Khung cảnh tại khóa thi Hương, trường thi Hà Nam, năm Đinh Dậu - 1897. Bức hình được giới thiệu trong sách Lược khảo về khoa cử Việt Nam: Từ khởi thủy đến khoa Mậu Ngọ 1918, do học giả Trần Văn Giáp (1898-1973) biên soạn, khảo chú: Nguyễn Phúc An. NXB tổng hợp TP HCM giới thiệu sách nhân dịp năm học mới. Loạt ảnh do Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) gìn giữ, sưu tập.
Khung cảnh tại khóa thi Hương, trường thi Hà Nam, năm Đinh Dậu - 1897. Bức hình được giới thiệu trong sách Lược khảo về khoa cử Việt Nam: Từ khởi thủy đến khoa Mậu Ngọ 1918, do học giả Trần Văn Giáp (1898-1973) biên soạn, khảo chú: Nguyễn Phúc An. NXB tổng hợp TP HCM giới thiệu sách nhân dịp năm học mới. Loạt ảnh do Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) gìn giữ, sưu tập.
Chòi giám sát trong trường. Theo sách, kỳ thi phổ biến lúc bấy giờ là thi Hương. Tất cả sĩ tử ở các châu, huyện trong một tỉnh hay nhiều tỉnh cùng tập hợp để chọn lấy người giỏi, rồi tiếp tục thi ở kinh đô với thí sinh tỉnh khác. Người trúng tuyển thi Hương thường gọi là cống tử, cử nhân.
Chòi giám sát trong trường. Theo sách, kỳ thi phổ biến lúc bấy giờ là thi Hương. Tất cả sĩ tử ở các châu, huyện trong một tỉnh hay nhiều tỉnh cùng tập hợp để chọn lấy người giỏi, rồi tiếp tục thi ở kinh đô với thí sinh tỉnh khác. Người trúng tuyển thi Hương thường gọi là cống tử, cử nhân.
Lễ xướng danh được tổ chức quy mô. Tác giả miêu tả không khí trường thi ngày xưa, cách tổ chức, sắp đặt, luật lệ thi cử cho người dân. "Vào đời xưa, những người muốn tiến thân, đều phải nỗ lực học hành để bước vào đường khoa cử, tiến tới ngưỡng cửa quan quyền. Do đó, đối với nước nhà, khoa cử là phép lựa nhân tài, đối với kẻ sĩ thì là con đường tiến thân vinh hoa, rộng mở", học giả Trần Văn Giáp viết.
Lễ xướng danh được tổ chức quy mô. Tác giả miêu tả không khí trường thi ngày xưa, cách tổ chức, sắp đặt, luật lệ thi cử cho người dân. "Vào đời xưa, những người muốn tiến thân, đều phải nỗ lực học hành để bước vào đường khoa cử, tiến tới ngưỡng cửa quan quyền. Do đó, đối với nước nhà, khoa cử là phép lựa nhân tài, đối với kẻ sĩ thì là con đường tiến thân vinh hoa, rộng mở", học giả Trần Văn Giáp viết.
Khảo quan (phụ trách chấm thi) Trần Sĩ Trác. Ông là tiến sĩ nho học, được bổ nhiệm làm Tri phủ Thăng Bình, sau đó tiếp tục giữ chức vụ giám khảo trường Hương Hà Nam.
Khảo quan (phụ trách chấm thi) Trần Sĩ Trác. Ông là tiến sĩ nho học, được bổ nhiệm làm Tri phủ Thăng Bình, sau đó tiếp tục giữ chức vụ giám khảo trường Hương Hà Nam.
Quan phó chủ khảo Nguyễn Gia Thoại.
Quan phó chủ khảo Nguyễn Gia Thoại.
Tổng đốc Cao Xuân Dục đến dự kỳ thi năm 1897. Ông từng trải qua nhiều chức quan dưới triều Nguyễn sau khi thi đậu cử nhân năm 1876. Ông ý thức sưu tầm, bảo quản sách cổ, từng dày công thuê người chép lại những bộ sách quý, xây nên Long Cương Bảo tàng Thư viện, một trong những thư viện lớn nhất Nghệ Tĩnh (cũ).
Tổng đốc Cao Xuân Dục đến dự kỳ thi năm 1897. Ông từng trải qua nhiều chức quan dưới triều Nguyễn sau khi thi đậu cử nhân năm 1876. Ông ý thức sưu tầm, bảo quản sách cổ, từng dày công thuê người chép lại những bộ sách quý, xây nên Long Cương Bảo tàng Thư viện, một trong những thư viện lớn nhất Nghệ Tĩnh (cũ).
Sĩ tử nô nức xem bảng trúng tuyển.
Sĩ tử nô nức xem bảng trúng tuyển.
Các tân khoa vào chào các quan.
Các tân khoa vào chào các quan.
Các tân khoa được che lọng, đưa rước trên phố Nam Định.
Các tân khoa được che lọng, đưa rước trên phố Nam Định.
Bìa sách Lược khảo về khoa cử Việt Nam. Học giả Trần Văn Giáp từng thực hiện nhiều ấn phẩm khác về văn học, lịch sử, ngôn ngữ, như Lược truyện các tác gia Việt Nam, Phong thổ Hà Bắc thời Lê, Tìm hiểu kho sách Hán Nôm.
Bìa sách Lược khảo về khoa cử Việt Nam. Học giả Trần Văn Giáp từng thực hiện nhiều ấn phẩm khác về văn học, lịch sử, ngôn ngữ, như Lược truyện các tác gia Việt Nam, Phong thổ Hà Bắc thời Lê, Tìm hiểu kho sách Hán Nôm.
Mai Nhật Ảnh: NXB cung cấp
