Kiến trúc Thô Mộc phản ánh một thời điểm cụ thể trong lịch sử. Khi WWII sắp kết thúc, một hình thức nhà nước mới trỗi dậy từ đống tro tàn, kéo theo một trật tự thế giới mới sẽ kêu gọi và gia tăng quan hệ quốc tế. Kiến trúc Thô Mộc ra đời như một câu trả lời đáp lại tư tưởng các cường quốc sẽ dẫn dắt thế giới. Nhà phê bình Michael Lewis cho hay: “Chủ nghĩa thô mộc là biểu hiện bản địa của hệ thống phúc lợi xã hội.”
Phong cách kiến trúc này đã cam kết các nguyên tắc đạo đức và hoạt động như một hình thức mới của Phong trào chủ nghĩa Hiện đại, chịu ảnh hưởng của lý tưởng xã hội chủ nghĩa. Sự trung thực về mặt vật chất là một đặc trưng nổi bật của phong cách này, đặc biệt qua bê tông. Thực tế, thuật ngữ ‘chủ nghĩa Thô Mộc’ xuất phát từ tiếng Pháp ‘beton brut’ có nghĩa là bê tông thô và được Le Corbusier sử dụng rộng rãi. Sau chiến tranh, KTS vĩ đại này đã quyết định đắm mình vào kiến trúc xã hội, xây dựng nên công trình Unité d’ Habitation nổi tiếng của mình ở Marseille năm 1957. Tòa nhà này là một tác phẩm nghệ thuật thực sự, sử dụng kết hợp màu sắc Mondrian và hơi thở lối sống hiện đại, bao gồm vườn tược, cửa hàng và hồ bơi trên sân thượng. Tòa nhà này đánh dấu sự khởi đầu của chủ nghĩa Thô Mộc, là một công trình tinh tế so với những hậu duệ mang vẻ ngoài thô sơ.
Tại thời điểm này trong lịch sử, bê tông là một vật liệu giá thành rẻ, không phô trương, thực dụng, dân chủ, hiện đại, mang tính kĩ thuật cao. Công nghệ hiện đại thời bấy giờ có thể đúc bê tông thành vô số hình dạng đáp ứng tất cả các ước mơ kiến trúc. Vì thế, các kiến trúc sư giữa thế kỉ 20 đã xây dựng nên những cấu trúc khổng lồ bằng bê tông thô, đan xét một nhịp điệu thơ mộng, điêu khắc, thô sơ và nguyên thủy.
Trước đó, nhà phê bình người Anh Reyner Bahnam đã đặt ra thuật ngữ và cố gắng khởi xướng phong trào này ở Anh, nhưng phải tới lúc Le Corbusier bắt tay thiết kế, chủ nghĩa Thô Mộc mới thực sự trở thành hiện tượng toàn cầu. Những ví dụ tiêu biểu cho phong cách này có mặt từ Ấn Độ, Georgia cho tới Nhật Bản và Hoa Kì. Ở Mỹ Latin, chủ nghĩa Thô Mộc đã đạt tới thời đỉnh cao trong những năm 60 70, và vẫn còn tồn tại – dù hiếm hơn – ở thập niên 80. Dưới đây là 10 tòa nhà tiêu biểu theo phong cách Thô Mộc ở Mỹ Latin.
1. Thư viện Quốc gia Mariano Moreno tại Buenos Aires / Testa, Bullrich và Cazzaniga
Thư viện Quốc gia của Argentina là thiết kế giành chiến thắng của KTS tiên phong Clorindo Testa vào năm 1961, nhưng bị bỏ dang dở tới năm 1991. Tới ngày này, công trình vẫn không được xây dựng chính xác theo như thiết kế ban đầu. Tòa nhà nằm ở một khu đất rộng rãi giữa Đại lộ Libertador và Đại lộ Las Heras, nơi ở của tổng thống Péron trước khi ông bị lật đổ. Về mặt kiến trúc, điều thú vị nhất trong tòa nhà mang tính điêu khắc và thơ mộng này là một phòng đọc sách ở tầng cao nhất, cho du khách một tầm nhìn bao quát cả thành phố và dòng sông, còn kho lưu trữ thì ở tầng một.
2. Ngân hàng Luân Đôn – Nam Mỹ tại Buenos Aires / Clorindo Testa
KTS nổi tiếng Clorindo Testa cũng giành chiến thắng trong cuộc thi do Ngân Hàng Luân Đôn – Nam Mỹ đã giải thể tổ chức. Công trình này vốn tọa lạc ở khu tài chính của thủ đô Buenos Aires, nằm giữa Recoleta và Bartolomé Mitra. Hiện tại, nơi này là ngân hàng Banco Hipotecario, là một trong những địa điểm kiến trúc nổi bật của chủ nghĩa Thô Mộc. Nơi này nổi bật với ý tưởng sáng tạo mô phỏng các đường phố rộng lớn bao quanh đó, kết hợp nội thất và bên ngoài, khai thác mọi tiềm năng nghệ thuật của bê tông.
3. Tòa trụ sở Ủy ban Kinh tế Chile tại thủ đô Santiago de Chile / Emilio Duhart
Tòa nhà do Emilio Duhart xây dựng thành trụ sở hoạt động cho Ủy ban Kinh tế của Mỹ Latin. KTS và đội ngũ của ông đã được truyền cảm hứng từ ý tưởng của chính Le Corbusier và tạo ra một cấu trúc ngang được cột bê tông nâng đỡ. Mặt tiền của tòa tháp trung tâm được trang trí bởi hình vẽ thời tiền Columbus. Tòa nhà tọa lạc gần sống Mapocho, nơi cung cấp một số vật liệu xây dựng. Trước kia nó ở ngoại ô thành phố, nhưng ngày nay gần như đắm mình trong khu dân cư.
4. Ngân hàng Guetemala tại Guetemala City / Jose Montes Córdova và Raúl Minondo
Tòa nhà được thiết kế theo yêu cầu của Ngân hàng Guatemela và tọa lạc tại trung tâm dân sự của thành phố Guatemala, một khu vực Di sản Văn hóa Quốc gia. Khía cạnh đẹp nhất của nơi này chính là mặt tiền phía Đông và Tây được trang trí bởi các hình người Maya, do họa sĩ Dagoberto Vásquez Castañeda và Roberto González Goyri của Guatemala thiết kế.
5. Tòa án kiểm toán Sao Paulo (Tribunal de Contas) / Aflalo y Gasperini
Tòa án Kiểm toán nằm ở miền Nam Sao Paulo là một tòa nhà khổng lồ do công ty Aflalo y Gasperini thiết kế và xây dựng từ 1971 tới 1976. Công trình này được bốn cột bê tông lớn nâng đỡ, cho phép vận chuyển tự do tới công viên Ibirapuera gần đó. Nét tự do trong nghệ thuật của tòa nhà tương phản với sự thiếu tự do của công dân Brazil dưới chế độ độc tài thời đó.
6. Trung tâm hội nghị (Centro de Exposiciones) tại Salvador / Joao Filgueiras Lima
Tọa lạc tại Thành phố Salvador của bang Bahia, tòa nhà tuyệt vời này trông giống như một UFO được xây dựng bởi Filgueiras Lima – 1 người KTS Brazil mạnh mẽ ủng hộ Phong trào Hiện đại. Nơi này còn có các phòng triển lãm và nhà hát.
7. Palmas 555 tại Mexico City / Juan Sordo Madaleno
Palmas 555 nằm trong khu phố Lomas de Chapultepec của Mexico City, và là một trong những công trình cuối cùng của Juan Sordo Madaleno. Tầng trệt được sử dụng cho mục đích thương mại và 9 tầng trên là văn phòng. Nét độc đáo của tòa nhà hình thành nhờ cấu trúc tầng bất thường. Đây là một tác phẩm điêu khắc tuyệt diệu mang quy mô lớn.
8. Tòa nhà Jenaro Valverde Marín tại San José / Alberto Linner Díaz
Tòa Jenaro Valverde được xây dựng như một nhà phụ cho trụ sở của Quỹ An sinh xã hội Caja Costarricense. Được thiết kế bởi Alberto Linner, nó có 17 tầng, và là một trong những tòa nhà cao nhất ở Costa Rica. Giống như mọi tòa nhà khác của phong trào Thô Mộc, cấu trúc tòa nhà như đang cố xây một thành phố trong một thành phố đang thiếu không gian chung, bao gồm một quảng trường, đài phun nước, vườn và không gian tương mại. Không may cho Linner, ngày nay không gian đã bị chặn, đài phun nước không còn hoạt động và ý tưởng về không gian chung của ông đã biến mất.
9. SESC Pompeia tại Sao Paulo / Lina Bo Bardi
Tòa nhà này là một Trung tâm Văn hóa Dịch vụ Thương mại xã hội, được xây dựng bên một nhà máy dầu cũ. Bo Bardi đã thiết kế hai tòa nhà bê tông được nối liền bởi những cây cầu gạch. Đây là một không gian phức hợp thể thao, giải trí và văn hóa, một địa danh nổi tiếng trong thành phố được cư dân Pompeia ưa chuộng.
10. Đại sứ quán Nga tại Cuba tại Havana / Aleksandr Rochegov
Tòa nhà đáng kinh ngạc này đã cho thấy mối liên hệ giữa phong cách kiến trúc Thô Mộc và khái niệm cường quốc hay chính phủ toàn trị trong một hệ thống cộng sản (thực ra có thể tìm thấy nhiều ví dụ về phong cách này ở Liên Xô.) Tòa nhà khổng lồ này nổi bật giữa cảnh quan thành phố Havana, và đã trở thành một biểu tượng cho sức ảnh hưởng của Liên Xô tại Cuba. Tòa nhà được xây dựng năm 1978, và hoàn thành vào năm 1987, 2 năm trước khi Liên Xô sụp đổ. Hiện nay, nó là đại sứ quán Nga. Tòa nhà nằm tại huyện biển Miramar, nơi hầu hết các tòa đại sự quán được xây dựng.
Nguồn: Archdaily | Biên dịch: HD
