Ngày Quốc tế Lao động 1/5 là một sự kiện chính trị – xã hội nhằm tôn vinh quyền lợi và đóng góp của người lao động trên toàn thế giới, là một biểu tượng văn hóa sâu sắc, phản ánh mối quan hệ bền chặt giữa con người và lao động trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại.
Bắt nguồn từ phong trào đấu tranh đòi quyền lợi công nhân vào cuối thế kỷ XIX, đặc biệt là cuộc bãi công của công nhân ở Chicago năm 1886, ngày này đã trở thành biểu tượng toàn cầu, gắn liền với tinh thần đấu tranh, công bằng xã hội và sự phát triển bền vững.
Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn nhận Ngày 1/5 dưới góc độ chính trị hay kinh tế, chúng ta sẽ bỏ qua một khía cạnh quan trọng không kém: giá trị văn hóa và nhân văn của lao động.
Hàng ngàn kỹ sư, công nhân ngành điện và các nhà thầu đã trần mình trong nắng, trong mưa chạy đua với thời gian trên công trường thi công Đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch (Quảng Bình) đến Phố Nối (Hưng Yên) - công trình trọng điểm quốc gia, có ý nghĩa rất quan trọng trong việc nâng cao năng lực truyền tải điện Bắc - Nam. Ảnh: Huy Hùng - TTXVN
Lao động không đơn thuần là công cụ để kiếm sống, mà còn là phương tiện để con người khẳng định bản thân, thể hiện sự sáng tạo và xây dựng bản sắc cá nhân đồng thời gắn kết cộng đồng. Quá trình trưởng thành của mỗi người luôn gắn liền với lao động, qua đó họ để lại dấu ấn riêng, tinh thần đổi mới sáng tạo – những giá trị nền tảng tạo nên sức sống của mỗi nền văn minh, thúc đẩy sự phát triển của văn hóa, kinh tế - chính trị. Lao động là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa cá nhân và cộng đồng, góp phần duy trì và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng của mỗi quốc gia.
Ở nhiều nước trên thế giới, Ngày Quốc tế Lao động được tổ chức bằng các cuộc diễu hành, mít tinh chính trị, bằng các hoạt động văn hóa phong phú như lễ hội truyền thống, biểu diễn nghệ thuật dân gian, triển lãm nghề thủ công. Những hoạt động này vừa tôn vinh nghề nghiệp vừa khắc họa mối liên hệ giữa lao động và lịch sử, văn hóa của dân tộc. Qua đó, lao động trở thành biểu tượng của sự sáng tạo và tinh thần cộng đồng, là nền tảng để xây dựng xã hội phát triển bền vững.
Công nhân sản xuất linh kiện điện tử tại khu công nghiệp Bình Xuyên 2 Vĩnh Phúc. Ảnh: Hoàng Hùng – TTXVN
Tại Việt Nam, Ngày 1/5 mang ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, vừa là dịp để tôn vinh người lao động vừa là biểu tượng của tinh thần đấu tranh, đoàn kết và phát triển đất nước. Lịch sử Việt Nam gắn liền với những cuộc đấu tranh gian khổ của giai cấp công nhân và người lao động trong nhiều thời kỳ, từ phong trào công nhân đầu thế kỷ XX đến các cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, và trong công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước ngày nay.
Ngày Quốc tế Lao động tại Việt Nam là ngày nghỉ lễ, cũng là dịp để xã hội nhìn nhận lại vai trò của người lao động trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội. Các hoạt động kỷ niệm thường bao gồm các cuộc mít tinh, hội thi tay nghề, triển lãm thành tựu lao động sáng tạo, và các chương trình văn hóa nghệ thuật đặc sắc. Những hoạt động này vừa tôn vinh người lao động vừa góp phần nâng cao nhận thức về giá trị lao động, khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm của mỗi người đối với công việc và cộng đồng.
Công nhân lắp ráp ô tô tại Khu công nghiệp Việt Hưng (thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh). Ảnh: Văn Đức – TTXVN
Văn hóa lao động của người Việt Nam có những nét đặc trưng riêng biệt, được hình thành và phát triển qua hàng nghìn năm lịch sử. Từ những công việc nông nghiệp truyền thống như cấy lúa, gặt hái, đến các nghề thủ công truyền thống như dệt vải, làm gốm, chạm khắc, lao động luôn gắn liền với đời sống tinh thần và văn hóa cộng đồng. Những giá trị như cần cù, chịu khó, sáng tạo và đoàn kết được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên bản sắc văn hóa lao động đặc trưng của dân tộc.
Trong bối cảnh hiện đại, khi Việt Nam đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, giá trị lao động càng được nâng cao và đa dạng hóa. Người lao động không chỉ là những công nhân trong nhà máy, mà còn là những người làm việc trong lĩnh vực dịch vụ, công nghệ, sáng tạo, công nghiệp văn hóa và nhiều ngành nghề mới. Ngày Quốc tế Lao động trở thành dịp để tôn vinh sự đa dạng và phong phú của lao động trong xã hội hiện đại, đồng thời nhấn mạnh vai trò của lao động trí óc và lao động sáng tạo trong phát triển kinh tế – xã hội.
Và như đã nói, Ngày Quốc tế Lao động 1/5 là một biểu tượng văn hóa có sức sống bền bỉ, vượt ra ngoài phạm vi chính trị – xã hội để trở thành dịp tôn vinh giá trị nhân văn sâu sắc của lao động. Tại Việt Nam, ngày này vừa là dịp để tôn vinh người lao động vừa là cơ hội để xã hội nhìn nhận lại vai trò của lao động trong sự nghiệp phát triển đất nước, đồng thời khẳng định giá trị cốt lõi của con người trong mọi nền văn minh: lao động là sự sống, là sáng tạo và là bản sắc.
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa lao động truyền thống, đồng thời đổi mới, sáng tạo trong lao động hiện đại, sẽ là chìa khóa để Việt Nam phát triển bền vững, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh và thịnh vượng. Ngày Quốc tế Lao động vì thế bên cạnh ý nghĩa là ngày lễ, còn là lời nhắc nhở sâu sắc về trách nhiệm và niềm tự hào của mỗi người lao động trong hành trình xây dựng tương lai.
