trẻ trung, thì những chia sẻ từ các nhà văn giàu kinh nghiệm lại mang tính chiêm nghiệm sâu sắc, nhấn mạnh vai trò kết nối thế hệ và trách nhiệm nuôi dưỡng sức trẻ văn chương. Họ không chỉ ôn lại hành trình sáng tác mà còn phân tích cách văn học đương đại cần thích ứng với thời đại, biến những sân chơi như cuộc thi "Khởi nghiệp văn chương" thành trạm sạc cảm hứng cho cả người trẻ lẫn người đi trước.
Từ nền tảng đó, tiến sĩ Hồ Khánh Vân, người có nhiều kinh nghiệm tổ chức các cuộc thi văn học, cho rằng văn hóa đọc đang hồi sinh giữa sức ép của nghe nhìn và AI. Bà lạc quan: "Văn học không lạc hậu, nó sâu sắc hơn, giúp con người suy tư về giá trị tồn tại". Bà cũng nhận định rằng, thế hệ Gen Z vẫn trăn trở về quê hương và gia đình qua ngôn từ dân tộc, chứng minh rằng văn chương không bị đẩy ra lề mà đang trở lại mạnh mẽ nhờ nỗ lực của phụ huynh, giáo dục và những không gian như Đường sách TP.HCM.
Từ trái sang phải: Phó Giáo sư - Tiến sĩ Bùi Thanh Truyền, Tiến sĩ La Mai Thi Gia, Tiến sĩ Hồ Khánh Vân và nhà văn Phương Huyền
Tiếp nối mạch suy tư ấy, tiến sĩ La Mai Thi Gia gửi gắm: "Cứ viết ra đã, văn chương sẽ có đời sống riêng". Bà kêu gọi mở thêm sân chơi dành riêng cho người viết trẻ, để tiếng nói của họ không bị hòa lẫn. Trong khi đó, PGS-TS Bùi Thanh Truyền bổ sung về tính dung nạp của TP.HCM, nơi người nhập cư tìm thấy "đất lành" để sáng tạo. Ông chia sẻ: "Tuổi trẻ không phải 20 tuổi, mà là năng lượng đáy lòng". Theo ông, áp lực là điều cần thiết để thúc đẩy sáng tạo, nhưng phải là áp lực tích cực, giúp người viết trẻ giữ được cảm hứng. Ông nhấn mạnh: "Các bạn hãy viết nhiều hơn để chúng tôi có thêm tài liệu giảng dạy cho sinh viên của mình".
Có thể thấy, văn chương không chỉ là hành trình cá nhân mà còn là sứ mệnh truyền lửa giữa các thế hệ, nơi những người đi trước giữ gìn cốt cách, còn người trẻ tiếp bước sáng tạo để đảm bảo dòng chảy phương Nam không đứt đoạn.
Tổng thể, các chia sẻ của lớp nhà văn lão thành mang tính định hướng chiến lược, nhấn mạnh rằng sức trẻ văn chương cần được nuôi dưỡng bằng sự kết nối và đồng hành. Họ không chỉ kể lại mà còn chỉ ra cách văn học thích ứng, biến thách thức thành cơ hội để văn chương phương Nam tiếp tục tỏa sáng và lan tỏa giá trị nhân văn giữa thời đại biến động.
Buổi tọa đàm khép lại với lời kêu gọi quảng bá văn chương Việt ra thế giới, nhưng sâu xa hơn là câu hỏi mở: Làm sao để sức trẻ không chỉ bùng nổ mà còn bền vững, góp phần định hình tương lai văn học Việt Nam? Trong dòng chảy ấy, thế hệ nhà văn trẻ hôm nay sẽ là những người trực tiếp viết nên câu trả lời.
Tại buổi tọa đàm, nhà văn Bích Ngân cho biết, Ban giám hiệu Trường Cao đẳng Sài Gòn đã làm việc với Hội Nhà văn TP.HCM để sắp tới sẽ phối hợp với Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP.HCM tổ chức cuộc thi văn chương và đặc biệt là cho sinh viên ngành ngành kỹ thuật, ngành công nghệ thông tin. Đây là một hình thức được cho là sáng tạo và thú vị.
